Przeczytaj także: W wyborach samorządowych nie można głosować gdzie się chce

Utworzony z końcem marca 2023 r. Centralny Rejestr Wyborców zastąpił gminne rejestry wyborców. W Rejestrze znajdą się dane osób uprawnionych do głosowania w RP, już po ukończeniu przez nie 17 roku życia, ale też osób pozbawionych praw publicznych, praw wyborczych oraz ubezwłasnowolnione całkowicie. Dane te, będą wykorzystywane do sporządzania przez gminy i konsulów spisów wyborców, ustalania liczby wyborców, weryfikacji czynnego prawa wyborczego oraz prawidłowości podpisów pod inicjatywą referendalną i uchwałodawczą, jak też w celach organizacji wyborów. Dane z Rejestru będą dostępne wybranych podmiotom m.in. wójtom (burmistrzom, prezydentom miast), Państwowej Komisji Wyborczej, komisarzom wyborczym i konsulom.

Z danymi z Rejestru może się również zapoznać każdy wyborca (np. przez portal mobywatel.gov.pl). Uruchomienie Rejestru oznacza, że ustawodawca nie przewiduje możliwości przeprowadzenia wyborów w oparciu o dotychczasowe rejestry wyborców.

Czytaj w LEX: Zmiany w obowiązkach samorządowych po nowelizacji Kodeksu wyborczego >

 

 

Ogólnopolska baza wyborców

Centralny Rejestr Wyborców składa się z dwóch części – A i B.

Część A zawiera dane obywateli polskich:

  • nazwisko i imię (imiona),
  • imię ojca,
  • datę urodzenia,
  • numer ewidencyjny PESEL,
  • adres zameldowania wyborcy na pobyt stały lub adres stałego zamieszkania wyborcy, który złożył wniosek o wpisanie do rejestru wyborców, ponieważ stale zamieszkuje na terenie danej gminy bez zameldowania,
  • lub adres przebywania wyborcy nigdzie niezamieszkałego, ale przebywającego stale na obszarze danej gminy,
  • lub adres przebywania zarejestrowany w związku ze złożeniem wniosku w innym trybie Kodeksu wyborczego (m.in. przez żołnierza, wyborcę przebywającego na polskim statku morskim).
  • informacje o pozbawieniu prawa do głosowania oraz
  • informacje o właściwym dla danej osoby okręgu wyborczym i obwodzie głosowania.

Wyborcy zameldowani na pobyt stały na obszarze danej gminy są z urzędu ujmowani w stałym obwodzie głosowania, właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały. Wyborcy stale zamieszkali na obszarze danej gminy bez zameldowania na pobyt stały muszą złożyć wniosek do urzędu gminy właściwego dla miejsca zamieszkania o ujawnienie tej zmiany. Wniosek można złożyć na piśmie albo w postaci elektronicznej (ale nie za pośrednictwem poczty elektronicznej). Należy pamiętać, że: ujawnienie wyborcy w stałym obwodzie głosowania (na swój wniosek), a następnie zameldowanie na pobyt stały w innym obwodzie oznacza ujęcie w obwodzie stałego zameldowania.

Część B rejestru obejmuje obywateli UE niebędących obywatelami polskimi uprawnionych do korzystania z praw wyborczych w Polsce. Wyborca ujawniony w części B rejestru może wnioskować o skreślenie z rejestru.

Czytaj też: Oznaczenia terenów i budynków objętych zakazem prowadzenia agitacji wyborczej >>

 

Dopisanie do Rejestru nie następuje automatycznie

Decyzję o ujęciu w stałym obwodzie głosowania lub o odmowie wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 5 dni od dnia wniesienia wniosku. Od decyzji odmownej przysługuje skarga do właściwego miejscowo sądu rejonowego, za pośrednictwem wójta. Sąd rozpoznaje skargę w terminie 3 dni od dnia jej odręczenia. Postępowanie w tej sprawie jest jednoinstancyjne.

Czytaj w LEX: Gminne obowiązki profrekwencyjne w wyborach parlamentarnych w 2023 r. >

 Co robić gdy nie ma mnie w rejestrze

Wyborca może wnieść do właściwego miejscowo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) reklamację, iż nie został ujęty w Rejestrze albo nie ujęto go w żadnym obwodzie głosowania albo wskazany obwód głosowania jest nieprawidłowy. Reklamację wnosi się ustnie do protokołu lub na piśmie albo elektronicznie. Organ ma 3 dni od dnia wniesienia na jej rozpatrzenie i wydanie decyzji. Na decyzję nieuwzględniającą reklamacji lub powodującą skreślenie z obwodu głosowania wyborca może wnieść skargę za pośrednictwem wójta do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Sąd rozpoznaje skargę w terminie 3 dni od jej odręczenia. Postępowanie w tej sprawie jest jednoinstancyjne.

 

Centralny Rejestr Wyborców, a spis wyborców

Rejestr Wyborców stanowi bazę danych wszystkich uprawnionych do głosowania, natomiast spisy wyborców służą do przeprowadzania głosowania w już zarządzonych wyborach. Wyborca, któremu przysługuje prawo wybierania, jest ujmowany w spisie wyborców sporządzanym w Rejestrze w stałym obwodzie głosowania pod warunkiem, że uprzednio został w nim ujęty z urzędu lub na swój wniosek. Spis wyborców jest sporządzany i aktualizowany przez gminę, odrębnie na każde zarządzone wybory. Wyborca może być ujęty tylko w jednym spisie wyborców - ze spisu wyborców w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania wykreśla się osoby, które zostały ujęte w innym obwodzie albo którym wydano zaświadczenie o prawie do głosowania.

Czytaj w LEX: Zadania i obowiązki gmin w związku z utworzeniem Centralnego Rejestru Wyborców >

Nie ma mnie w spisie wyborców, co robić?!

W okresie od 44 do 5 dnia przed dniem wyborów każdy wyborca może złożyć zapytanie w urzędzie gminy, o udzielenie informacji, czy został on w spisie ujęty. Daje to podstawę do wystąpienia do właściwego miejscowo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ale też do organu, który spis sporządził (w przypadku odrębnych obwodów głosowania) z reklamacją na nieprawidłowości w sporządzeniu spisu. Wnosi się ją ustnie do protokołu, na piśmie albo w postacie elektronicznej. Tryb postępowania jest identyczny jak w przypadku reklamacji o ujęciu wyborcy w Centralnym Rejestrze, przy czym terminy rozpoznania reklamacji przez wójta i sąd wynoszą 2 dni, a w obwodach utworzonych na statkach morskich i za granicą reklamację rozpoznaje kapitan statku i konsul. Ich decyzje w tej sprawie są ostateczne – nie przysługuje odwołanie do sądu.

Przeczytaj także:

 

Wyjeżdżam, ale wiem gdzie będę w dniu wyborów

Wyborca może zmienić miejsce głosowania przed datą zarządzonych wyborów w okresie od 44 do 3 dnia przed dniem wyborów, z wyjątkiem wyborów do organów stanowiących JST oraz wyborów wójtów. W wyborach uzupełniających do Senatu zasada ma zastosowanie, ale tylko do wyborców stale zamieszkałych na obszarze okręgu wyborczego, w którym przeprowadza się wybory uzupełniające. Wniosek w tej sprawie składa się w urzędzie gminy właściwej dla wybranego stałego obwodu głosowania, w której wyborca przebywać będzie w dniu wyborów, na piśmie albo w formie elektronicznej. Złożenie wniosku skutkuje ujęciem wyborcy w spisie w obwodzie głosowania właściwym dla adresu przebywania i skreśleniem ze spisu w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania. Powyższe zasady dotyczą również wyborów Prezydenta RP, z tym, że okres zmiany miejsca głosowania przed II turą wynosi od 13 do 3 dnia przez wyborami.

WZORY DOKUMENTÓW:

Jestem niepełnosprawny, lokal wyborczy nie ma podjazdu

Wyborca niepełnosprawny może zmienić miejsce głosowania przed datą zarządzonych wyborów w okresie od 44 do 3 dnia przed dniem wyborów, powołując się trudności w głosowaniu w lokalu wyborczym. Wniosek w tej sprawie składa się w urzędzie gminy właściwej dla wybranego stałego obwodu głosowania, w której wyborca chce głosować, na piśmie albo w formie elektronicznej.

Czytaj też: Ustawa krajobrazowa w kampanii wyborczej >>

Trudno przewidzieć, gdzie będę w dniu głosowania

Wyborca zmieniający miejsce pobytu przed dniem wyborów otrzymuje, na wniosek złożony do dowolnie wybranego urzędu gminy, zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów. Wniosek składa się na piśmie w okresie od 44 do 3 dnia przed dniem zarządzonych wyborów. Ograniczenia dotyczą wyborów do organów stanowiących JST, wyborów wójtów, wyborów uzupełniających do Senatu. W wyborach Prezydenta RP otrzymuje się dwa zaświadczenia albo jedno w zależności od etapu wyborów na którym wniosek się składa (przed I i po I turze wyborów). Odbiór zaświadczenia następuje przez wyborcę lub upoważnioną przez niego osobę w urzędzie gminy, do którego złożono wniosek. Wyborca, któremu wydano zaświadczenie o prawie do głosowania, jest skreślany ze spisu wyborców, w którym został on ujęty.

WZORY DOKUMENTÓW:

     

    Nowość
    Nowość
    Prawo wyborcze w Polsce

    Marek Chmaj

    Sprawdź  

    -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

    Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.