Projekt ten wynika z potrzeby zabezpieczenia sfałszowanych pieniędzy jako materiału dowodowego oraz konieczność szybkiego zwrotu posiadaczowi w przypadku, gdy zostanie potwierdzona autentyczność tych znaków.
Sprzeczność z Konstytucją trzeba usunąć
Celem ustawy jest dostosowanie ustawy o Narodowym Banku Polskim do wymogów wynikających z przepisów Konstytucji RP, ponieważ wskazane w art. 35 ust. 3 zmienianej ustawy zarządzenie Prezesa NBP nie może być, źródłem powszechnie obowiązującego prawa.
Różnice pomiędzy projektowanym stanem prawnym a obecnym
Ustawa z 1997 r. o Narodowym Banku Polskim zakłada, że do czasu wydania przepisów wykonawczych w niej przewidzianych dotychczasowe przepisy wykonawcze zachowują moc, o ile nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy. Zważywszy, że Prezes NBP nie wydał na podstawie art. 35 ust. 3 ustawy zarządzenia określającego zasady i tryb postępowania przy zatrzymywaniu znaków pieniężnych (podejrzanych co do autentyczności) oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi, obowiązuje zarządzenie Prezesa NBP z dnia 31 sierpnia 1989 r. w sprawie zatrzymywania fałszywych znaków pieniężnych.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. dokonała zasadniczej reformy systemu źródeł prawa, ustanawiając podział aktów prawa na akty prawa powszechnie obowiązującego i akty prawa wewnętrznego.
Zgodnie z Konstytucją "źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia". Ustęp 2 tego artykułu przyznaje ponadto aktom prawa miejscowego walor "powszechnego obowiązywania" na obszarze działania organów, które je ustanowiły.
Oba te przepisy, wraz z dodatkowymi rozwiązaniami konstytucyjnymi ustanawiają zamknięty katalog aktów prawnych "powszechnie obowiązujących".
Czytaj: Tarcza prawna to także zmiany w podatkach
Zgodnie z Konstytucją rozporządzenia mogą być wydawane jedynie przez organy wskazane w Konstytucji, a upoważnienie do wydania rozporządzenia nie może być przez uprawniony organ przekazane innemu organowi. Rozporządzenia są jedyną formą aktów prawnych przewidzianych przez Konstytucję o charakterze wykonawczym, które mają charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego.
Drugą kategorią aktów normatywnych są akty prawa wewnętrznego (np. zarządzenia), które mogą zawierać jedynie normy wewnętrzne, obowiązujące jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty. Przepisy takie nie mogą jednak nakładać na wszystkich obywateli obowiązków, jak również nie mogą być podstawą podejmowanych w ich sprawach decyzji. Dlatego Prezes NBP nie może aktem wewnętrznym kształtować praw i obowiązków podmiotów, które mu nie podlegają organizacyjnie, a w związku z tym delegację zawartą obecnie w art. 35 ust. 3 zmienianej ustawy należy uznać za sprzeczną z Konstytucją RP.
Projektowana ustawa przewiduje, że to Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego, będzie określał, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb postępowania przy zatrzymywaniu znaków pieniężnych podejrzanych co do autentyczności oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi.
Ze względu na konieczność opracowania i wydania rozporządzenia, które powinno być uzgodnione pomiędzy dwoma ministrami oraz zaopiniowane przez Prezesa NBP, ustawa przewiduje długie vacatio legis – datę jej wejścia w życie określono na 1 września 2021 r.
Skutki projektowanej ustawy
Zasadniczym skutkiem społecznym i prawnym projektowanej ustawy będzie eliminacja przepisu sprzecznego z Konstytucją RP. Nałożenie na Ministra Sprawiedliwości obowiązku wydania, pozwoli także na uwzględnienie poważnych zmian społecznych, prawnych i gospodarczych, jakie zaszły w Polsce od 31 sierpnia 1989 r., gdy zostało wydane wspomniane Zarządzenie Prezesa NBP.
Ze względu na swój charakter i ograniczony zasięg ustawa nie wywoła skutków gospodarczych, jak również skutków finansowych, nie ma też wpływu na działalność podmiotów gospodarczych (w tym mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców) w wyjątkiem sytuacji gdy podmioty te (głównie z sektora bakowości, handlu i usług) będą zatrzymywały znaki pieniężne podejrzane co do ich autentyczności.
Projekt ustawy nie dotyczy majątkowych praw i obowiązków przedsiębiorców ani praw i obowiązków przedsiębiorców wobec organów administracji publicznej - stwierdzają prawnicy, legislatorzy.
