Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie 2 czerwca 2022 r. oddalił skargę dwóch mieszkańców gminy na uchwałę Rady Miejskiej w sprawie utworzenia użytku ekologicznego "lasu winnego" w Dobranowicach.
Czym jest użytek ekologiczny?
Sąd I instancji wskazał, że na podstawie zaskarżonej uchwały ustanowiony został użytek ekologiczny o powierzchni 13,32 ha.
Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mające znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej m.in. siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, jak i ich ostoje. W ocenie Sądu I instancji zaskarżona uchwała została podjęta w granicach upoważnienia ustawowego zawartego w przepisach ustawy o ochronie przyrody i jest zgodna z prawem. Celem ustanowienia użytku ekologicznego było zachowanie zwartego kompleksu siedlisk leśnych: buczyny karpackiej oraz grądu subkontynentalnego dla ochrony ich wartości przyrodniczej oraz krajobrazowej - jako istotnego dobra dla całej gminy Wieliczka.
Kto powinien sprawować nadzór na utworzonym użytkiem ekologicznym? - sprawdź w LEX >
Bez postępowania dowodowego
Wskazywano, że cały obszar Góry Winnej wykazuje duże walory przyrodnicze ze względu na niską antropogeniczną presję ze strony ludności lokalnej. Wybrano właściwą formę ochrony przyrody. Granice obszaru wytyczono jednoznacznie w uchwale.
W LEX znajdziesz wzór uchwały w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego >
Sąd I instancji podkreślił, że przepisy prawa nie przewidują dla uchwały w sprawie utworzenia użytku ekologicznego, jako aktu prawa miejscowego, konieczności przeprowadzenia sformalizowanego postępowania dowodowego. Nie jest to bowiem akt administracyjny indywidualny (decyzja administracyjna).
W ocenie sądu I instancji, wbrew twierdzeniom skargi, podejmując zaskarżoną uchwałę rozważono interesy lokalnej wspólnoty i właścicieli działki (prowadzących działalność gospodarczą polegająca na wydobyciu skały piaskowcowej), dając prymat interesom wspólnoty i ochrony przyrody. Nie przekroczono granic władztwa i delegacji ustawowej (art. 42 ustawy o ochronie przyrody). Uchwała nie jest dowolna i znajduje uzasadnienie w wykazanym przez organ stanie faktycznym i uzasadnieniu prawnym. Nałożone uchwałą ograniczenia zostały właściwie i adekwatnie wprowadzone. Działania ochronne są nakierunkowane na utrzymanie składu gatunkowego i struktury zbiorowisk buczyny i grądu na obecnym poziomie. Obszar działki figuruje w miejscowym planie zagospodarowania miasta i gminy Wieliczka.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wnieśli skarżący, którzy zarzucili naruszenie prawa materialnego. Chodziło o:
- polegające na przyjęciu, że istnienie wartościowych elementów przyrodniczych uprawnia organ stanowiący gminy do tworzenia użytku ekologicznego w obrębie całej działki ewidencyjnej, na której te elementy się znajdują. W ocenie skarżących, prawidłowe zastosowanie przepisów prawa powinno kształtować obowiązek powstrzymywania się organu od tworzenia zbyt szerokich obszarów ochrony, szczególnie w sytuacji, w której ponad 95 procent działki ewidencyjnej nie zawiera żadnych obiektów wartościowych przyrodniczo;
- naruszenie art. 21 ust. 1 i 2 i art. 64 ust. 1 w związku z art. 94 Konstytucji RP przez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że objęcie uchwałą o utworzeniu użytku ekologicznego całej działki ewidencyjnej, jeżeli tylko 5 proc. tej nieruchomości pozostaje cenna przyrodniczo, nie stanowi formy wywłaszczenia bez odszkodowania;
- naruszenie art. 42 w związku z art. 44 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody przez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że występowanie na działce ewidencyjnej obiektów istotnych przyrodniczo umożliwia objęcie użytkiem ekologicznym całej tej działki.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę, gdyż zarzuty skargi kasacyjnej nie zasługiwały na uwzględnienie.
Można domagać się odszkodowania
Według sądu II instancji argumentacja skarżących, że ponad 95 procent działki ewidencyjnej nie zawiera żadnych obiektów wartościowych przyrodniczo nie jest przekonująca. Skarżący nie wyjaśniają bowiem, co jest źródłem takiego określenia ilości obiektów cennych przyrodniczo na działce.
Po drugie, nie doszło do naruszenia Konstytucji RP i ustawy o ochronie przyrody. Sąd I instancji prawidłowo orzekł, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę bądź wykupienia nieruchomości lub jej części, nawet jeśli ochroną objętych jest 5 proc. obszaru (na podstawie art. 129 ust 1 i ust 2 w związku z art. 130 ust 1 pkt 1 i art. 131 ust 1 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska) .
Czytaj więcej w LEX: Uprawnienia właściciela nieruchomości w przypadku ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska >
Wbrew jednak twierdzeniom skargi kasacyjnej, wskazał sąd, podstawą utworzenia tego użytku ekologicznego nie było tylko stwierdzenie, że na działce objętej ochroną występuje pozostałość ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej, ale również, że występują na tym terenie siedliska leśne wymagające ochrony. Jako siedliska przyrodnicze należy rozumieć obszary lądowe lub wodne wyodrębnione w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne, zarówno całkowicie naturalne, jak i półnaturalne. W tej kategorii mieszczą się chronione zaskarżoną uchwałą siedliska buczyny karpackiej oraz grądu subkontynentalnego.
Wyrok NSA z 18 listopada 2025 r. , sygnatura akt III OSK 2802/22
Cena promocyjna: 66.6 zł
Cena regularna: 111 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 111 zł
