Przeanalizowała specjalną ustawę z 12 marca 2022 r. obejmująca obywateli Ukrainy i ich małżonków i przepisy ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony, dotyczące głównie obywateli państw trzecich, którzy zamieszkiwali Ukrainę przed rozpoczęciem wojny. - Osoby te objęte są decyzją wykonawczą Rady Unii Europejskiej wprowadzającej ochronę czasową i powinny mieć zapewnione co najmniej minimalne uprawnienia wynikające z przepisów prawa UE, przede wszystkim dyrektywy 2001/55 o ochronie czasowej. O ile zasadniczo obydwa systemy zapewniają prawo pobytu w Polsce oraz szereg uprawnień z tym związanych, to jednak istnieje szereg rozwiązań, które są niezgodne z przepisami prawa UE i które wymagają zmian na poziomie legislacyjnym – wskazuje Maciej Nowicki, prezes Zarządu HFPC.

Czytaj: Uciekinierzy wojenni z Ukrainy mają problemy z powrotem do Polski>>

 

 

Po pierwsze bezzasadne cofanie uprawnień

Fundacja przypomina, że osobom, które przybyły z Ukrainy przez długi czas nie były wydawane dokumenty stanowiące dowód legalnego pobytu w Polsce i dające prawo do podróżowania po terytorium UE. Dokumenty takie są wydawane dopiero od lipca 2022 r. Był to jeden z najważniejszych problemów zgłaszanych przez obywateli Ukrainy, w szczególności, że na stronach internetowych Komisji Europejskiej znajdują się informacje o tym, że osoba objęta ochroną czasową ma prawo do swobodnego przemieszczania się po terytorium UE przez 90 dni w ciągu 180 dniowego okresu, jak i prawo do wyjazdu poza terytorium UE i powrotu na to terytorium.

- Obecnie, władze polskie powinny przeprowadzić kampanię informującą o prawie do podróżowania przez osoby korzystające w Polsce z ochrony czasowej – ocenia Jacek Białas, prawnik HFPC.

Ponadto nadal obowiązuje przepis mówiący o tym, że w przypadku wyjazdu z Polski obywatela Ukrainy na okres powyżej 1 miesiąca, traci on prawo do legalnego pobytu w Polsce oraz do szeregu świadczeń wynikających z ustawy z 12 marca 2022 r. Wydaje się, że stanowi on nieuzasadnione ograniczenie prawa do podróżowania i tym samym narusza prawo unijne.

 

Zakwaterowanie i uprawnienia socjalne

Kolejny problem stanowi również brak obligatoryjnego zapewnienia obywatelom Ukrainy i ich małżonkom zakwaterowania. Ustawa z 12 marca 2022 r. przewiduje jedynie, że władze mogą zapewnić zakwaterowanie. Tymczasem prawo UE obliguje władze krajowe do zapewnienia dostępu do odpowiedniego zakwaterowania przez cały okres trwania ochrony czasowej (czyli do 4 marca 2023 r.). Z kolei świadczenie pieniężne przyznawane podmiotom prywatnym za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obejmuje jedynie okres 4 miesięcy, co w większości przypadków jest okresem krótszym niż czas trwania ochrony czasowej.

- Takie przepisy mogą spowodować, że obywatele Ukrainy, nie mający możliwości skorzystania z zakwaterowania w prywatnym mieszkaniu lub nie mający środków finansowych pozostaną bez mieszkania. W naszej analizie zwracamy również uwagę na zróżnicowanie dotyczące świadczeń socjalnych przysługujących obywatelom Ukrainy i ich małżonkom oraz pozostałym kategoriom osób objętych ochroną czasową. W związku z tym wezwaliśmy Komisarz do spraw Wewnętrznych do dokonania analizy przepisów polskiego prawa krajowego i zwrócenia polskim władzom uwagi na jego niezgodność z przepisami prawa UE dotyczącymi ochrony czasowej – dodaje Nowicki.

Więcej tekstów dotyczących uchodźców z Ukrainy w box: Pomoc prawna dla Ukrainy

Czytaj też: Pomoc obywatelom Ukrainy ze strony JST na podstawie specustawy >>>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.