Czy gmina powinna odprowadzić VAT od zamiany nieruchomości, jeżeli tę nieruchomość przeznacza na poszerzenie drogi czyli na cel publiczny?

Działki nr 101/15 i 101/16, które stanowiły przedmiot zamiany pomiędzy gminą a osobą fizyczną zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego stanowią:
- działka nr 101/16 - teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinne;
- działka nr 101/15 - w części stanowi teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (ok. 3/5 części), pozostałą część stanowi teren gospodarki leśnej bez prawa zabudowy (ok. 2/5 części).

Zgodnie z zapisem w ewidencji gruntów, nieruchomość wykazana jest w opisie użytków jako droga i faktycznie stanowiła pas przylegający bezpośrednio do gminnej drogi powszechnego korzystania. Działki te w rzeczywistości wykorzystywane były przez mieszkańców jako poszerzenie ulicy. Ich położenie i cechy geometryczne (długi wąski pasek o szerokości ok. 5 m i długości ok. 113 m) nie pozwalały na inne wykorzystanie. A na pewno nie stanowiły działki budowlanej, w rozumieniu art. 4 pkt 3a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, przez działkę budowlaną należy rozumieć zabudowaną działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej umożliwiają prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków i urządzeń położonych na tej działce.

Odpowiedź

W mojej opinii, Gmina będzie występowała w przedmiotowej transakcji jako podatnik podatku VAT. Powyższe jest uzasadnione tym, że zawarta z osobą fizyczną umowa zamiany jest umową cywilnoprawną.

Uzasadnienie
Powyższe potwierdzają interpretacje wydawane przez organy podatkowe.

Przykładem jest np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 8 listopada 2007 r. Z wnioskiem o interpretację wystąpiło Starostwo, które miało zamiar dokonać zamiany gruntów z osobą fizyczną na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Powodem zamiany nieruchomości była konieczność nabycia przez Skarb Państwa gruntu od osoby fizycznej pod wywłaszczenie na cel publiczny w związku z budową autostrady. Starostwo wystąpiło z pytaniem, czy taka zamiana podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług? Organ podatkowy wskazał, że w przypadku opisanej transakcji Starostwo występuje jako podatnik podatku VAT. Organ podatkowy powołał regulacje art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u. Przepisy te stanowią, że nie uznaje się za podatnika podatku VAT organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Kryterium rozdziału stanowi tu charakter wykonywanych czynności:
- czynności o charakterze publicznoprawnym (załatwianie tzw. spraw urzędowych) wyłączają te podmioty z kategorii podatników,
- czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują, że podmioty te są podatnikami podatku od towarów i usług, a realizowane przez nich odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Organ wskazał, że na podstawie powyżej cytowanych regulacji, organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy są podatnikami w sferze ich aktywności cywilnoprawnej.
Jeżeli zatem, zamiana przedmiotowych gruntów ma charakter cywilnoprawny, to nie jest możliwe wyłączenie organu władzy publicznej czy urzędu z grona podatników podatku VAT. Tym samym wykonane czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Podobnie wskazał, Urząd Skarbowy w Sosnowcu w interpretacji z dnia 2 września 2005 r., PP IV/443-76/05. W interpretacji czytamy, że w sytuacji wykonywania przez Gminę czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (w tym czynności objętych na podstawie przepisów prawa jej urzędowymi kompetencjami, ale których realizacja następuje w drodze umowy cywilnoprawnej) - czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dostawa nieruchomości niezabudowanych może być objęta zwolnieniem od opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 u.p.t.u. Zwolnieniu od opodatkowania podlega dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

Z przepisów ustawy wynika, że opodatkowaniu podlegają zatem dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe, zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku gruntów niezabudowanych – tylko te, których przedmiotem są tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę. Ustawodawca zwalniając z podatku od towarów i usług dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę nie sprecyzował w ustawie, jakimi kryteriami należy się kierować, aby ustalić przeznaczenie danego gruntu. Ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera bowiem definicji pojęć zawartych we wskazanym przepisie. Charakter danego terenu wyznacza plan miejscowy. W planie zagospodarowania przestrzennego określa się obowiązkowo przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania.

W przedstawionej sprawie, przedmiotem dostawy będzie działka niezabudowana przeznaczona pod drogę, która zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego leży na terenie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. W takiej sytuacji dostawa, w tej części, nie może być objęta zwolnieniem przedmiotowym, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 u.p.t.u. Tak wynika z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 4 lutego 2011 r., IBPP1/443-1078/10/AW. Jeżeli taka interpretacja przepisów budzi Państwa wątpliwości, a w opisanej sprawie, pewne argumenty, mogą być wykorzystane na korzyść podatnika, to mogą Państwo wystąpić z wnioskiem o udzielenie interpretacji przepisów prawa w indywidualnej sprawie.