ZUS odmówił przyznania wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej po zmarłym byłym mężu. Organ wskazał, że wnioskodawczyni nie spełniła wymogów ustawowych, by uzyskać świadczenia. Z wyroku sądu ani ugody sądowej nie wynikało, by zmarły mężczyzna alimentował byłą żonę – wskazał organ. Wnioskodawczyni nie zgodziła się z decyzją ZUS i wniosła odwołanie.
Rozstanie małżonków
Sąd okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni i jej zmarły mąż rozwiedli się kilka lat temu. Rozwód orzeczono z winy jej męża. Wnioskodawczyni starała się uzyskać alimenty od byłego męża, ale jej powództwo w tym przedmiocie nie zostało uwzględnione. Wnioskodawczyni pobierała świadczenie rehabilitacyjne i nie zawarła kolejnego związku małżeńskiego. Sąd okręgowy wskazał, że wnioskodawczyni nie uzyskiwała od byłego męża świadczeń alimentacyjnych. W tym stanie rzeczy sąd pierwszej instancji oddalił wniesione odwołanie.
Czytaj w LEX: Skutki majątkowe separacji i rozwodu >
Czytaj: SN: Renta rodzinna nie należy się, gdy jest zdolność do lekkiej pracy>>
Renta rodzinna dla byłej żony zmarłego
Sąd wskazał, że prawo do renty mogłoby przysługiwać wnioskodawczyni, gdyby wykazała m.in., iż miała ona prawo do alimentów ustalone albo wyrokiem sądu albo ugodą sądową. Powyższe wynika z przepisów art. 70 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270). Tak jednak się nie stało – podkreślił sąd. Małżonkowie przed rozwodem byli w separacji. Gdy sąd orzekł o rozwodzie małżonków nie orzeczono o alimentach na rzecz wnioskodawczyni. W późniejszym czasie nie zapadł też wyrok, na mocy którego były mąż byłby zobowiązany do łożenia na byłą żonę alimentów. Strony nie zawarły też ugody sądowej w zakresie świadczeń alimentacyjnych. Również byli małżonkowie nie zawierali pozasądowego porozumienia w tym przedmiocie. Oznacza to, że wnioskodawczyni nie spełniała przesłanek do przyznania jej świadczenia – wskazał sąd i oddalił odwołanie.
Zobacz procedurę w LEX: Wypłata wynagrodzenia po śmierci pracownika >
Wnioskodawczyni wniosła apelację. Podkreśliła, że sąd okręgowy wadliwie zastosował w sprawie przepisy. Zwróciła uwagę, że miała ona prawo do domagania się od zmarłego byłego męża alimentów, więc powinna uzyskać żądane świadczenie. Apelująca wskazała też, że odmowa przyznania jej renty rodzinnej godzi w zasady współżycia społecznego. Sąd apelacyjny nie uwzględnił wniesionej apelacji i ją oddalił.
Sprawdź w LEX: Czy można zamienić rentę z tytułu niezdolności do pracy na emeryturę po śmierci świadczeniobiorcy? >
Brak świadczeń alimentacyjnych
Sąd odwoławczy zaznaczył, że prawo do renty dla byłej żony zależy od tego, czy w wyroku sądu lub w ugodzie sądowej orzeczono o alimentach na jej rzecz. Sąd zwrócił uwagę, że kluczowy dla sprawy przepis był uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim uprawnienie do renty rodzinnej dla byłej żony uzależnia od wymogu posiadania prawa do alimentów z jego strony, ustalonych wyłącznie wyrokiem lub ugodą sądową. Prawo do renty rodzinnej przysługuje też wtedy, gdy były małżonek wykaże, że dobrowolnie otrzymywał świadczenia alimentacyjne od zmarłego. Ustalenia co do przekazywania alimentów mogłyby zapaść np. w formie ustnej. Powyższa kwestia nie ma jednak znaczenia z punktu widzenia apelującej, skoro jej były mąż nie łożył na nią alimentów – wskazał sąd apelacyjny. Zmarły mąż wnioskodawczyni nie był zobowiązany sądownie do alimentowania jej. Nie ustalił też dobrowolnie z byłą żoną, że będzie przekazywał jej środki finansowe. Oznacza to, że apelująca nie mogła domagać się przyznania jej renty rodzinnej – zaznaczył sąd.
Czytaj w LEX: Odprawa pośmiertna >
Jednocześnie sąd odwoławczy podkreślił, że nie było podstaw do przyznania świadczenia dla apelującej z powołaniem się na zasady współżycia społecznego. Przepisy dotyczące świadczeń socjalnych to dziedzina prawa publicznego, w której nie można powołać się na zasady współżycia społecznego, gdy strona nie spełnia przesłanek do określonego świadczenia – wskazał sąd.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 16.01.2020 r., III AUa 915/18, LEX nr 2777437.
(xx)