Skargę do Trybunału wniosło włoskie ugrupowanie polityczne z siedzibą w Rzymie, reprezentowane we włoskim parlamencie.
Reprezentacja w parlamencie, ale nie w telewizji publicznej
W 2010 r. skarżące ugrupowanie złożyło do włoskiego odpowiednika Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, to jest do urzędu nadzorującego prawidłowe funkcjonowanie środków masowego przekazu na włoskim rynku, trzy skargi na włoską telewizję publiczną RAI. Zdaniem skarżącego, trzy ogólne kanały telewizji publicznej nie wywiązały się ze swego obowiązku bezstronności i pluralizmu w zapewnianiu włoskiemu społeczeństwu dostępu do informacji, ponieważ w codziennych programach telewizyjnych zabrało wystarczających informacji na temat projektów społecznych zainicjowanych przez skarżącego. Nadto, przedstawiciele skarżącego mieli być pomijani w zaproszeniach do programów publicystycznych we wszystkich kanałach telewizji publicznej.
Krajowe organy władzy nie uznały zarzutów skarżącego, również w po pozytywnym dla niego rozstrzygnięciu włoskiego sądu administracyjnego. Przed Trybunałem skarżące ugrupowanie zarzuciło, iż w ten sposób naruszono jego wolność wyrażania opinii oraz prawo do rozpowszechniania informacji, z naruszeniem art. 10 Konwencji o prawach człowieka.
Trybunał uwzględnił zarzuty skarżącego ugrupowania i potwierdził naruszenie art. 10 Konwencji.
Telewizja publiczna musi być bezstronna i zapewniać pluralizm informacyjny
Trybunał wskazał, iż poza okresem wyborczym, poglądy i opinie polityczne są rozpowszechniane w programach publicystycznych i informacyjnych, które winny przyczyniać się do debaty publicznej na szczeblu krajowym oraz zapewniać społeczeństwu pluralizm informacyjny. Wybory tematów oraz planowanie programów telewizyjnych należy do indywidualnych redakcji telewizyjnych, z zastrzeżeniem ustawowych regulacji stanowiących ogólne zasady emisji programów radiowych i telewizyjnych, a także z zastrzeżeniem uprawnień kontrolnych odpowiedniego organu państwa.
Czytaj: Lex TVN odrzucona przez Senat>>
Bezczynność organów władzy to także naruszenie
W omawianej sprawie skarżące ugrupowanie polityczne wniosło trzy skargi na pomijanie jego przedstawicieli w programach publicystycznych realizowanych przez telewizję publiczną. W dwóch przypadkach włoski organ regulacyjny w ogóle nie odniósł się do skarg, a w trzecim przypadku skarżący musiał wystąpić do sądu krajowego, aby zmusić tenże organ do jakiejkolwiek reakcji. Włoski sąd administracyjny potwierdził status skarżącego jako "podmiotu politycznego", organ regulacyjny utrzymał jednak w mocy swą decyzję o niepodejmowaniu żadnych działań faktycznych. Skarżący ponowił skargę do sądu administracyjnego, powołując się na zasadę res iudicata, i zażądał egzekucji pierwotnego wyroku sądu administracyjnego. Dopiero wówczas włoski organ regulacyjny uchylił swą decyzję pierwotną i nakazał przyznanie odpowiedniego czasu antenowego skarżącemu i zrównoważenie obecności skarżącego ugrupowania w mediach publicznych. Decyzje organu regulacyjnego nie zawierały uzasadnień.
Nadmierny formalizm to błąd, a poglądy polityczne muszą być reprezentowane w sposób zrównoważony
Zdaniem Trybunału, działania włoskiego organu regulacyjnego dotknięte były nadmiernym formalizmem. Organ ten podliczył czas antenowy, w którym skarżące ugrupowanie było obecne w mediach, ignorując jednak jakościowy wymiar tej obecności, to jest porę nadawania i rodzaj programu. Co do zasady, programy publicystyczne nie podlegają wymogowi ścisłej proporcjonalności reprezentacji poglądów każdej z formacji politycznych, lecz spoczywa na nich obowiązek reprezentowania różnych poglądów politycznych w zrównoważony sposób. Włoski organ regulacyjny stosował jednakże praktykę przyznawania znacznie większej ochrony w tej mierze "podmiotom politycznym", odmawiając jednocześnie tego statusu skarżącemu ugrupowaniu i marginalizując jego udział w programach publicystycznych. To wystarczyło, aby Trybunał mógł uznać naruszenie prawa skarżącego do jego wolności wyrażania opinii i prezentacji swoich poglądów politycznych, z naruszeniem art. 10 Konwencji o prawach człowieka.
Telewizja Polska może naruszać art. 10 Konwencji
Omawiany wyrok Trybunału stanowi bardzo cenną wskazówkę interpretacyjną w kontekście polskiej ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, a konkretnie jej 21 określającego "misję" telewizji publicznej. Brak rzetelności telewizji publicznej oraz marginalizowanie określonych rodzajów poglądów politycznych lub światopoglądów społecznych przez nadawcę publicznego w świetle niniejszego orzeczenia może stanowić przedmiot skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, która ma duże szanse na powodzenie.
Associazione Politica Nazionale Lista Marco Pannella and Radicali Italiani przeciwko Włochom - wyrok ETPC z dnia 31 sierpnia 2021 r., skarga nr 20002/13.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.