Takie wnioski wypływają z rozstrzygnięcia sprawy w której ZUS, jako wierzyciel hipoteczny domagał się od Edyty M. zasądzenia kwoty blisko 500 tys. zł, z ograniczeniem jej odpowiedzialności do wartości dwóch nieruchomości gruntowych obciążonych hipotekami przymusowymi. Pozwana twierdziła, że hipoteki na rzecz ZUS zostały wpisane niezgodnie z przepisami prawa.
Hipoteka na nieruchomości, a powinna być na udziale
Sąd Okręgowy w Poznaniu uwzględnił powództwo. Ustalił, że w 2005 r. Edyta M. zawarła z mężem Zygmuntem M. umowę o rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Umowa nie została jednak ujawniona w księgach wieczystych. W lutym 2012 r. na podstawie wydanej przez siebie decyzji dotyczących Zygmunta M. ZUS uzyskał wpis dwóch hipotek przymusowych z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i fundusz świadczeń pracowniczych. Dwa miesiące później małżonkowie podzielili się wspólnym majątkiem. W ten sposób Edyta M. nabyła na wyłączną własność obie obciążone nieruchomości.
Sprawdź: Księgi wieczyste i hipoteka>>
Wpis można kwestionować, ale w innym postępowaniu
Zdaniem sądu, pozwana ponosi odpowiedzialność rzeczową z obciążonych nieruchomości, choćby jej twierdzenia o nieprawidłowości wpisu hipotek przymusowych (wobec niedoręczenia jej decyzji o odpowiedzialności za zobowiązania męża) były słuszne. W tej sprawie nie mogła bowiem skutecznie podważyć domniemania zgodności wpisów praw jawnych do księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Domniemanie to jest wzruszalne, ale w przypadku wpisów mających charakter konstytutywny może nastąpić wyłącznie w drodze powództwa o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ustawy).
Warto przeczytać: WSA: RODO chroni dane osób prywatnych, nie przedsiębiorców
Hipoteka jest natomiast ograniczonym prawem rzeczowym, które powstaje z chwilą wpisu do księgi wieczystej (art. 67 ustawy). Zarzuty pozwanej odnośnie bezprawnego wpisania hipotek na rzecz ZUS, nie mogły zatem podważyć zasadności wniesionego powództwa.
Sprawdź w LEX: Postępowanie w sprawie z powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym - PROCEDURA >
Nie można uwzględnić zarzutów o nieprawidłowości wpisów
Sąd Apelacyjny potwierdził słuszność tego poglądu. Podkreślił, że skoro nawet wyrok ustalający wydany na podstawie art. 189 k.p.c. nie może stanowić podstawy wpisu w księdze wieczystej, to tym bardziej nie można czynić ustaleń niezgodnych z treścią wpisów o charakterze konstytutywnym w księdze wieczystej, uwzględniając zarzuty strony pozwanej w sprawie o zapłatę. Dodał, że stan prawny nieruchomości obejmuje nie tylko własność nieruchomości, ustanowione na niej użytkowanie wieczyste, ale również ograniczone prawa rzeczowe, w tym hipotekę. Niezgodność, o której mowa w art. 10 ustawy może więc obejmować cechy prawa ujawnionego w księdze wieczystej, jego przedmiot, w tym oznaczenie udziału w danym prawie, a więc także sytuację, gdy ujawniona hipoteka obciąża całą nieruchomości, gdy w rzeczywistości ustanowiono ją na udziałach. W odniesieniu do wpisów konstytutywnych, wbrew twierdzeniom pozwanej nie miało przy tym znaczenia to, że do ewentualnej niezgodności wpisu w księdze doprowadziła czynność tego samego wierzyciela, który później wystąpił o zapłatę przeciwko dłużnikowi rzeczowemu. Wprost przeciwnie, takie czynności procesowe wierzyciela umocowane są właśnie treścią ksiąg wieczystych, którą wzruszyć można skutecznie jedynie w postępowaniu w trybie art. 10 ustawy o księgach wieczystych.
Wyrok SA w Poznaniu z dnia 30.08.2018 r. I ACa 1483/17.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Zabezpieczenie roszczenia pauliańskiego hipoteką przymusową >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.