Jak można dowiedzieć się z treści orzeczenia, wnioskodawczyni ubiegała się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad niepełnosprawną matką; wniosek złożyła 27 maja 2022 r. Wówczas korzystała także z przyznanego specjalnego zasiłku opiekuńczego na okres od 1 listopada 2021 r. do 31 października 2022 r. (czyli również w dacie złożenia wniosku o świadczenie pielęgnacyjne).
Początkowo wnioskowane świadczenie pielęgnacyjne nie zostało w ogóle przyznane, a po złożonym odwołaniu Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie przyznało świadczenie, jednakże na inny okres niż wnioskowano. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę na decyzję SKO w Krakowie w przedmiocie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego od dnia 1 listopada 2022 r. na czas nieokreślony (wyrok z 23 stycznia 2024 r., sygn. akt III SA/Kr 1450/23). Wnosząc skargę kasacyjną wnioskodawczyni zarzuciła sądowi niższej instancji błędne uznanie, że świadczenie pielęgnacyjne nie może zostać przyznane od miesiąca złożenia wniosku, tj. od 1 maja 2022 r. i przez cały okres trwania postępowania, gdyż w okresie do 31 października 2022 r. pozostawała w mocy decyzja przyznająca prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Oczekiwała ze strony organu administracji znalezienia takiego rozwiązania procesowego, które umożliwi jej skorzystanie z wybranego świadczenia rodzinnego - świadczenia pielęgnacyjnego i przyznanie go od miesiąca złożenia wniosku. Dlatego wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości.
Zakaz kumulatywnego pobierania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna. W przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia rodzicielskiego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku do zasiłku rodzinnego albo zasiłku dla opiekuna - przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną, także w przypadku, gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami. Przyznanie w ramach decyzji administracyjnej prawa do określonego świadczenia otwiera drogę do jego comiesięcznego pobierania.
Jeżeli dochodzi do zbiegu uprawnień zarówno do świadczenia pielęgnacyjnego, jak i zasiłku dla opiekuna, uprawniony może otrzymać tylko jedno z tych świadczeń. Wykluczone jest równoczesne pobieranie obu świadczeń w tym samym czasie. Dlatego należy się wstrzymać ze złożeniem wniosku o przyznanie nowego świadczenia (w rozpatrywanej sytuacji o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego) do momentu wygaśnięcia decyzji przyznającej prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Można również wystąpić o uchylenie takiej decyzji, ponieważ zabronione jest przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego przed rezygnacją z dotychczasowego zasiłku opiekuńczego. Oświadczenie dotyczące zrzeczenia się prawa do innego, konkurencyjnego świadczenia musi być wyraźne i jednoznaczne, ponieważ będzie skutkować wyeliminowaniem decyzji przyznającej to świadczenie.
Zobacz też linię orzeczniczą w LEX: Czy korzystanie z urlopu wychowawczego po urodzeniu niepełnosprawnego dziecka jest formą rezygnacji z zatrudnienia w kontekście prawa do świadczenia pielęgnacyjnego? >
Zobacz również: Wyższe świadczenie pielęgnacyjne w przyszłym roku
Kluczowe określenie początkowej daty przysługiwania świadczenia
Zgodnie z żądaniem wnioskodawczyni, dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką, czyli 27 maja 2022 r. stanowił datę początkową przysługiwania jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Jednocześnie oświadczyła, że z dniem przyznania prawa do żądanego świadczenia zrezygnuje z przysługującego jej wówczas prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego - od miesiąca złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Ocena spełnienia warunków niezbędnych do przyznania danego świadczenia rodzinnego ma miejsce w dacie podejmowania rozstrzygnięcia. Jeżeli w momencie wydawania decyzji dotyczącej jednego świadczenia rodzinnego w obrocie nadal pozostawała decyzja dotycząca innego świadczenia rodzinnego, organ administracji był zobowiązany respektować takie okoliczności. Przyznanie nowego świadczenia musi poprzedzać rezygnacja z poprzedniego, tak samo okres ubiegania się o nowe świadczenie jest nierozerwalnie związany z terminem obowiązywania świadczenia konkurencyjnego.
Zobacz też linię orzeczniczą w LEX: Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla osoby, na której nie ciąży obowiązek alimentacyjny względem niepełnosprawnego członka rodziny >
Skoro prawo do zasiłku opiekuńczego było ustalone do 31 października 2022 r., to wtedy też wygasło, a wnioskodawczyni nabyła prawo do żądanego świadczenia pielęgnacyjnego dopiero od 1 listopada 2022 r. Każdy z sądów potwierdził, że wygaśnięcie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w dniu 31 października 2022 r. spowodowało eliminację negatywnej przesłanki posiadania prawa do konkurencyjnego świadczenia.
Tym samym skarga kasacyjna nie zasługiwała na uwzględnienie. NSA podkreślił, że nie istnieje możliwość przyznania prawa do korzystniejszego świadczenia od dnia złożenia wniosku, jeżeli nadal obowiązuje decyzja przyznająca inne świadczenie rodzinne pobierane w tym samym celu.
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 października 2025 r., sygn. akt I OSK 1983/24
Czytaj też w LEX: Dopuszczalność przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobie bezrobotnej w świetle praktyki sądowej >
Cena promocyjna: 159.2 zł
Cena regularna: 199 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 139.29 zł
