Uchwalona z 6 grudnia 2018 r. ustawa o Krajowym Rejestrze Zadłużonych wykonuje obowiązek nałożony w art. 24 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 w sprawie postępowania upadłościowego (Dz. Urz. UE L 141 z 05.06.2015, s. 19), zgodnie z którym państwa członkowskie ustanawiają i prowadzą na swoim terytorium co najmniej jeden rejestr, w którym ogłasza się informacje o postępowaniach upadłościowych („rejestry upadłości"). Ustawa ma stanowić ponadto realizację określonego w art. 5 ust. 2 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne obowiązku utworzenia Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. 

Minister prowadzi rejestr

Krajowy Rejestr Zadłużonych jest rejestrem prowadzonym w systemie teleinformatycznym przez Ministra Sprawiedliwości.
Uchwalona ustawa zakłada, że w Krajowym Rejestrze Zadłużonych będą ujawniane:

Informacje o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, wobec których są albo były prowadzone postępowania:

  • restrukturyzacyjne,
  • upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,
  • zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe,
  • w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego;

Informacje o wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe;

Informacje o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, wobec których umorzono egzekucję sądową lub egzekucję administracyjną prowadzoną przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;

Informacje o osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

Źródło informacji o zadłużonych

Oznacza to, że Krajowy Rejestr Zadłużonych uzyska istotne znacznie jako źródło informacji o podmiotach niewypłacalnych, zagrożonych niewypłacalnością lub podmiotach, wobec których umorzono bezskuteczną egzekucję. 
Efektem nowej regulacji ma być w szczególności:

  • zapewnienie wierzycielom bieżącego dostępu do akt postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (przez Internet);
  • ujawnienie w Rejestrze szerokiego zakresu danych dotyczących toczącego się postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego w celu zwiększenia transparentności tych postępowań;
  • zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego;
  • usprawnienie nadzoru wierzycieli i sędziego-komisarza nad nadzorcą sądowym, zarządcą, syndykiem;
  • przyspieszenie i usprawnienie postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz zwiększenie ich efektywności;
  • zwiększenie stopnia zaspokajania wierzycieli w postępowaniach upadłościowych;
  • wprowadzenie i wykorzystanie nowych technologii w prowadzeniu postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

    Nowa ustawa przewiduje także:
  • wprowadzenie obowiązku składania w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz w postępowaniu upadłościowym przedsiębiorców wniosków oraz dokumentów drogą elektroniczną, co umożliwi automatyczne przetwarzanie danych przez system teleinformatyczny w celu ich dalszego wykorzystania m.in. w celu automatycznego przeniesienia danych z wniosku złożonego drogą elektroniczną do repertoriów oraz wzorców postanowień sądu i sędziego-komisarza tworzonych w danej sprawie;
  • wprowadzenie jako zasady dokonywania elektronicznych doręczeń, co w założeniu ma przyspieszyć komunikację uczestników postępowania z sądem;
  • wprowadzenie rozwiązań chroniących prawa określonych kategorii osób przez umożliwienie im składania wniosków poza systemem teleinformatycznym. Pracownicy oraz wierzyciele alimentacyjni, jak również dłużnik będący konsumentem, będą mieli możliwość złożenia wniosków drogą papierową oraz ustnie w biurze podawczym każdego sądu; tożsamość składającego będzie sprawdzał i potwierdzał pracownik sądu; pracownik biura podawczego będzie ponadto wprowadzał dane do systemu;
  • prowadzenie akt postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych w formie elektronicznej oraz zapewnienie dostępu do tych akt zarówno w czytelni akt w sądzie, jak i przez stworzenie ogólnodostępnego portalu internetowego;
  • rezygnacja z dokonywania obwieszczeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;
  • wprowadzenie obowiązku składania pism na określonych w systemie teleinformatycznym zrestrukturyzowanych formularzach, które będą miały charakter obowiązkowy dla uczestników i organów postępowania;
  • wprowadzeniu zasady przygotowywania sprawozdań okresowych oraz końcowych zawierających raporty generowane z prowadzonego w systemie teleinformatycznym i na bieżąco aktualizowanego spisu masy upadłości oraz spisu wierzytelności;
  • utworzenie jednego konta dla danego podmiotu, które pozwoli na komunikację z sądem w sprawach restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz w sprawach rejestrowych.

Zgodnie z ustawą Rejestr jest jawny, co oznacza, że każdy ma prawo zapoznania się z danymi ujawnionymi w Rejestrze oraz danymi objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem sieci Internet.

Dane przez 10 lat w rejestrze

Ustawa stanowi, że dane zawarte w Rejestrze nie mogą być z niego usunięte, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ogólną zasadą jest zaprzestanie ujawniania danych w Rejestrze automatycznie po upływie 10 lat od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Natomiast dane o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, wobec których umorzono egzekucję sądową lub egzekucję administracyjną prowadzoną przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, automatycznie przestają być ujawniane po upływie 7 lat od daty ich opublikowania.

Alimenciarzy rejestr wykreśli po 7 latach

Również dane o osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące, automatycznie przestają być ujawniane po upływie 7 lat od daty opublikowania informacji o ukończeniu postępowania egzekucyjnego lub informacji o spłacie całości wierzytelności w przypadku ich zgłoszenia przez organ, który je wypłacił.
Komornik oraz odpowiednio Szef Krajowej Administracji Skarbowej, właściwy naczelnik urzędu skarbowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo sąd niezwłocznie zmieniają albo usuwają z urzędu lub na wniosek podmiotu ujawnionego w Rejestrze dane, gdy po ujawnieniu informacji zobowiązanie wygasło albo zapadły orzeczenie sądowe lub decyzja administracyjna, z których wynika, że ujawniona w Rejestrze wierzytelność nie istnieje lub wygasło zobowiązanie, z którego ona wynika, albo gdy tytuł wykonawczy, który stanowił podstawę wpisu, został prawomocnym orzeczeniem sądu pozbawiony wykonalności. Wygaśnięcie zobowiązania powinno być stwierdzone orzeczeniem lub zaświadczeniem właściwego organu lub oświadczeniem wierzyciela.

Wszystkie dane w systemie teleinformatycznym

Regulacje przyjęte w ustawie wiążą się z wprowadzeniem zmian w 13 innych ustawach, przy czym główne zmiany wprowadzane uchwaloną ustawą dotyczą wprowadzenia zmian w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe  oraz  w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne. Zgodnie z uchwaloną ustawą, akta postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych prowadzone będą w systemie teleinformatycznym, a ponadto wszystkie orzeczenia będą utrwalane w systemie teleinformatycznym. Pisma i dokumenty składane przez syndyka, nadzorcę sądowego oraz zarządcę będą składane wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ustawa przewiduje ponadto, że pisma procesowe oraz dokumenty w powyższych postępowaniach będą tworzone i składane z wykorzystaniem formularzy udostępnionych w systemie teleinformatycznym przez Ministra Sprawiedliwości.

Ustawa nie działa wstecz

W zakresie przepisów przejściowych ustawa przewiduje, iż w Rejestrze nie ujawnia się informacji o sprawach, w których wniosek o ogłoszenie upadłości, wniosek o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, wniosek o uznanie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego, wniosek restrukturyzacyjny, wniosek o stwierdzenie wykonania, zmianę albo uchylenie układu lub wniosek o orzeczenie zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe wpłynął przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Ponadto w sprawach, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości, wniosek o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, wniosek o uznanie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego, wniosek restrukturyzacyjny, wniosek o stwierdzenie wykonania, zmianę albo uchylenie układu lub wniosek o orzeczenie zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Ustawa wchodzi w życie zasadniczo z dniem 1 grudnia 2020 r., przy czym część przyjętych regulacji wchodzi w życie w innych terminach wskazanych w ustawie.