Kilka dni temu opisywaliśmy wstępną propozycję Ministerstwa Sprawiedliwości zmian do tarczy antykryzysowej. To co znalazło się projekcie przygotowanym na Komitet Stały różni się m.in. w zakresie biegu terminów. Dochodzą także przepisy dotyczące egzaminów dla aplikantów adwokackich, radcowski i nieodpłatnej pomocy prawnej. 

Są też propozycje zmian do Prawa o ustroju sądów powszechnych. Zgodnie z jedną z nich minister sprawiedliwości w drodze rozporządzenia ma określić sposób zaprojektowania, wdrożenia, eksploatacji, integracji i rozwoju systemu teleinformatycznego, który będzie obsługiwać postępowania sądowe. Przy takim systemie - jak wskazano - mają być brane pod uwagę możliwości techniczne i organizacyjne sądów oraz potrzeba sprawnego działania systemu, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.
Druga dotyczy podziału czynności w sądach i zakłada, że prezes będzie go mógł ustalać przed zasięgnięciem opinii kolegium, nawet do roku po stanie epidemii.   

Czytaj: MS szykuje się na "odmrożenie" sądów - jest projekt tarczy antykryzysowej 3>>

Terminy sądowe mają znowu biec 

To jeden z postulatów środowisk prawniczych. Wcześniej, gdy sądy ograniczyły pracę, apelowały o zawieszenie biegu terminów procesowych i sądowych - nastąpiło to z dniem 31 marca - teraz wskazują, że powinny one być przywracane.  Zgodnie z projektem, terminy sądowe i procesowe, które nie biegły na mocy dotychczasowych przepisów tarczy antykryzysowej, rozpoczynają swój bieg od dnia 15 maja 2020 r., a zawieszone biegną od tego dnia dalej. 

Czytaj w LEX: Definicja i rozpatrywanie przez sądy spraw pilnych w dobie koronawirusa i regulacji z tzw. tarczy antykryzysowej >

 

W wersji opisanej wcześniej przez Prawo.pl (projekt z 16 kwietnia) MS proponowało by nierozpoczęcie i zawieszenie biegu terminów nie dotyczyło terminów w sprawach, które mogą zostać rozpoznane i rozstrzygnięte na posiedzeniu niejawnym. Była też furtka, zakładająca że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, minister sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia może w drodze rozporządzenia wyłączyć stosowanie przepisów art. 15zzs 1 (zawieszenie lub nierozpoczęcie terminów procesowych i sądowych) lub art. 15zzs 6 (nieprzeprowadzanie rozpraw ani posiedzeń jawnych) w odniesieniu do wszystkich lub niektórych kategorii spraw na obszarze całego kraju, albo na obszarze właściwości danego sądu apelacyjnego.

Czytaj w LEX: Funkcjonowanie sądów i wymiaru sprawiedliwości w obliczu koronawirusa >

Obecna wersja projektu - do której dotarło Prawo.pl - idzie dalej. Po pierwsze ma nastąpić zmiana ust. 1 art. 15zzs. Obecnie brzmi on "w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w:", projektodawca poprawia błąd - COVID na COVID-19 i skreśla "sądowych i procesowych". Uchylone zostają również punkty dotyczące zawieszenia lub nierozpoczęcia biegu terminów w:

  • postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
  • postępowaniach egzekucyjnych,
  • postępowaniach karnych,
  • postępowaniach karnych skarbowych,
  • postępowaniach w sprawach o wykroczenia,

Uchylony ma zostać również ustęp 6, zgodnie z którym nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, za wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych.

Czytaj w LEX: Funkcjonowanie kancelarii prawnej i środki prawne w praktyce w sytuacji stanu zagrożenia epidemicznego koronawirusem >

Czytaj: 
Czas na wznowienie pracy sądów? Jest projekt grupy adwokatów>>
Prawo do sądu zostanie przywrócone?>>
 

Mniej zawieszonych terminów administracyjnych  

Z przepisów dotyczących zawieszenia lub nierozpoczynania ma być też wyłączonych szereg terminów administracyjnych. Zgodnie z projektem noweli nie będzie się to stosować do czynności organu pierwszej instancji i organu wyższego stopnia oraz do czynności przed tymi organami w sprawach o świadczenia rodzinne, świadczenia z pomocy społecznej, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z funduszu alimentacyjnego, świadczenie wychowawcze, świadczenie dobry start, Kartę Dużej Rodziny, świadczenia przyznawane na podstawie przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej i jednorazowe świadczenie w wysokości 4000 zł przyznawane na podstawie przepisów o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, w postępowaniach wobec dłużników alimentacyjnych prowadzonych na podstawie przepisów o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz w postępowaniach o ustalenie niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności prowadzonych przez powiatowe lub wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Czytaj w LEX:

Koronawirus jako siła wyższa a umowy cywilnoprawne >

Koronawirus jako siła wyższa a odpowiedzialność za szkodę >

Z kolei na prośbę zainteresowanego przywrócone mają być terminy:  

  • od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed organem wyższego stopnia, 
  • do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
  • przedawnienia,
  • których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,
  • zawitych, z niezachowaniem których ustawa lub inny akt prawny wiąże ujemne skutki dla strony,
  • innych terminów, w tym w postępowaniu administracyjnym. 

Prośbę o przywrócenie terminu trzeba będzie wnieść po ustaniu przyczyny powodującej uchybienie terminu, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin. Zapisano też, że w przypadku przywrócenia terminu, wcześniejsze mu uchybienie nie może powodować negatywnych skutków dla strony.

 

Przepisy te mają dotyczyć także terminu na wniesienie odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych od orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności. 

Zobacz procedurę w LEX: Bieg terminów procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym w związku z ogłoszonym stanem zagrożenia epidemicznego, a następnie stanem epidemii z powodu COVID-19  >

Rozszerzony katalog spraw pilnych

Jak już wcześniej podawało Prawo.pl, ma być rozszerzony katalog spraw pilnych. I tutaj w trakcie prac nad propozycją wprowadzono zmiany. 

Sprawami pilnymi mają być więc także te, w których jest stosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania (dotychczas były to wnioski o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania i sprawy dotyczące zatrzymania). W tym trybie mają się również odbywać przesłuchania świadków na podstawie art. 185a–185c albo art. 316 par. 3 (chodzi m.in. o dzieci pokrzywdzone przestępstwem, osoby pokrzywdzone przestępstwami na tle seksualnym i sytuacje gdy jest obawa, że czynności nie będzie można powtórzyć) - jeżeli o przeprowadzenie takiego przesłuchania w trybie przewidzianym dla rozpoznawania spraw pilnych wniósł prokurator. To zmiana, bo w obecnej tarczy takie sprawy są pilne pod warunkiem, że zatrzymano sprawcę. Na problem w kontekście ochrony dzieci zwracali uwagę prawnicy, wnosząc o zmianę. O sprawie pisało Prawo.pl.   

Czytaj: W czasie epidemii jest problem z przesłuchiwaniem dzieci>>

Katalogiem mają być objęte sprawy dotyczące warunkowego umorzenia postępowania, zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej oraz odwołania warunkowego zwolnienia i sprawy o rozpoznanie wniosku restrukturyzacyjnego i sprawy prowadzone po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, ogłoszenie upadłości oraz sprawy prowadzone po ogłoszeniu upadłości, oraz o wyrażenie zgody na wykonanie czynności medycznych, o której mowa w ustawie z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

E-rozprawy? Także z miejsca innego niż sąd

Tarcza ma również wprowadzić możliwość prowadzenia rozpraw i posiedzeń w trybie telekonferencji, w sytuacji gdy ich uczestnicy nie przebywają w budynku sądu. Zmiany - po dopracowaniu - obejmują Kodeks postępowania cywilnego i procedurę administracyjną. 

I tak przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a przeprowadzenie wymaganych przez ustawę rozprawy lub posiedzenia jawnego mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie zdrowia osób w nich uczestniczących i nie można przeprowadzić ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, a żadna ze stron nie sprzeciwiła się przeprowadzeniu posiedzenia niejawnego w terminie 7 dni od ich zawiadomienia. 

Wskazano też, że jeżeli ze względu na szczególne okoliczności prezes sądu tak zarządzi, członkowie składu, z wyjątkiem przewodniczącego i referenta sprawy, mogą również brać udział w posiedzeniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Przy czym na posiedzeniu, na którym dochodzi do zamknięcia rozprawy, obecny musi być sąd w pełnym składzie.

Zgodnie z kolejną propozycją - jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym, po uprzednim odebraniu od stron stanowisk na piśmie. 

Podobne przepisy wprowadzono w odniesieniu do wojewódzkich i naczelnego sądu administracyjnego.

Czytaj w LEX: Bieg terminów administracyjnym w czasie epidemii w postępowaniach w sprawie zgód inwestycyjnych >

Prezes sądu bez kolegium ustali podział czynności  

Projekt wprowadza także zapis, zgodnie z którym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, podział czynności w sądzie  może zostać ustalony przed zasięgnięciem opinii jego kolegium, a odwołanie od tego podziału nie wstrzymuje jego stosowania. 

Chodzi o art. 22 Prawa o ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którym: prezes danego sądu po zasięgnięciu opinii jego kolegium określa: przydział sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych do wydziałów, zakres ich obowiązków, plan dyżurów oraz zastępstw – przy uwzględnieniu specjalizacji. 

 

Kodeks postępowania cywilnego. Orzecznictwo. Piśmiennictwo. Tom II

Jacek Gudowski

Sprawdź  

ePUAP ma ułatwić komunikację z sądem

To również mocno wyczekiwane przez środowisko prawników zmiany. Zgodnie z obecną propozycją w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, pismo będzie mogło być wnoszone do sądu przy użyciu platformy ePUAP, a datą jego wniesienia będzie data określona w urzędowym poświadczeniu odbioru.

Projektodawcy chcą by sąd mógł dokonywać doręczeń:

  • za pośrednictwem platformy ePUAP – uczestnikowi postępowania sądowego, który wniósł pismo za pośrednictwem tej platformy i wyraził zgodę na doręczanie pism w ten sposób;
  • za pośrednictwem portalu informacyjnego sądów powszechnych – uczestnikowi postępowania sądowego, który wyraził zgodę na doręczanie pism w ten sposób;
  • na adres poczty elektronicznej – uczestnikowi postępowania sądowego, który wystąpił do sądu o doręczanie pism w ten sposób i wskazał w tym celu sądowi adres poczty elektronicznej.

Adresat będzie mógł potwierdzić odebranie pisma w terminie 14 dni od nadania, wnosząc takie potwierdzenie za pośrednictwem platformy ePUAP lub z adresu poczty elektronicznej wskazanego uprzednio sądowi. Z kolei za dzień doręczenia pisma ma być uznany dzień wskazany w otrzymanym przez sąd potwierdzeniu, a jeśli go nie będzie doręczenie ma być uznane się za dokonane z upływem czternastu dni od jego nadania lub zamieszczenia w portalu informacyjnym sądów powszechnych.

Czytaj w LEX: Doręczenia w postępowaniach sądowych w dobie COVID-19 (koronawirusa) >

Zmiany dotyczące egzaminów prawniczych

Projekt reguluje kwestie związane z niewykorzystanym przez aplikantów urlopem na przygotowanie do egzaminu prawniczego, który miał się odbyć 24-27 marca 2020 r., a został przesunięty (nie ma na razie terminu) z powodu koronawirusa. Ci, którzy do niego przystępowali a nie wykorzystali w pełni urlopu, będą mogli resztę wykorzystać przed nowym terminem, pobierając w tym czasie 80 proc. wynagrodzenia.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.