Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Izba Radców Prawnych skierowały w tej sprawie pismo do  Ministra Spraw Zagranicznych, które zawiera uwagi i rekomendacje dotyczące polskiej procedury wyłonienia kandydatów lub kandydatek na urząd sędziego ETPC. 

Przypominają, że ETPC pełni szczególną rolę w zapewnieniu przestrzegania standardów ochrony praw człowieka w Europie. - Jest to mechanizm, dzięki któremu jednostki mogą indywidualnie egzekwować prawa gwarantowane im przez Konwencję. Tylko w 2019 r. do Trybunału wpłynęło 44500 skarg, z czego 1834 skierowano przeciwko Polsce. W tym okresie rządowi Rzeczypospolitej Polskiej zakomunikowane zostały 253 sprawy, a w 12 sprawach ETPC wydał wyroki - wskazują. 

 


Przy wyborze ważny demokratyczny charakter

Zgodnie z Europejską Konwencją Praw Człowieka wyboru sędziego ETPC dokonuje Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy z listy 3 kandydatów przedstawionej przez Państwo-Stronę Konwencji. Procedura krajowa musi się przy tym cechować - jak wskazano w stanowisku - demokratycznym charakterem, otwartością (niedyskryminacją) i transparentnością. 

- Tymi zasadami powinien kierować się również krajowy zespół odpowiedzialny za wyłonienie trójki kandydatów - podkreślają sygnatariusze pisma. 

Równocześnie rekomendują: 

  • aby zespół odpowiedzialny za wyłonienie listy kandydatów składał się z przedstawicieli władzy wykonawczej, sądowniczej, jak również reprezentantów organizacji pozarządowych i samorządów prawniczych, a także aby było to grono eksperckie o charakterze apolitycznym, składające się z osób o zróżnicowanym doświadczeniu zawodowym i reprezentujące osoby obojga płci; 
  • przeprowadzenie wysłuchania kandydatów przez komisję sejmową, z udziałem przedstawicieli ugrupowań politycznych reprezentowanych w parlamencie oraz przedstawicieli organizacji społecznych zajmujących się ochroną praw człowieka;  
  • umożliwienie przedstawicielom mediów oraz organizacji pozarządowych monitorowania rozmów kwalifikacyjnych przeprowadzanych z potencjalnymi kandydatami, albo publicznie udostępnienie transmisji z ich przebiegu; 
  • publikowanie na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych szczegółowych informacji na temat kolejnych etapów i przebiegu krajowego postępowania ws. wyłonienia kandydatów na urząd sędziego ETPC. 

Czytaj: Polska ma problem z wyrokami ETPC - niektórych nie wykonuje latami>>

Od procedury się zaczyna… 

Wprowadzenie procedur w sprawie wyłonienia kandydatów na urząd sędziego ETPC zgodnych z europejskimi wytycznymi i standardami jest niezbędne wyboru odpowiedniego kandydata na to stanowisko - wskazano w piśmie. 

Dodając, że wpływa to na jakość, skuteczność i legitymację całego europejskiego systemu ochrony praw człowieka. 

- Prawidłowe uregulowanie postępowania wyboru kandydatów na urząd sędziego w ETPC jest istotne dla interesu publicznego, działanie na rzecz którego pozostaje jednym z podstawowych obowiązków polskiego rządu - podkreślają organizacje.