Projekt (numer w Rządowym Centrum Legislacji - RD175) zakłada podwyżkę wpisów. Zasadniczo wzrosną one dwukrotnie, co resort sprawiedliwości tłumaczy m.in. znacznym, prawie 2,5-krotnym wzrostem przeciętnego wynagrodzenia od 2004 r., czyli wprowadzenia obecnych stawek. Ministerstwo liczy, że podwyżki spowodują zwiększenie wpływów do kas sądowych o 15-30 mln zł rocznie, czyli o co najmniej 1/3. Obecnie wysokość wpisów sądowych w sprawach przed WSA i NSA określa - zmieniane tylko dwa razy w ciągu ponad dwóch dekad obowiązywania - rozporządzenie z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2021 r. poz. 535). Dla porównania – przepisy z 2006 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zmieniano już kilkadziesiąt razy.
To nie są tanie rzeczy
Najbardziej zauważalna zmiana dotyczy skarg kasacyjnych oraz skarg o wznowienie postępowania. Dotychczas – co do zasady – uiszcza się za skargę do NSA połowę podstawowego wpisu. Zgodnie z projektem rozporządzenia, teraz ma to być dwukrotność wpisu z I instancji, czyli w większości spraw czeka skarżących aż czterokrotna podwyżka wpisu. Jednak wysokość wpisów od skarg kasacyjnych nadal nie będzie nieograniczona. - Z projektu wynika, że w przypadku wpisu stosunkowego wyniesie on nie więcej niż 4 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia i nie więcej niż 100.000 zł, a w przypadku wpisu stałego górny limit to 10.000 zł – zauważa Dagmara Czajka, radca prawny, specjalizująca się w sprawach administracyjnych i ochrony środowiska, zwracając uwagę na par. 3 projektowanego rozporządzenia.
Sprawdź również książkę: Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne >>
Jak ministerstwo usprawiedliwia propozycję podwyżki wpisów do NSA? - Dotychczasowe zasady, na których przedmiotowe opłaty zostały zróżnicowane w niedostatecznym stopniu akcentują fakt, iż sprawy ze skarg o wznowienie postępowania oraz sprawy toczące się przed NSA w związku z wniesieniem skargi kasacyjnej wymagają znacząco bardziej pogłębionej analizy i szerokiej wiedzy prawniczej. Ponadto przyjęto, że wysokość wpisu powinna być ustalona na takim poziomie, aby stanowiła czynnik stymulujący do rozważnego wszczynania postępowań przed sądem administracyjnym – czytamy w uzasadnieniu rozporządzenia. Chodzi o to, że już od lat jedynie ok. 1/5 skarg kasacyjnych jest uznawana za zasadne, a NSA jest skargami wręcz zalewany. Wydłuża to czas rozpatrywania spraw, wymaga większej etatyzacji itp. O ile sprawdziły się założenia, że do WSA będzie trafiało mniej więcej 60.000-80.000 skarg rocznie, to w NSA – według tych samych założeń - miało lądować tylko 10% z nich, czyli 6.000-8.000. Tymczasem w praktyce jest to liczba 2,5 -krotnie wyższa, a ponadto NSA uwzględnia rocznie jedynie 2,5-4 tysięcy skarg kasacyjnych. - Zmiana relacji wysokości wpisów pobieranych w I i II instancji ma skłaniać strony do bardziej rozważnej oceny merytorycznych podstaw wniesienia skargi kasacyjnej – tłumaczy resort sprawiedliwości.
Te same zwolnienia, więcej różnych kategorii
W postępowaniach przed WSA co do zasady wpisy stałe wzrosną dwukrotnie, choć są znaczące wyjątki. Przykładowo, w postępowaniach o pozbawienie praw do nieruchomości albo o odszkodowanie, wpis wyniesie pięć razy więcej, bo nawet 1000 zł (dotychczas było to jedynie 200 zł). W sprawach o pozwolenie budowlane albo zatwierdzenie projektu budowlanego wpis sięgnie zaś – zamiast dotychczasowych 500 zł – aż 2000 zł. Gdy danej sprawy nie było na liście szczegółowych kategorii wpisów, to dotychczas uiszczaliśmy za wpis 200 zł, a teraz zapłacimy 400 zł.
Doprecyzowano też niektóre wpisy w sprawach podatkowych. Przykładowo, w sprawach ulg zapłacimy 250 zł wpisu, a odpowiedzialności osób trzecich – 750 zł. Droga będzie ścieżka sądowa, gdy zdecydujemy się w WSA kwestionować pisemną interpretację podatkową (1000 zł) albo opinię zabezpieczającą (10.000 zł wpisu).
Czytaj też w LEX: Grzybowski Tomasz, Norma ustrojowa jako podstawa skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego>
Mniej zmian czeka uiszczających wpisy stosunkowe – minimalny limit takiego wpisu podniesiono do 200 zł (zamiast dotychczasowych 100 zł). Nie zmieni się też – przynajmniej na razie – lista podmiotów zwolnionych z wnoszenia wpisu. kwestii tej nie można bowiem zawrzeć w rozporządzeniu, a reguluje je ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935).
Prawnicy chcą podwyżek kosztów zastępstwa
Resort sprawiedliwości właśnie rozpoczął konsultacje publiczne projektu, więc jeszcze nie ma oficjalnych stanowisk np. samorządów prawniczych albo organizacji pracodawców. Choć prawnicy ze spokojem przyjmują propozycje podwyższenia wpisów sądowych, to oczekują też jednocześnie waloryzacji wysokości kosztów zastępstwa procesowego.
- Podniesienie wpisu przychodzi łatwo, a stawki radców i adwokatów pomimo protestów, licznych apeli izb, pozostają od lat na tym samym bardzo niskim poziomie, zupełnie nieadekwatnym do nakładu pracy i stopnia skomplikowania spraw – zauważa dr Agnieszka Grabowska-Toś, radczyni prawna, partner zarządzający w krakowskiej Kancelarii Radców Prawnych Kania Stachura Toś. Podkreśla, że dotyczy to zwłaszcza postępowań przed sądami administracyjnymi, gdzie standardowo wynagrodzenie za przygotowanie skargi do WSA wynosi 480 zł, a za przygotowanie skargi kasacyjnej do NSA, która jest niezwykle wymagającym pismem – 75 proc. tej kwoty.
Nowe wysokości wpisów mają zacząć obowiązywać po 14 dniach od publikacji rozporządzenia w Dzienniku Ustaw. Trzeba będzie przypilnować kwestii wpisu, zwłaszcza pomiędzy instancjami, gdyż przepisy dotychczasowe znajdą zastosowanie jedynie do pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji wniesionych przez dniem wejścia w życie nowych regulacji. Tak wynika z par. 6 projektowanego rozporządzenia.
Poznaj linię orzeczniczą w LEX: Pacura Marcin, Wpis od skargi na decyzję administracyjną o wywłaszczeniu nieruchomości i ustaleniu wysokości odszkodowania>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
