Komentując przygotowania do wejścia tej regulacji w życie autorka przypomina, że z inicjatywy Stowarzyszenia Polskich Mediów 22 maja br. odbyła się w Senacie konferencja poświęcona wdrożeniu w życie nowych rozwiązań prawnych zawartych w ustawie z 11 lipca 2014 r.  o petycjach (Dz.U.2014.1195), która określa zasady składania i rozpatrywania petycji oraz sposób postępowania organów w sprawach dotyczących petycji.
Czytaj: Ruszyła kampania nt. możliwości składania petycji przez obywateli>>>

Podmioty wnoszące petycje
Petycja może być złożona przez osobę fizyczną, osobę prawną, jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną lub grupę tych podmiotów, zwaną dalej "podmiotem wnoszącym petycję", do organu władzy publicznej, a także do organizacji lub instytucji społecznej w związku z wykonywanymi przez nią zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej (art. 2).
Petycja może być złożona w interesie:
1) publicznym;
2) podmiotu wnoszącego petycję;
3) podmiotu trzeciego, za jego zgodą.

Przedmiot petycji
Przedmiotem petycji może być żądanie, w szczególności, zmiany przepisów prawa, podjęcia rozstrzygnięcia lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję, życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, mieszczących się w zakresie zadań i kompetencji adresata petycji. Istotne jest to, że o tym,  czy pismo jest petycją, decyduje treść żądania, a nie jego forma zewnętrzna.
Forma petycji
W świetle art. 4 ustawy petycję  składa się w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Powinna ona zawierać:
- oznaczenie podmiotu wnoszącego petycję; jeżeli podmiotem wnoszącym petycję jest grupa podmiotów, w petycji należy wskazać oznaczenie każdego z tych podmiotów oraz osobę reprezentującą podmiot wnoszący petycję;
- wskazanie miejsca zamieszkania albo siedziby podmiotu wnoszącego petycję oraz adresu do korespondencji; jeżeli podmiotem wnoszącym petycję jest grupa podmiotów, w petycji należy wskazać miejsce zamieszkania lub siedzibę każdego z tych podmiotów;
- oznaczenie adresata petycji;
-  wskazanie przedmiotu petycji.

Petycja może zawierać zgodę na ujawnienie na stronie internetowej podmiotu rozpatrującego petycję lub urzędu go obsługującego danych osobowych podmiotu wnoszącego petycję.
Na stronie internetowej podmiotu rozpatrującego petycję lub urzędu go obsługującego niezwłocznie zamieszcza się informację zawierającą odwzorowanie cyfrowe (skan) petycji, datę jej złożenia oraz w przypadku wyrażenia wspomnianej zgody, imię i nazwisko albo nazwę podmiotu wnoszącego petycję lub podmiotu, w interesie którego petycja jest składana.
Petycja składana w interesie podmiotu trzeciego zawiera także imię i nazwisko albo nazwę, miejsce zamieszkania albo siedzibę oraz adres do korespondencji lub adres poczty elektronicznej tego podmiotu. Podmiot ten wyraża zgodę na złożenie w jego interesie petycji. Zgoda  ta jest dołączana do petycji.

Przekazanie według właściwości
Adresat petycji, który jest niewłaściwy do jej rozpatrzenia, przesyła ją niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia jej złożenia, do podmiotu właściwego do rozpatrzenia petycji, zawiadamiając o tym równocześnie podmiot wnoszący petycję.
Jeżeli petycja dotyczy kilku spraw podlegających rozpatrzeniu przez różne podmioty, adresat petycji rozpatruje ją w zakresie należącym do jego właściwości oraz przekazuje ją niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni do pozostałych właściwych podmiotów, zawiadamiając o tym równocześnie podmiot wnoszący petycję.

Petycja złożona do Sejmu lub Senatu
Problematykę petycji w Senacie przedstawiła Danuta Antoszkiewicz, podkreślając, że są to petycje dotyczące zmiany przepisów prawnych. Petycja złożona do Sejmu lub Senatu jest rozpatrywana przez te organy, podobnie jak petycja złożona do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego jest rozpatrywana przez ten organ, chyba że w statucie danej  jednostki zostanie wskazany organ wewnętrzny tego organu stanowiącego właściwy w tym zakresie. Na pytanie, czy liczy się pojedynczy głos obywatela, referentka wyjaśniła, że większość petycji uwzględnionych przez Senat miało właśnie charakter indywidualny. Projekty ustawy poddawane są trzem czytaniom, co wydłuża proces legislacyjny. Referentka poinformowała, że w celu sprawnego realizowania petycji  zmieniono regulamin Senatu dodając rozdział 10. W analogiczny sposób każdy organ powinien określić kwestie organizacyjne związane z rozpatrywaniem petycji. Oczekiwany rezultat polega na przyjęciu petycji i podjęciu prac nad projektem ustawy lub uchwały okolicznościowej. Każda petycja w Senacie jest analizowana pod względem stanu prawnego i prac legislacyjnych które już się toczą. Istotna jest  także znajomość orzecznictwa, w tym orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

Termin rozpatrzenia petycji
Petycja powinna być rozpatrzona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej złożenia albo od dnia uzupełnienia lub wyjaśnienia treści petycji. W przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od podmiotu rozpatrującego petycję uniemożliwiających rozpatrzenie petycji w terminie,  termin ten ulega przedłużeniu, nie dłużej jednak niż do 3 miesięcy.

Sposób załatwienia petycji
W świetle art. 13 ustawy  rozpatrujący petycję zawiadamia wnoszącego petycję o sposobie jej załatwienia wraz z uzasadnieniem w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Jednakże sposób załatwienia petycji nie może być przedmiotem skargi, co uczestnicy dyskusji uznali za słabość ustawy. Cenne jest  to, ze przynajmniej przewidziano – dla zapewnienia  kontroli społecznej i przejrzystości – że  Sejm, Senat lub organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, corocznie, w terminie do dnia 30 czerwca, umieszcza na swojej stronie internetowej lub stronie internetowej urzędu go obsługującego zbiorczą informację o petycjach rozpatrzonych w roku poprzednim. Informacja ta zawiera w szczególności dane dotyczące liczby, przedmiotu oraz sposobu załatwienia petycji.

Stosowanie kpa
W zakresie nieuregulowanym w ustawie do petycji stosuje się odpowiednio przepisy ustawy 0 r. - Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 15 ustawy), którego znowelizowany art. 221 par. 1 stanowi co następuje:
Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu.
Skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.
Skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.".

LEX Navigator Postępowanie Administracyjne>>>

Pozostaje mieć nadzieję, że nowa ustawa i jej  odpowiednie wdrożenie w życie  wzmocni głos obywateli i organizacji pozarządowych, który dotąd  -  jak w przypadku Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw – był głosem „wołającego na puszczy”. Senator Mieczysław Augustyn, który nad  ustawą o petycjach pracował przez wiele lat, wyraził nadzieję, że „kazus Kukiza” niewątpliwie przyczyni się do szybszego wdrożenia  ustawy do praktyki społecznej. Oby tak się stało.

Autor: dr Krystyna Krzekotowska, radca prawny, kierownik studiów podyplomowych z Zarządzania, Pośrednictwa i Wyceny Nieruchomości Uczelni Łazarskiego