Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur (KMPT) opublikował raport z wizytacji Zakładu Karnego w Barczewie, która odbyła się w dniach 17-20 października 2022 r. Jak poinformowano, delegacja KMPT powzięła uzasadnione podejrzenia, że w tym zakładzie dochodzi do aktów przemocy ze strony niektórych funkcjonariuszy względem osadzonych, w tym do tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania.
- Służba Więzienna podejmuje szczegółową kontrolę Zakładu Karnego w Barczewie, której dokona zespół specjalistów Centralnego Zarządu SW - napisał do KMPT Dyrektor Generalny SW.
- Obowiązkiem pracowników KMPT jest prowadzenie poufnych rozmów z osobami przebywającymi w więzieniach. Pracownicy mają dostęp do materiałów z monitoringu i dokumentacji w zakładach. Takich wizytacji Mechanizm prowadzi bardzo wiele. Niezależnie od wpływających skarg te działania są wykonywane - tłumaczył w czwartek rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek.
Jak poinformował RPO, po jednej z takich wizytacji powstał raport. Na podstawie rozmów z osadzonymi w zakładzie, pracownicy KMPT uznali, że trzeba zawiadomić prokuraturę, bo istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa.
Zastraszanie, bicie, podtapianie
Z informacji przedstawionych przez Biuro RPO wynika, że podczas wizytacji przedstawiciele KMPT ustalili z dużym prawdopodobieństwem, że funkcjonariusze zastraszają osadzonych, stosują represje, przemoc fizyczną i słowną. Osadzeni są wyciągani z celi, doprowadzani do pomieszczeń niemonitorowanych, gdzie następnie są bici, obrażani, zastraszani, podduszani, a nawet podtapiani (tzw. waterboarding).
Czytaj: Dostęp do obrońcy od chwili zatrzymania i odrębne przestępstwo tortur - proponuje RPO>>
Jak wynika z uzyskanych informacji, u jednego z osadzonych w wyniku pobicia miało dojść do zatrzymania akcji serca. Nie wezwano pogotowia, funkcjonariusze samodzielnie reanimowali osadzonego, ostatecznie przywracając jego czynności życiowe.
Czytaj omówienie w LEX: Partyk Aleksandra, Zarzuty wobec dyrekcji zakładu karnego należy najpierw kierować do sędziego penitencjarnego >
O uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa Biuro RPO zawiadomiło prokuraturę. Ponadto, w związku z wagą ujawnionych naruszeń praw więźniów, Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur rekomenduje przeprowadzenie kompleksowej kontroli Zakładu Karnego w Barczewie przez Okręgowy Inspektorat SW w Olsztynie.
Raport Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur >>
Czytaj też:
- Badowiec Renata, Szabłowska-Juckiewicz Marzena, Podstawy prawne zatrudniania osób odbywających karę pozbawienia wolności >
- Jankowska-Prochot Izabela, Możliwość odbywania przez dorosłego kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym dla młodocianych i korzystanie z uprawnień takich jak młodociani jako przykład sankcji pozytywnej >
Fundacja Helsińska: absolutny charakter zakazu tortur
W reakcji na raport KMPT Helsińska Fundacja Praw Człowieka skierowała wystąpienia do Prokuratora Rejonowego Olsztyn-Północ i Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Olsztynie, przesłane również do wiadomości Dyrektora Generalnego Służby Więziennej i dyrektora Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur.
W pismach HFPC podkreśliła absolutny charakter zakazu tortur, powodujący, że nie istnieją okoliczności, które usprawiedliwiałyby uciekanie się do środków wypełniających znamiona tortur i wymagający szczególnie rygorystycznego egzekwowania od państwa. - Obowiązywanie zakazu tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania jest przy tym niezależne od postępowania osoby nim dotkniętej – użycie siły przez państwo dopuszczalne jest jedynie w zakresie ściśle koniecznym. Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoim orzecznictwie wskazywał, że zawarte w art. 3 EKPC rozróżnienie na tortury, nieludzkie i poniżające traktowanie wiązało się z zamierzeniem, by „nadać szczególne piętno rozmyślnemu nieludzkiemu traktowaniu powodującemu bardzo poważne i okrutne cierpienie - czytamy w wystąpieniu.
Sprawdź też: VI ACa 17/13, Złe traktowanie osadzonego stanowiące naruszenie art. 3 EKPC - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie >>>
Fundacja podkreśla, że z tego też względu Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekał w przeszłości, że w sprawach dotyczących tortur postępowania karne nie powinny być umarzane w razie przedawnienia, a amnestie i ułaskawienia nie powinny ich obejmować.
Zięba-Załucka Halina: Refleksje nad prawem więźniów do prywatności w kontekście powierzchni mieszkalnej >>
Prokuratura prowadzi śledztwo
Prokuratura Rejonowa Olsztyn-Północ poinformowała, że wszczęła w styczniu śledztwo w sprawie podejrzenia przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Służby Więziennej zakładu karnego w Barczewie, do czego miało dojść w październiku 2022 r. Chodzi o podejrzenie znęcania się ze szczególnym okrucieństwem nad osobami pozbawionymi wolności. Jak poinformowano, postępowanie jest efektem raportu Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, działającego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.
- Zarzuty zawarte w raporcie RPO wobec zakładu karnego w Barczewie będą sprawdzone przez prokuraturę. Te sprawę trzeba wyjaśnić. Niekoniecznie wszystko musi być prawdą, co podaje jedna strona. To musi być sprawdzone - mówił w czwartek minister w KPRM Michał Wójcik.
Kontrolerzy z centrali sprawdzą sytuację w więzieniu
- W Centralnym Zarządzie Służby Więziennej w sposób bardzo wnikliwy zapoznano się z treścią przedłożonego dokumentu. Mając na uwadze jego merytoryczną wielowątkowość oraz szczegółowy charakter, a przede wszystkim konkluzje końcowe sformułowane przez przedstawicieli Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur w formie wydanych zaleceń, podjąłem decyzję o konieczności realizacji szczegółowej kontroli Zakładu Karnego w Barczewie przez zespół specjalistów Centralnego Zarządu Służby Więziennej, w miejsce zespołu wyznaczonego przez Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Olsztynie - czytamy w odpowiedzi gen. Andrzeja Leńczuka, zastępcy dyrektora generalnego SW.
Dyrektor dodał, że ta decyzja motywowana jest wolą jak najbardziej rzetelnego oraz obiektywnego wyjaśnienia sytuacji na terenie Zakładu Karnego w Barczewie. Powołany celem realizacji kontroli uproszczonej zespół liczy 7 funkcjonariuszy, a w jego skład wchodzą przedstawiciele poszczególnych pionów merytorycznych Centralnego Zarządu Służby Więziennej, tj. Biura Ochrony i Spraw Obronnych, Biura Penitencjarnego, Biura Postępowań Kontrolnych, Biura Służby Zdrowia oraz Biura Kwatermistrzowsko-Inwestycyjnego. .