Trybunał Konstytucyjny będzie orzekał w sprawie zgodności przepisu art. 386 § 4 i art. 386 § 6 k.p.c. w zakresie, w jakim dopuszcza uchylenie przez sąd drugiej instancji zaskarżonego apelacją orzeczenia i przekazanie sprawy do „dalszego rozpoznania" – także w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji przeprowadził w całości postępowanie dowodowe istotne dla rozstrzygnięcia sprawy – wskazując sądowi pierwszej instancji wiążący sposób rozstrzygnięcia merytorycznie sprawy wiążąc go co do ustaleń faktycznych i prawnych, z art. 2, art. 178 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 6 ust. 1 Konwencji z dnia 4 listopada 1950 roku o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Pytanie prawne przedstawione przez Sąd Rejonowy sformułowane zostało w oparciu o następujący stan faktyczny. Wnioskodawczyni złożyła wniosek o podział majątku wspólnego. W toku postępowania uczestnik wniósł o rozliczenie nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny. Na tę okoliczność SR przeprowadził postępowanie dowodowe, w tym na podstawie opinii biegłego - ustalił wartość tych nakładów, która to kwota została uwzględniona przy podziale majątku wspólnego. Na skutek apelacji uczestników Sąd Okręgowy uchylił rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Przed Sądem Rejonowym pełnomocnik uczestnika ponownie wniósł o rozliczenie nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny, wskazując jednak na inną ich wartość. Materiał dowodowy nie uległ zmianie w zakresie wysokości rozliczenia żądanych nakładów, dlatego Sąd Rejonowy, ponownie prowadząc sprawę, po dokonanej analizie i ocenie materiału dowodowego doszedł do przekonania, że wniosku o rozliczenie nakładów nie należy w ogóle uwzględnić. Wobec powyższego wydał postanowienie częściowe, opatrzone stosownym uzasadnieniem, w którym wskazano podstawę normatywną rozstrzygnięcia, w tym podstawę nieuwzględnienia opinii biegłego w przedmiocie wartości nakładów. Na skutek apelacji uczestnika Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie w części dotyczącej oddalenia wniosku o rozliczenie nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu "do dalszego rozpoznania". W uzasadnieniu SO podniósł, że kwota wskazana przez uczestnika - zgodnie z art. 33 pkt 2 k.r.o. - stanowi jego majątek osobisty i jako nakład należy ją uwzględnić przy wzajemnych rozliczeniach uczestników.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie
LEX Navigator Postępowanie Cywilne
Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów

Uzasadniając zarzuty wobec kwestionowanych unormowań, Sąd Rejonowy stwierdził, że Sąd Okręgowy dokonując wykładni art. 386 § 4 k.p.c. wkroczył w sferę zastrzeżoną dla ustawodawcy, przepis ten nie zezwala bowiem na przekazanie sprawy do dalszego rozpoznania, lecz przewiduje jedynie możliwość przekazania do ponownego rozpoznania. Sąd pytający stwierdził również, że norma wynikająca z art. 386 § 4 k.p.c. jest nieprecyzyjna, niekompletna i niedookreślona, przez co narusza zasadę pewności prawa, umożliwia wykładnię prawotwórczą oraz godzi w zasadę niezawisłości sędziowskiej, narzucając sądowi rozstrzygnięcie merytoryczne, podobnie jak art. 386 § 6 k.p.c. Ponadto, przepisy art. 386 § 4 i 6 k.p.c. kolidują z zasadą apelacji pełnej, wyrażoną w art. 382 k.p.c., zaś wzajemna sprzeczność norm w jednym akcie prawnym i możliwość ich różnej wykładni godzą w stabilność prawa, gwarantowaną w art. 2 Konstytucji. Sąd pytający podkreślił także, że ustawodawca przyjmując system apelacji pełnej i nie eliminując zarazem możliwości uchylania orzeczeń w celu uzupełnienia postępowania dowodowego, dokonania odmiennej oceny dowodów i podstawy prawnej dochodzonego roszczenia oraz merytorycznego podjęcia decyzji przez sąd pierwszej instancji - naruszył art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis ten gwarantuje jednostce rozpoznanie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W sprawie rzeczywistym skutkiem uchylenia postanowienia częściowego, wydanego przez SR, jest przesądzenie przez sąd drugiej instancji o sposobie rozstrzygnięcia merytorycznego przez sąd pierwszej instancji. Tymczasem, jak zauważa Sąd pytający, nie było żadnych przeszkód natury faktycznej i prawnej, by sąd drugiej instancji, w oparciu o system apelacji pełnej orzekł reformatoryjnie. Miał pełen materiał dowodowy, w tym opinię biegłego, której zakres nie podlegał aktualizacji, aby wydać merytoryczne orzeczenie kończące kwestię rozliczenia przedmiotowego nakładu. Zdaniem pytającego, kwestionowany przepis art. 386 § 6 k.p.c. nie pozwala na zachowanie niezależności sądu i niezawisłości sędziego, bowiem związanie oceną prawną oznacza dla sądu m.in. zakaz formułowania ocen prawnych sprzecznych z wyrażonymi wcześniej w uzasadnieniu orzeczenia sądu drugiej instancji.

Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Andrzej Wróbel, sprawozdawcą będzie sędzia TK Piotr Tuleja.

Źródło: www.trybunal.gov.pl,