Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 632 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim w razie umorzenia postępowania karnego z powodu śmierci oskarżonego uniemożliwia zasądzenie na rzecz pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego należności z tytułu udziału w tym postępowaniu adwokata lub radcy prawnego, ustanowionego w charakterze pełnomocnika, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 konstytucji. Ponadto Trybunał postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Anna K. i jej małoletnia córka Katarzyna K. występowały w charakterze pokrzywdzonych i oskarżycielek posiłkowych w postępowaniu karnym przeciwko lekarzowi. Reprezentował je w tym postępowaniu adwokat,  profesjonalny pełnomocnik z wyboru. Kiedy postępowanie zostało umorzone z powodu śmierci oskarżonego, zwróciły się do sądu o zasądzenie należności z tytułu udziału w nim ich pełnomocnika. Sąd prawomocnie oddalił ich żądanie, na podstawie kwestionowanego przepisu. Wyłącza on m.in. możliwość zasądzenia - w sprawach z oskarżenia publicznego, w razie umorzenia postępowania lub uniewinnienia oskarżonego - kosztów postępowania wynikających z udziału w nim, w charakterze pełnomocnika, adwokata lub radcy prawnego, ustanowionego przez stronę (z wyboru). Statuuje w tym zakresie wyjątek od zasady, że w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania - w sprawach z oskarżenia publicznego - koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.
Skarżące zarzuciły temu przepisowi, że narusza ich prawo do sądu, wyrażone w art. 45 ust. 1 konstytucji, zarówno w aspekcie dostępu do postępowania przed właściwym sądem jak i sprawiedliwej procedury.
Trybunał Konstytucyjny podzielił te zarzuty. Zgodnie ze swoim dotychczasowym orzecznictwem uznał, że wysokość i reguły rozkładu kosztów postępowania mieszczą się w prawie do sądu i mogą być oceniane pod względem zgodności z art. 45 ust. 1 konstytucji. Wygórowane koszty niezbędne do wszczęcia lub prowadzenia postępowania sądowego mogą stanowić barierę ekonomiczną w dostępie do sądu, podobnie jak i ryzyko ekonomiczne wywołane zasadami, według których kształtuje się ostatecznie obowiązek ponoszenia kosztów postępowania. To ryzyko może powstrzymywać przed wejściem na drogę sądowej ochrony prawa. Może też powstrzymywać stronę przed ustanowieniem profesjonalnego pełnomocnika z wyboru, z obawy, że koszty jego udziału spadną na nią. Może się to negatywnie odbić na rzetelności postępowania, dla której udział wysoko wykwalifikowanych pełnomocników ma istotne znaczenie.
Trybunał Konstytucyjny, zgodnie z zasadą skargowości, ograniczył orzeczenie o niezgodności z konstytucją art. 632 pkt 2 k.p.k. tylko do przypadku umorzenia postępowania z powodu śmierci oskarżonego, gdyż tylko takiej sytuacji dotyczy skarga konstytucyjna. W pozostały zakresie postępowanie zostało umorzone.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że postępowanie karne zostało wszczęte przez organ państwa (z oskarżenia publicznego), pokrzywdzone - jako oskarżycielki posiłkowe - wspierały przy pomocy profesjonalnego pełnomocnika organy państwa w wyjaśnieniu sprawy i dążeniu do sprawiedliwego rozstrzygnięcia. W żaden sposób nie przyczyniły się też do umorzenia postępowania, które nastąpiło z przyczyn od nich niezależnych.Jak powiedział dziennikarzom prok. Wacław Michrowski reprezentujący Prokuraturę Generalną podczas ogłoszenia orzeczenia, nie jest wykluczone, że mogą pojawić się kolejne skargi konstytucyjne w przypadku innych podstaw umorzenia niż śmierć oskarżonego. Przypomniał jednak, że jeden z przepisów K.p.k. stanowi, iż "w wyjątkowych wypadkach, w razie umorzenia postępowania, sąd może orzec, że koszty procesu ponosi w całości lub w części oskarżony, a w sprawach z oskarżenia prywatnego oskarżony lub Skarb Państwa".
Sprawa została rozpoznana przez Trybunał na posiedzeniu niejawnym. Dzieje się tak w przypadku, jeżeli z przedstawionych na piśmie stanowisk uczestników postępowania bezspornie wynika, że dany akt normatywny jest niezgodny z konstytucją. (ks/pap)