Sąd okręgowy w 2009 r. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Stanisława S. 16 tys. zł tytułem zadośćuczynienia za internowanie przez 10 miesięcy - od 13 grudnia 1981 r. do 20 września 1982 r.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazano art. 8 ust. 1 ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Wniosek o wznowienie

Ale powód nie był zadowolony z orzeczenia i z pomocą pełnomocnika złożył do sądu apelacyjnego wniosek o wznowienie postępowania domagając się zasądzenia na jego rzecz dodatkowo kwoty 60 tys. zł tytułem zadośćuczynienia za internowanie lub uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi okręgowemu.

Czytaj też: SN: Jan Rokita nie otrzyma więcej pieniędzy za represje w PRL>>
 

Jako podstawę wniosku o wznowienie postępowania skarżący wskazał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2011 r. sygn. akt P 21/09, w którym Trybunał orzekł o niekonstytucyjności art. 8 ust. 1a ustawy lutowej.

Sąd apelacyjny w czerwcu 2018 r., wniosek oddalił. W ocenie sądu apelacyjnego niekonstytucyjność przepisów ustawy lutowej nie przesądza o podjęciu postępowania sądowego w sprawach, których przedmiotem rozpoznania było roszczenie odszkodowawcze i zadośćuczynienie za represje związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Sąd apelacyjny uznał, że dodatkowo w tej sprawie nie zostały spełnione przesłanki skutecznego wystąpienia z wnioskiem o wznowienie na podstawie art. 540 § 2 k.p.k.

Zobacz procedurę w LEX: Wznowienie postępowania na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (propter decreta) >

Zasada demokratycznego państwa jest naruszona?

Prokurator Generalny powołując się na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej wniósł skargę nadzwyczajną.

Prokurator Generalny zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

  1. naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela,
  2. naruszenie w sposób rażący przepisów prawa, polegające na dowolnym przyjęciu przez Sąd Apelacyjny kwoty zadośćuczynienia. Sąd Okręgowy nie uwzględnił przy wydawaniu wyroku treści przepisu limitującego wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia do kwoty 25 tys. zł, zaś zasądzona kwota wyczerpywała w całości roszczenia wnioskodawcy,
  3. oczywistą sprzeczność ustaleń sądu w zakresie odpowiedniej wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia, poprzez ustalenie, że kwota 16 tys. zł była odpowiednia i wystarczająca w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej przez wnioskodawcę
  4. zadośćuczynienie   nie czyni zadość wymogom poczucia sprawiedliwości społecznej.

 

Postępowanie nie zakończyło się

Sąd Najwyższy pozostawił te skargę bez rozpoznania. Jak zaznaczył w uzasadnieniu sędzia sprawozdawca Janusz Niczyporuk, skarga nadzwyczajna została złożona w całości na korzyść wnioskodawcy, a ponadto w sprawie nie była wnoszona kasacja. - Termin do wniesienia skargi nadzwyczajnej został dochowany. Ponadto, zaskarżone orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia - podkreślił sędzia Niczyporuk.

Zobacz procedurę w LEX: Wniesienie skargi nadzwyczajnej od orzeczenia sądu powszechnego w sprawie cywilnej >

Odnosząc się natomiast do skarżonego orzeczenia sądu apelacyjnego z 20 czerwca 2018 r. wyjaśnił, że nie jest to orzeczenie kończące postępowanie w sprawie.

Na gruncie postępowania cywilnego pojęcie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie dotyczą rozstrzygnięć:

  • zamykających „drogę do wydania orzeczenia sądu danej instancji,
  • rozstrzygającego istotę sprawy w procesie (wyrokiem) lub postępowaniu nieprocesowym, a ponadto
  • postanowień, które kończą sprawę jako pewną całość poddaną pod osąd, a więc dotyczące całości sprawy.


Nie stworzono nowej sytuacji prawnej

Z kolei na gruncie postępowania karnego w orzecznictwie Sądu Najwyższego akcentowany jest głównie kończący charakter orzeczenia, prowadzący do stworzenia trwałej (stabilnej) sytuacji prawnej po przeprowadzeniu postępowania.

Orzeczenie sądu oddalające wniosek o wznowienie postępowania, ani nie dotyczy głównego przedmiotu postępowania odszkodowawczego, ani tym bardziej nie tworzy nowej, trwałej sytuacji prawnej - wyjaśniała Izba Kontroli Nadzwyczajnej.

Podobnie cechy orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie nie posiada orzeczenie uwzględniające wniosek o wznowienie postępowania na podstawie wskazanego przepisu Kodeksu postępowania karnego. Te orzeczenia stanowią jedynie instrument (lub odpowiednio przeszkodę) do wznowienia postępowania zasadniczego w sprawie o przyznanie odszkodowania za internowanie.

Sygnatura akt I NSNk 11/20, postanowienie z 27 maja 2021 r.