Spółka PER-La pozwała Agencję Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa ( następnie Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa) domagając się złożenia oświadczenia woli. To znaczy sprzedaży dzierżawionego gruntu za ponad 4 mln złotych. 

Zmiana umowy dzierżawy
Problem powstał na tle umowy dzierżawy. Dzierżawca spółka z o.o . przy okazji zmiany umowy dzierżawy zwróciła się do Agencji o  zakup dzierżawionej nieruchomości rolnej.  Przy czym chciała wykorzystać prawo pierwszeństwa. Warto dodać, że zmiana umowy dotyczyła zmniejszenia obszaru dzierżawionej nieruchomości.
Agencja nie chciała się zgodzić, więc spółka wystąpiła do sądu, powołując się na art. 4  ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Art. 4 ust. 7 tej ustawy  mówi, że w przypadku dokonania zmiany umowy dzierżawy dzierżawca może skorzystać z możliwości zakupu  gruntu na zasadzie pierwszeństwa bez przetargu, pod warunkiem, że dzierżawa trwałą przynajmniej 3 lata.

Wątpliwości co jest "uprawnieniem"
Sąd pierwszej instancji uwzględnił powództwo uznając, że przez "uprawnienie" należy rozumieć  prawo do zawarcia umowy sprzedaży.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie powziął wątpliwość, czy z normy określonej w art. 4 ust. 7-9 ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa wywodzić należy roszczenie dzierżawcy o zawarcie z Agencją Nieruchomości Rolnych umowy  sprzedaży dzierżawionych nieruchomości, po wyczerpaniu drogi prawnej przewidzianej w art. 4 tej ustawy?
Sąd II instancji zwrócił uwagę, że w świetle dotychczasowego orzecznictwa - ustawa nie daje podstaw do zakupu dzierżawionej ziemi na podstawie pierwszeństwa. Ale być może przy zmianie umowy dzierżawy, ustawodawcy chodziło, by dać pewien ekwiwalent , dodatkowe korzyści dzierżawcy w postaci ułatwienia nabycia prawa własności.

Dzierżawcy nie przysługuje roszczenie
SN podjął uchwałę, zgodnie  z którą dzierżawcy, który na podstawie art. 4 ust. 7 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw  złożył Agencji Nieruchomości Rolnych oświadczenie o skorzystaniu z uprawnienia do zakupu dzierżawionej nieruchomości rolnej Skarbu Państwa z zastosowaniem prawa pierwszeństwa przewidzianego w art. 29 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa  nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy sprzedaży.

Uzasadnienie uchwały
Jak podkreśliła sędzia Anna Owczarek ,omawiany przepis art. 4 jest sprzeczny z uzasadnieniem do projektu ustawy i dyskusjami podczas prac legislacyjnych. Ukształtowała się też odmienna praktyka, ale nie może ona wskazywać na zamierzenie ustawodawcy.
- Przepis nie jest dobrze sformułowany, ani jasny, ma wiele odwołań - powiedziała sędzia Owczarek. - W związku z tym pojawiły się różnice interpretacyjne.
Zdaniem SN wykładnia językowa i systemowa pozwala wyciągnąć wniosek, że użycie w przepisie art. 4 ust. 7 prawa pierwszeństwa z art 29 wskazuje, że prawo  żądania umowy sprzedaży nie jest prawem podmiotowym, ustawowo przyznanym roszczeniem, uprzedzeniem innych.

Jak rozumieć prawo pierwszeństwa?

Chodzi o to, by szczególne pierwszeństwo było oznaczone terminem, dawało dzierżawcy pewność, że jeśli złoży oświadczenie, to powiernik SP, Agencja, to w określonym terminie będzie mógł nabyć nieruchomość. Ustawodawca miał na celu zapewnienie pewności obrotu ziemia należącą do Skarbu Państwa.
A zatem ustęp 7. przyznaje pewną gratyfikację związaną ze zmianą umowy dzierżawy, pomniejszającą areał ziemi dzierżawionej.  Jednak nie oznacza obowiązku sprzedaży ziemi po stronie Agencji czy obecnie - Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Gdyby tak miało być, to ustawodawca by wyraźnie zapisał to prawo. Ustawa jednak ogranicza się do przyznania czasowego przywileju - dodała sędzia Owczarek.

Sygnatura akt III CZP 45/17, uchwała 3 sędziów SN z 19 października 2017 r.