Komitet Stały Rady Ministrów na początku grudnia ubiegłego roku przyjął projekt, konsultowany już od połowy roku, przewidujący rozdzielenie funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości. Szef Rządowego Centrum Legislacji Maciej Berek zapowiedział wtedy, że być może jeszcze grudniu trafi on pod obrady rządu. Nie wiadomo, czy trafił, ale decyzji jeszcze nie ma.
Odrębny urząd, niezależny od rządu
Proponowana reforma, będąca realizacją zapowiedzi wyborczych obecnej koalicji, zakłada rozdzielenie funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości.
- Minister sprawiedliwości nie powinien być jednocześnie prokuratorem generalnym i nie będzie - zapowiedział minister sprawiedliwości i prokurator generalny Adam Bodnar. - Projektowana nowelizacja to milowy krok na drodze przywracania i umacniania praworządności w Polsce. A także zapewnienie bezpieczników dla demokracji na wypadek pojawienia się wśród polityków sprawujących władzę zakusów zbliżonych do tych, jakie reprezentował Zbigniew Ziobro - podkreślił. Jak dodał, cel projektowanych zmian to uczynić urząd prokuratora generalnego niezależnym politycznie.
- Tego chce rząd, a w naszej komisji nikt nie ma wątpliwości, że taki rozdział powinien nastąpić. Chodzi nam też o to, by ten rozdział miał charakter faktyczny, a nie jakiś udawany. Żeby władza polityczna nie miała wpływu na prokuraturę – dodał w rozmowie z Prawo.pl prof. Krystian Markiewicz, przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.
Transparentny wybór prokuratora generalnego
W ustawie zapisana ma być kilkuetapowa, transparentna procedura zgłaszania i wyboru prokuratora generalnego przez parlament oraz powołanie ważnej, opiniodawczej Rady Społecznej przy tym urzędzie. Zapewniona ma też być autonomia budżetowa prokuratury.
Zgodnie z projektem prokuratora generalnego ma powoływać na sześcioletnią kadencję Sejm, za zgodą Senatu, a uchwałę w tym zakresie ma podejmować bezwzględną większością głosów. Wstępna propozycja zakładała, że kandydatów na prokuratora generalnego mieliby zgłaszać marszałkowi Sejmu:
- grupa co najmniej 35 posłów,
- grupa co najmniej 15 senatorów,
- Krajowa Rada Prokuratury, spośród osób które uzyskały poparcie co najmniej 60 prokuratorów w stanie czynnym,
- Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
- organizacje pozarządowe, których zadania statutowe obejmują działania związane z ochroną zasady demokratycznego państwa prawnego, ochrony praworządności i praw człowieka oraz które realizowały te zadania przez okres co najmniej 3 lat poprzedzających dzień zgłoszenia kandydata.
Zdaniem Przemysława Rosatiego, prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, niezależność prokuratury powinna być tak uregulowana, by do minimum był ograniczony wpływ polityków na jej działalność, w tym na powoływanie prokuratora generalnego. - A może należy pomyśleć o jakiejś nowej formule, w której zamiast polityków, albo obok polityków, w tej procedurze uczestniczyłyby też jakieś niepolityczne gremia? Żeby minimalizować wpływ polityków i tak ukształtować kadencje, żeby uniezależnić je od kadencji parlamentarnych i prezydenckich – powiedział Prawo.pl.
Gdy ten projekt zostanie zaakceptowany przez Radę Ministrów, trafi do prac parlamentarnych.
Czytaj: Projekt rozdzielający funkcje prokuratora generalnego i ministra o krok od Sejmu>>
Czytaj w LEX: Prokuratura Europejska z perspektywy polskiej prokuratury > >
Cel: W pełni niezależna prokuratura i prokuratorzy
Tymczasem od kilku miesięcy pracuje Komisja Kodyfikacyjna Ustroju Sądownictwa i Prokuratury, której jednym z zadań jest też przygotowanie propozycji zmian w ustroju prokuratury. Nie wiadomo jeszcze, kiedy można oczekiwać finału tych prac, ponieważ pierwszoplanowym zadaniem Komisji było przygotowanie projektów mających uregulować status powołanych niezgodnie z konstytucją sędziów.
Jak mówi reprezentujący prokuraturę w tej komisji prokurator Prokuratury Krajowej Jarosław Onyszczuk, ta praca toczy się w dwóch miejscach i w dwóch rytmach. Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje szybszy projekt tzw. ustawy separacyjnej, o oddzieleniu prokuratury od urzędu ministra sprawiedliwości. A komisja pracuje nad projektem ustawy kompleksowej. - Ta pierwsza ustawa ma na celu jak najszybsze rozdzielenie tych instytucji, żeby pokazać, że celem obecnej koalicji nie jest przejęcie i podporządkowanie sobie prokuratury, tylko dążenie do przywrócenia prokuratury państwu.
A trochę później rozpocznie się drugi etap reformy, której celem będzie stworzenie już nowej prokuratury - mówi.
Dążenie do możliwie pełnego uniezależnienia prokuratury od czynników politycznych potwierdza przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej sędzia prof. Krystian Markiewicz. - Bardzo nam na tym zależy. Członkiem naszej komisji jest prokurator Jarosław Onyszczuk, który bardzo mocno doświadczył, co oznacza funkcjonowanie prokuratury wykorzystywanej instrumentalnie przez polityków. On na pewno o to zadba, a inni członkowie komisji będą go w tym wspierać. Bo widzieliśmy patologię, jaka miała miejsce w prokuraturze - powiedział.
Sprawdź także w LEX: Nowe usytuowanie prokuratury w systemie organów państwowych. > >
Niezależność i odpowiedzialność
Jarosław Onyszczuk wskazuje, że ważną sprawą będzie doprecyzowanie, jak ta niezależność ma wyglądać. - Bo dotychczas nie wypracowaliśmy takiego wzorca. Pracujemy też nad nowymi rozwiązaniami organizacyjnymi i strukturalnymi, dotyczącymi relacji pomiędzy komórkami organizacyjnymi. Chcemy to wszystko zmienić, by ta instytucja była jak najsprawniejsza, by nowocześnie nią zarządzać – powiedział Prawo.pl.
Według prokuratora Onyszczuka potrzebne są mechanizmy, które będą chronić niezależność prokuratora w jego działaniu, ale też zasady jego odpowiedzialności za podejmowane decyzje. - W takiej formule, że to prokurator jest tym zasadniczym podmiotem, a nie instytucja, w której on jest wykonawcą zadań i poleceń. Że to prokurator odpowiada za wyjaśnienie określonej sprawy. On jest niezależny, ale opinia publiczna, obywatele mogą mieć wobec niego oczekiwania i on musi się z tym zmierzyć - podkreśla.
Sędzia Markiewicz dodaje też, że Komisja Kodyfikacyjna chce również, wszędzie gdzie się da, zsynchronizować zmiany w sądownictwie i prokuraturze. Jedną z takich spraw być może będzie wprowadzenie jednolitego statusu sędziów i prokuratorów.
Czytaj także w LEX: Prokuratura po 5 latach obowiązywania ustawy – Prawo o prokuraturze z 28.01.2016 r.
Cena promocyjna: 94.06 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.26 zł
