Mateusz U. został oskarżony i skazany za udział w zorganizowanej grupie przestępczej wraz z innymi mężczyznami (z art. 258 par. 3 k.k. i in.).
Sąd Okręgowy w Siedlcach wymierzył mu łączne kary sześciu lat pozbawienia wolności i łączną karę grzywny - 80 tys. zł. Tym samym wyrokiem skazanych zostało również 20 innych oskarżonych.
Na skutek apelacji złożonych przez prokuratora oraz obrońców oskarżonych Sąd Apelacyjny w Lublinie 18 lipca 2023 r. , po rozpoznaniu wszystkich wniesionych apelacji uchylił w całości wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach w stosunku do dziewiętnastu oskarżonych i przekazał sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Ale wobec jednego oskarżonego umorzył postępowanie. Skargę na wyrok sądu odwoławczego wniósł prokurator. Zarzucił mu naruszenie prawa procesowego polegające na uchyleniu wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach, gdy nie wystąpiła żadna z przewidzianych przesłanek bezwzględnej przyczyny odwoławczej uzasadniających takie rozstrzygnięcie.
Zdaniem prokuratora sędzia rozpoznający sprawę był bezstronny w rozumieniu z art. 41 par. 1 k.p.k.
W oparciu o sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie w całości i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy stwierdził, że skarga jest niezasadna. Wbrew sformułowanemu w skardze zarzutowi, iż sąd odwoławczy, uchylając wyrok sądu pierwszej instancji i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania nie dopuścił się obrazy art. 437 par. 2 k.p.k.
Przypomnieć od razu trzeba, że skarga na wyrok sądu odwoławczego może być wniesiona wyłącznie z powodu wystąpienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej (z powodu uchybień określonych w art. 439 par. 1 k.p.k.).
Tożsamy materiał dowodowy
W rozpatrywanej sprawie na ten zarzut się nie powołano – zadaniem skarżącego było wykazanie w skardze, że in concreto nie wystąpiła żadna ze wskazanych przyczyn do wydania orzeczenia uchylającego z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Tego w sprawie nie udało się skutecznie uczynić.
Sąd II instancji stwierdził uchybienie w postaci naruszenia art. 41 par. 1 k.p.k., związanego z udziałem w składzie sądu orzekającego w I instancji sędziego Sądu Okręgowego, który uprzednio wydał wyroki w sprawach karnych wobec D. O. i innych, których zarzuty pozostawały w ścisłym związku z częścią zarzutów stawianych oskarżonym w tej sprawie.
Podstawę zarzutów przedstawionych oskarżonym stanowił tożsamy materiał dowodowy, zgromadzony w jednym postępowaniu przygotowawczym Prokuratury Okręgowej w Lublinie. W takich wypadkach, gdy materiał dowodowy, na podstawie którego orzeczono o odpowiedzialności karnej jednego ze sprawców czynu, miałby stanowić podstawę dowodową innego orzeczenia wobec współsprawcy, podżegacza lub pomocnika do tego samego czynu, gdy sprawy tych osób podlegają odrębnemu rozpoznaniu, przyjmuje się, że sędzia, który dokonał oceny dowodów w odniesieniu do jednej z tych osób, powinien być wyłączony od udziału w sprawie dotyczącej pozostałych.
Sędzia sam ocenił swą obiektywność
Orzeczenie o winie osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa prowadzić bowiem może do wytworzenia przeświadczenia, choćby niesłusznego, że sprawa jest dla oskarżonego przegrana już w momencie jej rozpoczęcia. Sędzia będzie więc postrzegany jako osoba, która ma wyrobiony pogląd w danej sprawie przed jej rozpoczęciem – ocenił sędzia Ryszard Witkowski, sprawozdawca.
Z natury przesłanek o tzw. względnym charakterze – wynika konieczność oceny konkretnej sytuacji in casu. Taki stan zaistniał w tej sprawie, gdzie sędzia nie złożył żądania o wyłączenie go od udziału w rozpoznaniu sprawy, lecz złożył jedynie oświadczenie potwierdzające gotowość i zdolność w takich warunkach do obiektywnego i bezstronnego rozpoznania sprawy.
Zdaniem SN to nie do sędziego należy ocena, czy znana mu okoliczność stanowi podstawę wyłączenia, tylko do sądu, który rozpoznaje jego żądanie.
Niezłożenie zatem przez sędziego żądania albo niewyłączenie sędziego z urzędu albo na wniosek strony, gdy zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności, stanowi naruszenie art. 41 par. 1 w zw. z art. 42 par. 1 k.p.k.
Obiektywizm i bezstronność sędziego, stanowiąc element ustaleń podlegający wyłącznej ocenie sądu powszechnego, należy do sfery dyskrecjonalnej sądu II instancji, które nie podlegają kontroli w postępowaniu skargowym.
Postanowienie Izby Karnej SN z 23 lutego 2024 r., sygn. akt II KS 56/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
