Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych we Wrocławiu podjęła uchwałę, w której w marcu 2019 r. skreśliła Andrzeja B. (dane zmienione) z listy radców prawnych z powodu nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok.
Podstawą prawną był art. 29 ustawy o radcach prawych, który przewiduje skreślenie z listy w kilku przypadkach, w tym nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok (ust. 4a)
Nie ma przedawnienia
Rada przypomniała, że radca prawny zalegał ze składkami członkowskimi na dzień podjęcia uchwały na 5,7 tys. zł. Łączny okres nieuiszczania składek członkowskich wyniósł ponad 72 miesiące, a więc okres znacznie dłuższy niż jeden rok.
Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych utrzymało w mocy powołaną uchwałę Rady OIRP we Wrocławiu.
Także minister sprawiedliwości uznał uchwałę za słuszną i utrzymał ją w mocy. Minister wskazał, że określona w art. 118 k.c. regulacja dotyczy przedawnienia roszczeń majątkowych i odnosi się do dochodzenia praw majątkowych. Nie odnosi się natomiast do odrębnego postępowania o składki z ustawy o radcach prawnych.
Podzielił stanowisko Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych, że termin z art. 291 ustawy o radcach prawnych ma wyłącznie charakter instrukcyjny i jego przekroczenie nie niweczy rozstrzygnięcia zapadłego w niniejszym postępowaniu. Przepis ten stanowi, że uchwała rady okręgowej izby radców prawnych w sprawie skreślenia z listy radców prawnych powinna być podjęta w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości o zaistnieniu zdarzenia.
- W konsekwencji niedotrzymanie omawianego terminu nie wyłącza możliwości podjęcia uchwały o skreśleniu z listy radców prawnych – dodał minister.
WSA oddala skargę radcy
Sąd I instancji, oddalając skargę na tę decyzję, za jednoznaczne uznał ustalenia organu w sprawie zaległości skarżącego z tytułu składek członkowskich. Orzekł, że w okresie poprzedzającym skreślenie z listy radców prawnych strona nie podjęła żadnych czynności mających wpływ na zaniechanie wydania przez organy samorządu radcowskiego uchwały.
Wobec tego sąd uznał, mając na uwadze art. 29 pkt 4a ustawy o radcach prawnych, że organy samorządu radcowskiego zasadnie skreśliły skarżącego z listy radców prawnych, bowiem zalegał on w opłacaniu składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok.
Sąd I instancji wyraził pogląd, że termin, o którym mowa w art. 291 ustawy o radcach, ma charakter porządkowy (instrukcyjny). Celem takich przepisów jest nałożenie obowiązku szybkiego działania przez organ i podejmowanie rozstrzygnięć w określonym terminie, ale przekroczenie tego terminu nie pozbawia organu kompetencji do wydania rozstrzygnięcia.
W ocenie sądu, nie miał w sprawie zastosowania art. 118 k.c., gdyż kwestia przedawnienia roszczenia w rozumieniu powołanej regulacji pozostaje bez wpływu na ocenę postawy skarżącego w postępowaniu dotyczącym ustalenia sposobu wywiązywania się z obowiązku uiszczania składek członkowskich na rzecz samorządu radcowskiego.
Skargę kasacyjną złożył Andrzej B., zarzucając mu m.in. :
- naruszenie art. 7 Konstytucji w związku z art. 6 k.p.a., poprzez uznanie, że przepisy dotyczące przedawnienia nie mają zastosowania;
- naruszenie art. 174 pkt 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, poprzez to, że radca nie brał udziału w podejmowaniu uchwał w I i II instancji oraz niezawiadomienie strony o przysługującej jej uprawnieniach przed wydaniem decyzji przez ministra sprawiedliwości i pominięcie tych istotnych dla wyniku postępowania okoliczności mających wpływ na wynik postępowania;
- naruszenie zasady prawdy obiektywnej i niewyjaśnienie wszelkich aspektów sprawy istotnych dla jej rozstrzygnięcia.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna nie jest zasadna.
Zadłużenie radcy ponad 5 tys. zł
Zarzut dotyczący naruszenia zasady czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym jest niezasadny z kilku powodów. Wbrew twierdzeniom skarżącego kasacyjnie, nie był on pozbawiony możliwości czynnego udziału w przedmiotowym postępowaniu. Nadto zauważyć należy, że zarzuty skargi kasacyjnej winny być skierowane przeciwko wyrokowi sądu I instancji, a nie przeciwko decyzji organów.
NSA przypomniał, że Rada OIRP we Wrocławiu uchwałą z października 2018 r. wszczęła postępowanie w sprawie skreślenia radcy prawnego z listy radców prawnych z powodu nieuiszczania składek członkowskich przez okres dłuższy niż jeden rok. Ponadto Andrzej B. nie złożył żadnych uwag do uchwały, jak też nie uregulował należności z tytułu zaległych składek członkowskich. Natomiast skarżący kasacyjnie w sposób czynny uczestniczył w dalszej części postępowania, tj. składał środki prawne na uchwałę Rady OIRP we Wrocławiu, a następnie odwołał się do ministra sprawiedliwości od uchwały Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych, a na decyzję ministra wniósł skargę do WSA. W świetle tych faktów i z tym zastrzeżeniem, że skarżący kasacyjnie jest doświadczonym prawnikiem, nie można podzielić tegoż zarzutu.
Zobacz również: SN pozbawia sędziego prawa spoczynku po zatarciu skazania
Nie było przekroczenia terminu
Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił także zarzutu dotyczącego przekroczenia 30-dniowego terminu w przypadku stwierdzenia niepłacenia składek po okresie 1 roku, przez co doszło do nadmiernego zadłużenia.
Kwestia ta była już przedmiotem wcześniejszych orzeczeń NSA. Skład orzekający w tej sprawie w pełni podziela stanowisko zaprezentowane w wyroku NSA z 9 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II GSK 76/12), w którym stwierdzono, iż: "Termin, o którym mowa w art. 29(1) ustawy z 1982 r o radcach prawnych, ma charakter porządkowy (instrukcyjny). Celem takich przepisów jest nałożenie obowiązku szybkiego działania organu i podejmowanie rozstrzygnięć w określonym terminie, ale przekroczenie tego terminu nie pozbawia organu kompetencji do wydania rozstrzygnięcia."
NSA podkreślił, że składki członkowskie nie są daniną publiczną, ponieważ służą finansowaniu działalności samorządu radców prawnych. Z tego względu ustawa upoważnia organ samorządu, Krajową Radę Radców Prawnych, do określenia wysokości składki członkowskiej i zasad jej podziału oraz określa skutki nieuiszczenia składek. W postępowaniu o skreślenie z listy radców prawnych nie ma natomiast znaczenia sytuacja materialna zobowiązanego. Wystąpienie tej przesłanki, tak jak w analizowanej sprawie, obliguje Radę Okręgową do podjęcia uchwały o skreśleniu z listy radców prawnych.
Co więcej, art. 118 k.c. nie odnosi się natomiast do odrębnego postępowania o składki z ustawy o radcach prawnych i jest irrelewantny, co do określenia okresu i wysokości zaległych składek w tym postępowaniu, co słusznie zauważył WSA.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 października 2023 r., sygn. akt II GSK 815/20
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
