O zabezpieczenie w postaci umieszczenia uczestnika postępowania - Arkadiusza P. w ośrodku w Gostyninie wnosili Dyrekcja Zakładu Karnego w Chełmie i Prokuratura Okręgowa. Sąd I instancji udzielił zabezpieczenia poprzez umieszczenie w tym ośrodku Arkadiusza P., który odbywał karę w więzieniu w systemie terapeutycznym z powodu zagrożenia dla porządku publicznego.
Prokurator wnosi o umorzenie
Sąd drugiej instancji powziął wątpliwości, czy bez prawomocnego wyroku na podstawie analogii do przepisów kodeksu postępowania cywilnego można pozbawić uczestnika wolności na czas nieokreślony.
Po złożeniu przez sąd okręgowy pytania, zapadło prawomocne postanowienie sądu o umieszczeniu uczestnika w ośrodku. I teraz Arkadiusz P. tam przebywa. Dlatego Prokurator Krajowy wnosił o umorzenie sprawy, gdyż podjęcie uchwały nie wiązałoby się z rozstrzygnięciem konkretnej sprawy.
Czytaj: SN odpowie czy do zwolnionego z więzienia można stosować zabezpieczenie izolacyjne>>
Natomiast pełnomocnik uczestnika adw. Adrian Borkowski stwierdził, że trzeba podjąć uchwałę z uwagi na wagę problemu. - Mamy do czynienia z ingerencją w konstytucyjną wolność jednostki gwarantowaną przez art. 41 ustawy zasadniczej oraz naruszeniem art. 5 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - mówił.
Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku prokuratury, aby umorzyć postępowanie z powodu prawomocnego zakończenia postępowania wobec osoby, w której sprawie zadano pytanie prawne (w grudniu 2018 r. zapadło prawomocne – a nie tylko tymczasowe – orzeczenie sądu o umieszczeniu jej w KOZZD). SN odmówił umorzenia, uznając tę kwestię za zbyt istotną dla praw i wolności obywatelskich.
SN: zabezpieczenie - tak, ale nie w wypadku izolacji
- Żaden przypadek ingerencji w wolność człowieka, polegający w szczególności na przymusowym izolowaniu nie może być wyłączony spod kontroli sądu, gdy osoba tą ingerencją dotknięta żąda zbadania, czy pozbawienie jej wolności było w świetle prawa uzasadnione - powiedział sędzia Jacek Gudowski.
Dlatego SN podjął uchwałę według, której w postępowaniu toczącym się na podstawie ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej mają odpowiednie zastosowanie przepisy kpc o postępowaniu zabezpieczającym. Według SN niedopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia przez umieszczenie takiej osoby w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym.
SN stanął na stanowisku, że po zwolnieniu z więzienia lub pozbawienia podstawy odosobnienia nie czynią zbędnym wydanie uchwały. Uczestnik nie chciał cofnąć zażalenia, a sąd apelacyjny nie cofnął zagadnienia. Odstąpienie od orzekania powodował by wątpliwości, czy każdy przypadek pozbawienia wolności będzie sprawdzony przez sąd.
SN zwrócił uwagę na uchwałę SN o sygnaturze III CZP 6/96 (dotyczącej umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym) oraz najnowsze postanowienie SN z 23 stycznia 2018 r. (dot. naruszenia wolności zgromadzeń).
Zakaz analogii
W orzecznictwie ukształtowała się zasada wykorzystywania analogii i wykładni rozszerzającej stosowanej na niekorzyść przy pozbawiania człowieka wolności. Bez wyraźnego przepisu nie ma kary - to podstawowa zasada procesu. Odzwierciedlona w Konstytucji w art. 41 ust. 2.
W tym wypadku doszłoby do poczwórnego lub potrójnego zastosowania odesłania. Ustawa odsyła do postępowania niespornego, a z niespornego do procesowego, a potem znów do niespornego i wreszcie do postępowania zabezpieczającego.
Musiałby dojść do pozbawienia człowieka wolności na podstawie kodeksu postępowania cywilnego, co jest niedopuszczalne - zaznaczył sędzia Gudowski.
Wnioskodawca - jak zaznaczył SN - mógł zastosować art . 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, aby doprowadzić do umieszczeniu w ośrodku, ale z tego nie skorzystał.
- Ustawodawca - dla wyjaśnienia spornej kwestii - musi podjąć działania legislacyjne - zauważył sędzia sprawozdawca. - Na razie uchwała wolności uczestnikowi nie przywraca - dodał SN.
Sygnatura akt III CZP 75/18, uchwała 3 sędziów z 30 stycznia 2019 r.
Sprawdź również książkę:
Kodeks karny. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy. Kodeks karny skarbowy. Kodeks wykroczeń. Kodeks postępowania w sprawach o wykrocze ebook
>>
