Jest to jeden z pierwszych wniosków, które rozpoznano na podstawie nowych zasad wprowadzonych ustawą lipcową z tego roku o Sądzie Najwyższym.
Czytaj: Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym wchodzi w życie>>
Ważne zachowanie sędziego po nominacji
Do Izby Karnej Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy skazanego o zbadanie spełnienia przez sędziego Adama Rocha wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jej postępowania po powołaniu. Sędzia Adam Roch poprzednio orzekał w zlikwidowanej Izbie Dyscyplinarnej.
Czytaj: Wylosowano już składy do rozpoznawania testów niezawisłości w SN
Sprawdź też: I NWW 112/20, Konsekwencje powołania na urząd sędziego przez Prezydenta RP. - Postanowienie Sądu Najwyższego >
Wniosek ten został sporządzony z zachowaniem terminu tygodniowego (art. 29 par. 8 zd. pierwsze ustawy o SN). Zawierał żądanie stwierdzenia, że w sprawie zachodzą wobec SSN Adama Rocha przesłanki wskazane w art. 29 par. 5 ustawy o SN, które mogą powodować, że w okolicznościach danej sprawy może to doprowadzić do naruszenia standardu niezawisłości lub bezstronności, mającego wpływ na wynik sprawy z uwzględnieniem okoliczności dotyczących uprawnionego oraz charakteru sprawy.
Wniosek wskazuje jedynie okoliczności uzasadniające żądanie w zakresie okoliczności związanych z powołaniem na pełniony urząd, ale nie przytacza jednak okoliczności związanych z zachowaniem sędziego po jego powołaniu oraz nie wskazuje, jak w okolicznościach tej sprawy ewentualne naruszenie standardu niezawisłości lub bezstronności mogłoby wpływać na jej wynik.
Sąd Najwyższy w jednoosobowym składzie sędziego Michała Laskowskiego w tej sytuacji zarządził wniosek odrzucić.
Uzasadnienie odrzucenia wniosku
Choć Kodeks postępowania karnego nie przewiduje w tym wypadku obowiązku sporządzenia uzasadnienia, gdyż zarządzenie to jest niezaskarżalne, to sporządzenie pisemnych motywów było konieczne. Dlatego, że test niezawisłości sędziego jest novum.
Obrońca skazanego odwołał się w swoim wniosku do okoliczności istotnych z punktu widzenia art. 6 ust. 1 EKPCz (por. wyroki ETPCz z 22 lipca 2021 r. w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce czy z 1 grudnia 2020 r. Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii), które powinny co do zasady stanowić wystarczającą podstawę do tego, aby sąd krajowy mógł ocenić czy przydzielony do sprawy sędzia.
Dlatego, że daje gwarancje, że sąd, w którego składzie orzeka będzie sądem w rozumieniu powołanego przepisu, to jednak wprowadzona z dniem 15 lipca 2022 r. procedura wniosku o zbadanie wymogów niezawisłości i bezstronności nie pozwala na badanie jedynie tych okoliczności, Wprowadza bowiem w tej mierze dodatkowe wymogi oceny okoliczności związanych z postępowaniem sędziego po powołaniu i potencjalnego wypływu braku bezstronności na wynik sprawy.
Konwencja obowiązuje mimo wyroku TK
W tej części przyjęte rozwiązanie ustawowe zdaje się wprost zaprzeczać standardowi wynikającemu z art. 6 ust. 1 EKPCz i pomijać, że nie chodzi tu jedynie o wadliwości, które rzutują na ocenę sprawiedliwości i rzetelności procesu, a o coś bardziej fundamentalnego – o to, czy podmiot, który rozstrzygał sprawę był sądem w rozumieniu prawa międzynarodowego - stwierdza sędzia sprawozdawca.
Skoro traktat ten nadal obowiązuje, to Polska, w tym wszystkie jej organy, są konstytucyjnie zobowiązane do jego przestrzegania (art. 9 w zw. z art. 7 i art. 8 Konstytucji). A utrata mocy obowiązującej umowy międzynarodowej w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego przy uwzględnieniu zasady ustrojowej określonej w art. 9 Konstytucji, nastąpić może wyłącznie w trybie przewidzianym dla wygaśnięcia, wypowiedzenia albo zmiany aktów prawa międzynarodowego. Jest to szczególnie istotne w wypadku tych aktów prawa międzynarodowego - zaznaczył sędzia Laskowski. -Traktaty z zakresu ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, które tworzą podwalinę dla współczesnej społeczności międzynarodowej i funkcjonujących w jej ramach państw o demokratycznych systemach prawnych - czytamy.
Zawiadomienie Adwokatury było zbędne
W tej sprawie mimo błędu obrońcy brak było podstaw, aby o odrzuceniu wniosku zawiadomić Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie - uznał sędzia Laskowski.
Artykuł 29 paragraf 11 ustawy o SN przewiduje obligatoryjne zawiadomienie organu samorządu zawodowego w razie odrzucenia wniosku złożonego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Przepis ten jednak odnosi się wyłącznie do pełnomocników, nie obejmuje swoim zakresem obrońców - wskazuje sędzia sprawozdawca.
Sędzia uznał, że zawiadomienie, o jakim tu mowa, nie tylko nie ma pozytywnego – co oczywiste – ale nawet neutralnego wydźwięku. Jego celem nie jest przecież wyrażenie pochwały co do postawy adwokata lub radcy prawnego czy tylko zawiadomienie o fakcie złożenia wniosku, a poinformowanie o nieprofesjonalnym sposobie wykonywanej przez pełnomocnika strony albo innego uczestnika postępowania reprezentacji w postępowaniu przed najwyższą instancją sądową.
Ma to z kolei doprowadzić odpowiednie organy samorządu zawodowego co najmniej do oceny sposobu wykonywania zawodu radcy prawnego lub adwokata i rozważenia zainicjowania procedur dyscyplinarnych.
Skoro więc zawiadomienie takie może, z samej istoty tej instytucji, prowadzić do pociągnięcia pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym do odpowiedzialności typu represyjnego, to stosowanie art. 29 ustawy o SN w drodze analogii do niewskazanych w tym przepisie obrońców nie jest możliwe. Wykładnia rozszerzająca użytego w tym przepisie pojęcia „pełnomocnik” nie jest z kolei możliwa, gdyż przeczyłoby to racjonalności ustawodawcy - wskazuje sąd.
Sygn. akt II KB 2/22, zarządzenie z 16 sierpnia 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
