Nie każde zarządzenie wójta podlega nadzorowi

Rozpatrując dopuszczalność nadzoru wobec zarządzeń wójta, można - na podstawie obowiązujących unormowań prawnych - wyodrębnić dwa stanowiska. Zgodnie z pierwszym wszelkie środki nadzorcze mogą być podejmowane tylko wobec zarządzeń wójta dotyczących spraw, w odniesieniu do których ustawodawca wprost wymienia tę formę działania. Zgodnie z drugim stanowiskiem przyjmuje się, że każdy akt pochodzący od wójta gminy jest zarządzeniem, w stosunku do którego zachodzi możliwość objęcia go zarówno nadzorem wojewody, jak i kontrolą ze strony sądów administracyjnych. Brak jednolitości w ocenie charakteru prawnego aktów wydawanych przez wójta gminy krytykuje na łamach grudniowego numeru miesięcznika "Samorząd Terytorialny" dr Monika Chlipała, adiunkt w Zakładzie Prawa Administracyjnego na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Pojęcie "zarządzenie" w odniesieniu do aktów pochodzących od organu wykonawczego jest używane w szerokim i wąskim rozumieniu, co wpływa na zróżnicowanie w zakresie dopuszczalności nadzoru i kontroli względem tych aktów. Nie ulega wątpliwości, że rozbieżności w stosunku do tak podstawowej kwestii, jak możliwość lub brak weryfikacji aktów wójta gminy w trybie nadzoru lub kontroli, wymaga oceny negatywnej.
Można zadać pytanie, czy w demokratycznym państwie prawa powinny funkcjonować w obrocie prawnym akty nieobjęte nadzorem, jeżeli mogą dotyczyć sposobu realizacji zadań publicznych, tylko dlatego, że ustawodawca nie określił wprost, że akt ten ma formę zarządzenia? Czy ograniczenie uprawnień organów nadzoru tylko do aktów, w stosunku do których ustawodawca wyraźnie wskazał formę zarządzenia, nie stoi w sprzeczności z podstawowym celem nadzoru, jakim jest strzeżenie prawa?
Ustosunkowując się do podniesionych kwestii, uważam, że właśnie odwołanie się do celu nadzoru pozwala objąć każde zarządzenie wójta gminy zakresem kompetencji nadzorczych, a w konsekwencji kontroli sądów administracyjnych.
Jak wskazał NSA, "nadzór służy badaniu uchwały - co odnosić należy obecnie także do zarządzeń wójta - jako aktu administracji w celu zapewnienia zgodności z prawem w interesie zarówno państwa, jak i osób zainteresowanych, podczas gdy kontrola sądowa uruchamiana tylko na wniosek osób zainteresowanych ma na celu jedynie ochronę ich praw".
Szeroki zakres przedmiotowy nadzoru - cała działalność gminna - oraz obowiązek podjęcia działań nadzorczych w razie naruszenia prawa uzasadniają przyjęcie dominującego w orzecznictwie i praktyce nadzorczej stanowiska, zgodnie z którym każde zarządzenie wójta gminy podlega kompetencji nadzorczej uprawnionych organów oraz kontroli sądów administracyjnych.
Więcej >>> "Samorząd Terytorialny" - numer 12 z 2010 r.