Czytaj: Ustawa o ustroju sądów zmieniona, ale wiceminister nie przeniesie sędziego>>>
Jak podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości w wydanym z tej okazji komunikacie, ustawa reguluje następujące kwestie:
1) wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt K 31/12, przez zmianę przepisów dotyczących odwoływania dyrektora sądu, zmianę przepisów dotyczących zwracania przez Ministra Sprawiedliwości prezesowi lub wiceprezesowi sądu uwagi na piśmie i odmowy przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości informacji rocznej;
2) wprowadzenie upoważnienia dla Ministra Sprawiedliwości do określenia właściwości sądów powszechnych w sprawach z zakresu prawa prasowego, prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz ksiąg wieczystych oraz zmian w organizacji sądów, do ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych;
3) zmianę sposobu podejmowania uchwał przez zgromadzenie sędziów sądu apelacyjnego oraz zgromadzenie sędziów okręgu, zmianę składu zgromadzenia sędziów okręgu;
4) doprecyzowanie przepisów dotyczących sprawowania zewnętrznego nadzoru administracyjnego przez Ministra Sprawiedliwości, m. in. wprowadzenie do usp prawa Ministra Sprawiedliwości do żądania w uzasadnionych przypadkach akt spraw sądowych.
Ustawa przewiduje uprawnienie do żądania przez Ministra Sprawiedliwości akt w dwóch sytuacjach:
- w ramach sprawowanego przez siebie zewnętrznego nadzoru administracyjnego – w art. 1 pkt 21 ustawy znowelizowano art. 37g § 1 pkt 3 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Wprowadzono do niego prawo Ministra Sprawiedliwości do żądania akt spraw sądowych, gdy jest to konieczne dla weryfikacji czynności podejmowanych w ramach wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Uzasadnieniem dla powyższej zmiany jest konieczność zapewnienia sprawowania przez Ministra Sprawiedliwości zewnętrznego nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów w sposób efektywny. Minister Sprawiedliwości z uwagi na swoje ustawowe obowiązki, winien mieć dostęp do akt spraw. Sama możliwość zapoznania się przez niego z aktami sprawy w żaden sposób nie wpływa na niezawisłość sędziów.
- przed żądaniem wszczęcia czynności dyscyplinarnych wobec sędziego przez rzecznika dyscyplinarnego - zgodnie z art. 114 § 1a Minister Sprawiedliwości może żądać akt spraw sądowych prowadzonych przez sędziego przed żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych przez rzecznika dyscyplinarnego wobec tego sędziego. Minister Sprawiedliwości może żądać akt, gdy jest to celowe dla wszechstronnego zbadania sprawy w celu ustalenia istnienia podstaw do realizacji przez Ministra Sprawiedliwości uprawnienia do żądania wszczęcia takiego postępowania dyscyplinarnego. Uregulowanie to ma na celu umożliwienie Ministrowi Sprawiedliwości efektywnego korzystania z określonego w art. 114 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych uprawnienia do żądania podjęcia czynności dyscyplinarnych.
Oprócz przepisów dających Ministrowi Sprawiedliwości możliwość żądania akt spraw sądowych znalazły się w projekcie przepisy gwarantujące, że przekazanie akt spraw sądowych nie będzie naruszać praw strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie oraz utrudniać sprawowania wymiaru sprawiedliwości.
5) określenie uprawnień Ministra Sprawiedliwości związanych z usuwaniem rozbieżności w wykładni prawa – uprawnienie do występowania z wnioskiem o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa jest niezbędne Ministrowi Sprawiedliwości, jako organowi stosującemu przepisy prawa w zakresie nadzoru administracyjnego nad sądami i w zakresie etatyzacji sądownictwa;
6) doprecyzowanie przepisów dotyczących podziału obowiązków pomiędzy prezesa sądu i dyrektora sądu;
7) rezygnację z zakazu przeprowadzania przez tego samego sędziego wizytatora dwóch kolejnych wizytacji tego samego wydziału;
8) zmianę zasad delegowania sędziów do sądu wyższego rzędu oraz ograniczenie czasu delegowania do Ministerstwa Sprawiedliwości, lub innej jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej, sędziów i przedstawicieli innych niż sędziowie grup zawodowych, związanych z szeroko pojętym wymiarem sprawiedliwości;
9) zmianę realizacji prawa do nieodpłatnego zakwaterowania sędziego delegowanego do innej miejscowości, niż miejscowość, w której znajduje się jego miejsce służbowe przez likwidację ryczałtu;
10) przyznanie świadczeń sędziom delegowanym do pełnienia obowiązków w międzynarodowej sędziowskiej organizacji pozarządowej;
11) wprowadzenie odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych informacji w oświadczeniu majątkowym oraz zmiany przepisów dotyczących przedawnienia przewinienia dyscyplinarnego;
12) przyjęcie zasady wypłaty nagrody jubileuszowej w przypadku przechodzenia w stan spoczynku, jeśli sędziemu w chwili przejścia w stan spoczynku brakuje 12 miesięcy do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej;
13) zmianę przepisów dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów m. in. przez wprowadzenie kary dyscyplinarnej obniżenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego od 5 do 15% na okres od 6 miesięcy do dwóch lat, wprowadzenie możliwości żądania przez Ministra Sprawiedliwości akt spraw sądowych prowadzonych przez sędziego, przed żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych przez rzecznika dyscyplinarnego wobec tego sędziego;
14) doprecyzowanie rodzajów dokumentów składanych przez kandydatów na ławników;
15) określenie obowiązków Ministra Sprawiedliwości związanych z informatyzacją i obsługą informatyczną sądów, w tym stworzenie podstaw prawnych do działania centralnych rejestrów biegłych, mediatorów i lekarzy sądowych, do funkcjonowania portalu orzeczeń sądów powszechnych oraz do przechowywania i zabezpieczania akt spraw sądowych w postaci elektronicznej. We wszystkich tych przypadkach Minister Sprawiedliwości ma jedynie administrować systemem teleinformatycznym i udostępniać ten system sądom – innymi słowy Minister Sprawiedliwości ma dostarczać sądom narzędzia informatyczne. To sądy będą w każdej z wyżej wymienionych sytuacji administratorami danych osobowych;
16) wprowadzenie zmian związanych z informatyzacją wymiaru sprawiedliwości do ustawy o prokuraturze i Kodeksu postępowania karnego;
17) określenie uprawnień Sekretarza Stanu i Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości;
18) zmianę zasad zwrotu kosztów przejazdu sędziego z miejsca zamieszkania do siedziby sądu.
