KRS skarży do Trybunału zniesienie losowego przydziału spraw

By Lukas Plewnia from Berlin, Deutschland - Praca własna, CC BY-SA 2.0

Krajowa Rada Sądownictwa złożyła wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z ustawą zasadniczą zmian w Regulaminie funkcjonowania sądów, który zniósł losowy przydział spraw sędziom. Jako powód Rada podała wykroczenie przez ministra sprawiedliwości poza zakres delegacji ustawowej. Ponadto KRS wniosła też o udzielenie zabezpieczenia do czasu wydania przez TK ostatecznego orzeczenia w tej sprawie.

Zaskarżone przepisy rozporządzenia ministra wprowadzają kluczową zmianę w zakresie przydziału spraw do rozpoznania w składach wieloosobowych, tj. odstępstwo od stanowionego ustawą losowego systemu przydziału spraw.

Wpływ na sferę niezależności sądów

Ponownie wprowadzają zmiany między innymi w zakresie zasad zmniejszenia przydziału spraw ze względu na pełnione funkcje i usprawiedliwione nieobecności, zakładają przy tym zwiększenie sędziom będącym członkami Krajowej Rady Sądownictwa oraz sędziom delegowanym do Biura Krajowej Rady Sądownictwa, wskaźnika udziału w przydziale spraw z 25 procent do 80 procent.

Czytaj też: Minister rozporządzeniem zmienił "sądolotka", szykuje się kwestionowanie orzeczeń

W literaturze wskazuje się, że przepisy poddane kontroli we wniosku Rady muszą dotyczyć sytuacji prawnej sądów lub sędziów. Przepisy te muszą też oddziaływać, chociażby potencjalnie, na sferę niezależności sądów i niezawisłość sędziowską. Z taką sytuacją mamy do czynienia w odniesieniu do kwestionowanego aktu prawnego, albowiem dotyczy on kształtowania składu sądu, tj. podstawowej kwestii w zakresie realizacji prawa do sądu.

Była negatywna opinia Rady

Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą z 12 września 2025 r. negatywnie zaopiniowała projekt rozporządzenia, stwierdzając iż projekt jest dotknięty wadą wtórnej niekonstytucyjności, narusza art. 190 ust. 1 Konstytucji, nie uwzględniając wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2025 r. sygn. U 16/24. Odnosząc się do zasadniczej zmiany wprowadzanej projektowanym aktem, tj. do wyłączenia systemu losowego przydziału spraw (SLPS) w odniesieniu do wieloosobowych składów orzeczniczych na rzecz dowolnego przydziału spraw przez przewodniczącego wydziału, Rada stwierdzała, iż zgodnie z art. 176 ust. 2 Konstytucji ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy. Skład sądu, sposób jego wyznaczania należy zatem do materii ustawowej, dlatego zmiana nie może być wprowadzana na poziomie rozporządzenia.

W konsekwencji to prezes sądu w drodze zarządzenia ma stanowić prawo dla stron postępowania sądowego – prawo w zakresie kształtowania składu sądu. W katalogu dotychczasowych naruszeń Konstytucji przez akty normatywne wydawane przez władzę ustawodawczą i wykonawczą, a nawet przez sądy uzurpujące sobie prawo do kreacji prawa, brak jest określenia by oddać tak rażącą niezgodność z normą konstytucyjną - podkreśla się we wniosku.

Nowość