Zgodnie z art. 19 znowelizowanej ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wnioski dotyczące podmiotu podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców składa się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wniosek złożony w innej formie niż za pośrednictwem systemu teleinformatycznego i nieopłacony podlega zwróceniu bez wzywania do uzupełnienia braków. Tym samym wniosek w wersji papierowej zostanie zwrócony.
Czytaj: Sądy potykają się o e-KRS - działa, ale z problemami>>
Przedsiębiorcy mają trudniej
Po pierwsze wątpliwość budzi obligatoryjność korzystania tylko z systemu teleinformatycznego dla przedsiębiorców, zwłaszcza, że z kolei możliwość składania wniosków w wersji papierowej pozostawiono (jako alternatywę) dla stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz SPZOZ. Tym samym trudno zrozumieć dlaczego przedsiębiorcy w tej sytuacji mają być gorzej traktowani i czym kierował się ustawodawca zachowując wyjątek dla stowarzyszeń, innych organizacji społecznych czy zawodowych. Oznacza to, że praktycznie z dnia na dzień, bez okresu przejściowego 90 proc. przedsiębiorców musi zacząć korzystać z nowego systemu. Z dotychczasowych badań MS wynika bowiem, że zaledwie 10 proc. przedsiębiorców korzystało z elektronicznej możliwości złożenia wniosku do KRS. Tym samym wprowadzenie taki dużej zmiany w czas ogólnej niepewności dla przedsiębiorców spowodowanej ogólna sytuacją epidemiczną musi budzić pewien sprzeciw. Nie wiadomo zatem czy to rzeczywiście ma być ułatwienie dla przedsiębiorców, skoro zaledwie z tej formy dotychczas dobrowolnie korzystało 10 proc. z nich. Jeżeli zatem byłoby to rzeczywiste ułatwienie, to korzystanie z elektronicznej możliwości składania wniosków byłoby dotychczas bardziej rozpowszechnione.
Czytaj w LEX: Informatyzacja postępowania rejestrowego przed KRS oraz procedury dotyczącej rejestracji spółki przez system elektroniczny >
Niby szybciej, ale...
Z drugiej strony elektronizacja akt rejestrowych może przyspieszyć dostęp do akt – zwłaszcza w związku z ograniczeniami pracy sądów spowodowanych pandemią. Podkreślić należy jednak, że nie dokonano migracji akt papierowych do rejestrowych, co niewątpliwie wymagałoby kilku lat pracy, więc tylko nowe akta rejestrowe będą dostępne w formie elektronicznej, a dotychczasowe akt papierowe trawią do zbioru dokumentów. Oznacza to, że i tak jeśli ktoś będzie chciał zrobić audyt spółki lub zapoznać się z pełną jej sytuacją, to wymagać to będzie wizyty w KRS celem zapoznania się z dawnymi aktami papierowymi. Mam wobec tego wątpliwości czy to w ogóle zadziała.
Czytaj w LEX: Elektronizacja pism procesowych, doręczeń i posiedzeń jawnych w postępowaniu cywilnym w okresie pandemii COVID-19 >
Co więcej, pełnomocnicy nieraz wskazują, że system elektroniczny nie zawsze działa poprawnie. Zdarzają błędy przy pobieraniu plików. Powstaje pytanie czy system jest rzeczywiście gotowy na miliony logowań i masowe pobieranie dokumentów. Uruchomienie Portalu Sądów Rejestrowych nastąpiło dopiero 1 lipca 2021 r. Przed wejściem w życie zmian, potencjalni użytkownicy nie mieli więc możliwości poznania funkcjonalności portalu, zapoznania się z nim czy sprawdzenia wymogów technicznych niezbędnych do jego właściwej obsługi.
Zobacz procedurę w LEX: Rejestracja spółki przez system elektroniczny >
Zabrakło okresu przejściowego
Niewątpliwie zabrakło czasu przejściowego w którym system ten byłby fakultatywny i stopniowo dochodzono by do jego obligatoryjności, w tym czasie można by przetestować poszczególne funkcjonalności systemu, czy działają prawidłowo. Niestety jest to kolejna reforma gdzie eksperymentuje się na żywym organizmie, a błędy będą poprawione w trakcie. Nikt do końca nie wie jak system będzie działał, a dopiero zweryfikuje to praktyka. W sytuacji wzorcowej najpierw powinny być uruchomione testy, a przedsiębiorcy i ich pełnomocnicy powinny móc się przeszkolić jeszcze przed wejściem systemu w życie. Niestety, nie wiedzieć czemu zrezygnowano z tej opcji. Ministerstwo nie uruchomiło żadnej oferty szkoleń w tym zakresie. Skoro Państwo dokonuje tak istotnych zmian, powinno zapewnić możliwość dostosowania się do nowej sytuacji przez przedsiębiorców, także przeznaczając na to odpowiednie środki. Koszty dostosowanie się do nowej sytuacji – jak już dawniej bywało – są więc przerzucane na przedsiębiorców.
Zobacz w LEX: Elektroniczne zgłaszanie wniosków do KRS - nagranie ze szkolenia >
Nowelizacja pomija także całkowicie element e-wykluczenia i fakt, że nie każdy przedsiębiorca musi posiadać w ogóle dostęp do internetu czy konta na platformie. A obowiązki na przedsiębiorców mogą być nakładane tylko przez ustawę. Niemniej, faktycznie posiadanie takiego konta jest wymuszone skoro przedsiębiorca będzie mógł złożyć wniosek do rejestru przedsiębiorców tylko za jego pośrednictwem, aczkolwiek obowiązek posiadania dostępu do Internetu dla przedsiębiorców czy konta na portalu nie wynika z żadnej ustawy jak np. prawo przedsiębiorców.
Czytaj: Miało działać, nie działa - problem z połączeniem systemu notarialnego z KRS>>
Podobnie – co może nawet jest ważniejsze – każdy obywatel chcąc przeglądać akta rejestrowe (przynajmniej co do akt nowych) będzie mógł zrobić to tylko online. Nie prowadzi się bowiem wersji papierowej akt rejestrowych prowadzonych w formie elektronicznej. Osoby bez dostępu do internetu albo bez umiejętności cyfrowych po prostu będą z tego systemu wykluczone. Natomiast przedsiębiorcy zapewne sobie poradzą – jest to jednak kolejna zmiana dla nich – w dodatku wprowadzana w chaotyczny sposób, wraz z innymi zmianami. Tymczasem zmiany dla przedsiębiorców powinny być wprowadzone stopniowo – z uwzględnieniem innych zmian. Inaczej można mieć wątpliwości czy w ogóle podmioty te nadążą z tymi wszystkimi zmianami.
Będzie problem z danymi osobowymi
Art. 10 ust. 1a KRS-u przesądza też o sposobie realizacji prawa wglądu do akt rejestrowych. Takie rozwiązanie oznacza, że każdy przy wykorzystaniu sieci teleinformatycznej (internetu) będzie miał możliwość zapoznania się z aktami rejestrowymi w każdym czasie. Z jednej strony, eliminuje się w ten sposób występujące ograniczenia przestrzenne i czasowe w dostępie do akt rejestrowych. Z drugiej jednak strony jawność akt rejestrowych nie oznacza możliwości ich dowolnego rozpowszechniania, a takie rozwiązania mogą prowadzić do masowego „obrotu” danymi osobowymi zawartymi w dokumentach złożonych do akt rejestrowych w internecie, wykraczających poza dane, które były dotychczas zamieszczane w odpisie z KRS.
W toku prac rządowych na tożsame wątpliwości wskazywał Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych podnosząc, że udostępnienie akt rejestrowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego oznaczać będzie „znaczącą ingerencję w prywatność obywateli”. Dane zawarte w aktach rejestrowych staną się nie tylko jawne, ale i powszechnie dostępne, co wywoła daleko idące skutki prawnej. Zastrzeżenie Prokuratorii Generalnej jak Prokuratora Krajowego budziło zwłaszcza ujawnianie adresów doręczeń osób reprezentujących podmiot, prokurentów, likwidatorów. Zaproponowano wówczas, aby dane te były przechowywane w oddzielnym zbiorze dokumentów niejawnych. Obecna regulacja oznacza tyle, ze np. prywatne dane adresowe adwokatów- wspólników spółek osobowych będą powszechnie dostępne w Internecie. Z uwagi na rolę jako adwokaci pełnią i postępowania (często obarczone bardzo poważnych konfliktem) w jakich uczestniczą rodzi istotne zagrożenia dla naruszenia ich prywatności oraz ich rodzin. Wyobraźmy sobie bowiem sytuację że dane prywatnego mieszkania sędziego lub prokuratura są powszechnie dostępne w internecie. Dane te będą np. także wynikać z komparycji umowy spółki, która również będzie powszechnie dostępna. Przy czym nie przekonuje argument, że „przypadki sprzecznego z prawem użycia danych adresowych zawartych w aktach rejestrowych podmioty powinny być ściągane w drodze postępowania karnego i nie mogą one skutkować osłabieniem bezpieczeństwa obrotu i utrudnieniem działania tym, którzy postępują zgodnie z prawem”.
Podobnie wynika z opinii Krajowej Rady Sądownictwa - pełna jawność akt rejestrowych (a raczej jej dostępności) jest niezgodna z przepisami art. 31, 47 i 51 Konstytucji. Akta sprawy sądowej zawierają bowiem różne dane, których ujawnienie mogłoby zostać uznane za niedopuszczalną ingerencję w prawo do prywatności.
Zgodnie z art. 19 znowelizowanej ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wnioski dotyczące podmiotu podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców składa się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wniosek złożony w innej formie niż za pośrednictwem systemu teleinformatycznego i nieopłacony podlega zwróceniu bez wzywania do uzupełnienia braków. Tym samym wniosek w wersji papierowej zostanie zwrócony.
Czytaj: Miało działać, nie działa - problem z połączeniem systemu notarialnego z KRS>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
