Przepisy ustawy mogą dotknąć nie tylko architektów i inżynierów budownictwa, ale też radców prawnych i adwokatów.
Wprawdzie ostatnie posiedzenie Sejmu w tej kadencji odbyło się 30 sierpnia br., ale posłowie partii rządzącej nie wykluczają jeszcze jednej sesji przed wyborami , które odbędą się 15 października br. I wtedy może zostać przegłosowana niebezpieczna dla samorządów ustawa.
Otóż przepisy zakładają tworzenie organizacji zawodowych obok samorządów zawodów zaufania publicznego. A to narusza szereg zasad konstytucyjnych. W projekcie ustawy o ograniczaniu biurokracji i barier prawnych znalazł się zapis mówiący o możliwości tworzenia – za zgodą ministra – organizacji zawodowych, które będą miały takie same kompetencje co działające dziś samorządy (art.15 projektu ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych, druk 3502).
Nowelizacja wprowadza możliwość wykonywania zadań samorządu zawodowego architektów i inżynierów budownictwa przez organizacje zawodowe o określonych w ustawie celach statutowych. Członkami tych organizacji będą mogli być architekci i inżynierowie budownictwa. Wykonywanie zadań samorządu zawodowego przez organizację zawodową i włączenie jej w strukturę samorządu będzie możliwe po wyrażeniu zgody przez ministra rozwoju.
Jednocześnie niezmienione pozostaną ustrój i zasady funkcjonowania już istniejących izb architektów i inżynierów budownictwa.
Czytaj w LEX:
Odpowiedzialność zawodowa w budownictwie >
Czy uchwała Krajowej Rady Izby Architektów RP może zawierać inne regulacje niż ustawa? >
Groźba likwidacji starych samorządów
W praktyce oznaczać to może likwidację znanego od lat systemu samorządów zawodów zaufania publicznego – które mają swoje korzenie w przepisach Konstytucji RP.
Zdaniem ekspertki Ośrodka Badań Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych prof. dr hab. Moniki Florczak-Wątor z Uniwersytetu Jagiellońskiego, procedowany przepis jest sprzeczny z konstytucją i narusza istotę samorządu zawodowego i jego podstawy ustrojowe.
Zgodnie z art. 17 Konstytucji RP to samorządy zawodowe reprezentują osoby wykonujące zawód zaufania publicznego oraz, w interesie publicznym, sprawują pieczę nad należytym wykonywaniem tego zawodu. Projektowane przepisy pozwalające tworzyć za zgodą ministra organizacje zawodowe o takich samych kompetencjach są więc niezgodne z powyższym przepisem Konstytucji.
A z ekspertyzy przygotowanej przez samorząd radców prawnych wynika, że przepis pozwalający na tworzenie organizacji zawodowych architektów i inżynierów budownictwa, konkurencyjnych do samorządów zawodowych – narusza także zasadę obligatoryjnej przynależności do organizacji samorządu zawodowego, zasadę działania organów władzy publicznej na podstawie prawa i w jego granicach, oraz zasadę prawidłowej legislacji i zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i prawa.
Czytaj w LEX: Zadania samorządu radców prawnych w świetle art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej >
Spadnie jakość usług
Prof. Rafał Stankiewicz, kierownik OBSiL uważa, że będziemy mieli do czynienia z demontażem samorządów zawodów zaufania publicznego.
- Stanowi to zagrożenie o wymiarze prawnym i społecznym. Niezależne, silne samorządy gwarantują wysoką jakość kształcenia swoich członków, nadzorują uzyskiwanie przez nich uprawnień zawodowych, wykonywanie zawodu i obowiązku posiadania obowiązkowego ubezpieczenia OC za zawodowe szkody oraz ich odpowiedzialność zawodową w razie uchybień. To z kolei zabezpiecza interes prawny obywateli, którzy korzystają z usług: radców prawnych, lekarzy, architektów czy inżynierów. Rozmontowanie samorządów zawodów zaufania publicznego oraz rozmycie ich kompetencji spowoduje, że najwyższa jakość kształcenia i skuteczne egzekwowanie odpowiedzialności zawodowej będą poważnie zagrożone. A ucierpią na tym przede wszystkim obywatele – dodaje prof. Stankiewicz.
Osłabienie fundamentów państwa
Projektowane przepisy to kolejna próba osłabienia samorządów zawodów zaufania publicznego, które stanowią jeden z filarów demokratycznego państwa prawa – podkreśla Włodzimierz Chróścik, prezes KRRP:
- Nie zgadzamy się na to przede wszystkim dlatego, że – jak wskazuje opinia ekspertów KRRP – proponowane regulacje naruszają co najmniej kilka zasad konstytucyjnych. Nie chcemy demontażu samorządów, prowadzonego pod pozorem „deregulacji”. Po raz kolejny apelujemy do legislatywy o właściwą motywację: nie polityczną, tymczasową, ale publiczną, obywatelską, długofalową.
Samorząd radcowski stawia pytanie: czy samorządy ustanowione niezgodnie z konstytucją, zależne od rządu lub określonego ministra będą realizowały interes obywatelski, czy potrzeby resortu? Dla nas odpowiedź jest oczywista i dlatego zdecydowanie apelujemy o odstąpienie od tej propozycji. Silne, niezależne od władzy, gwarantujące ochronę praw obywatela samorządy zawodów zaufania publicznego to kapitał demokracji i tak też powinny być traktowane – zaznacza Włodzimierz Chróścik.
Czytaj w LEX: Samorząd zawodowy jako wyraz decentralizacji władzy publicznej >
