Jan N. w styczniu 2017 r. złożył do Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Toruniu wniosek o wpis na listę radców prawnych.
Do wniosku o wpis załączył m.in.
- świadectwo egzaminu prokuratorskiego,
- świadectwo pracy z Prokuratury Wojewódzkiej w Katowicach o zajmowaniu stanowiska aplikanta w okresie od 1984 r. do 1986 r., asesora w okresie do 30 listopada 1987 r.,
- wiceprokuratora od 1987 r. do 1988 r. oraz
- prokuratora prokuratury rejonowej w okresie do września 1990 r.,
- zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej
- opinię Zarządu Spółki T. Sp. z o.o. na potwierdzenie wykonywania zawodu prawniczego od czasu kiedy przestał pełnić obowiązki prokuratora.
Kompletowanie dokumentów
Uchwałą z 20 października 2017 r. Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych uchyliło uchwałę Rady OIRP o odmowie wpisu skarżącego na listę radców prawnych i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wskazało, że wymaga wyjaśnienia zakres i rodzaj styczności skarżącego z praktycznym stosowaniem prawa przez cały okres od zaprzestania zajmowania stanowiska prokuratora do złożenia wniosku o wpis na listę radców prawnych. A także - przeprowadzenia oceny tych okoliczności w zakresie rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.
Na wezwanie Rady OIRP skarżący złożył kolejne dokumenty związane z wykonywanymi przez niego usługami obejmującymi obsługę prawną, to jest różnego rodzaju pisma, umowy, wezwania.
Czytaj też: TK: Niekonstytucyjny brak możliwości wpisu na listę adwokatów asystentów z Prokuratorii Generalnej>>
Czytaj w LEX: Kaczmarek Przemysław - O rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata oraz radcy prawnego >>>
Kandydat nie uzupełnił wiedzy
Ale większość to były kserokopie oraz dotyczące współpracy niedatowane oświadczenie i opinia prokuratora.
Rada OIRP w maju 2018 r. odmówiła wpisu skarżącego na listę radców prawnych uznając, że nie wykazał on faktu uzupełnienia wiedzy i praktyki zawodowej w stosunku do wiedzy i praktyki zdobytej w zawodzie prokuratora.
Zdaniem samorządu radcowskiego złożone dokumenty w toku postępowania nie dowodziły samokształcenia oraz dłuższej praktyki zawodowej przy świadczeniu pomocy prawnej oraz mogły potwierdzać fakt wykonywania czynności związanych ze stosowaniem prawa, ale nie świadczyły o tym, że skarżący posiadał wystarczającą wiedzę teoretyczną i praktyczną do wykonywania tak rozległych przedmiotowo czynności zawodowych, jakich wymaga ustawa o radcach. W zdecydowanej części złożone kserokopie dokumentów, z których nie wynika jego udział w ich tworzeniu, a znaczna ich część dotyczy rutynowych działań podejmowanych w ramach prowadzonych działalności gospodarczych. Wnioskodawca nie przedstawił żadnych opinii i referencji osób prowadzących kancelarie radcowskie lub adwokackie, a w trakcie przeprowadzonej rozmowy z Komisją Wykonywania Zawodu wskazał, że nigdy nie świadczył pomocy prawnej w ramach kancelarii prawnej.
Prezydium KRRP utrzymało w mocy powyższą uchwałę uznając, że skarżący nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.
Czytaj w LEX: Nawet skazany ma szansę być radcą prawnym >>>
Sprawdź orzeczenie w LEX: VI SA/Wa 1436/11, Przesłanki wydania decyzji kasacyjnej przez organ odwoławczy - Wyrok WSA w Warszawie >>>
Minister popiera uchwałę
Minister Sprawiedliwości utrzymał w mocy tę uchwałę. Minister przypomniał, że stosunek pracy skarżącego wygasł wobec niepowołania przez Prokuratora Generalnego na stanowisko prokuratora. Skarżący był również wpisany na listę aplikantów radcowskich w cyklu szkoleniowym od 1991 r. do 1994 r., ale nie ma dowodu świadczącego o przystąpieniu do egzaminu radcowskiego.
Zdaniem Ministra ochrona interesu publicznego nakłada na organy samorządowe obowiązek odmowy wpisu na listę radców prawnych osobie, która nie spełnia wymogów określonych w ustawie.
Praktyka w kancelarii nie jest konieczna
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi Jana N., uchylił decyzję Ministra Sprawiedliwości z 16 października 2018 r., utrzymaną nią w mocy uchwałę Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie odmowy wpisu na listę radców prawnych.
WSA podkreślił, że skarżący złożył szereg dokumentów potwierdzających prowadzenie przez niego obsługi prawnej podmiotów gospodarczych w ramach prowadzonego przez siebie biura prawnego oraz dowody ukończenia trzech szkoleń. Organy tych dokumentów skutecznie nie zakwestionowały jako niewiarygodnych, a świadczyły one o wykonywaniu doradztwa prawnego w szerokim zakresie pomocnym dla przedsiębiorców w ich codziennej działalności gospodarczej.
Sąd nie znalazł żadnych podstaw prawnych nakazujących kandydatowi na radcę prawnego, a będącemu byłym prokuratorem, składania dowodów świadczenia pomocy prawnej w ramach kancelarii prawnej oraz składania opinii pochodzących od profesjonalnych pełnomocników. Dodatkowo skarżący odbywał też aplikację radcowską w latach 1991-1994, co wykazał stosownym zaświadczeniem.
Z tych powodów sąd nie uwzględnił stanowiska organów, że skarżący nie dawał rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.
Skargę kasacyjną od tego wyroku złożyli: Prezydium KRRP i Minister Sprawiedliwości.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi ministra i samorządu radcowskiego. Zdaniem NSA, postawione przez Ministra Sprawiedliwości zarzuty naruszenia przepisów postępowanie nie spełniały powyższych wymagań. Autor skargi kasacyjnej nie wyjaśnił bowiem, jaki wpływ na wynik sprawy miało – jego zdaniem – naruszenie przepisów postępowania.
Pojęcie rękojmi wykonywania zawodu
Według NSA w konsekwencji należało uznać, że spór prawny w tej sprawie sprowadzał się do wykładni użytego w art. 24 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych pojęcia rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego i odpowiedzi na pytanie, czy ustalając spełnienie tej przesłanki przez kandydata na radcę prawnego, organ może badać praktykę w zawodzie prawniczym i ocenić umiejętności praktyczne i doświadczenie zawodowe.
Zdaniem Prezydium KRRP, badanie przesłanki dawania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego powinno obejmować nie tylko sferę moralno-etyczną, lecz również dotychczasową praktykę prawniczą oraz odległość czasową od zdania egzaminu czy zajmowania stanowiska niezbędnego do uzyskania wpisu a wnioskiem o wpis.
Minister Sprawiedliwości podkreślił przy tym, że wyższą wartością niż interes strony w uzyskaniu wpisu jest ochrona interesu publicznego, który należy rozumieć jako zapewnienie właściwej jakości i poziomy świadczonej pomocy prawnej.
Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił tego poglądu. Zdaniem NSA zasadnie sąd pierwszej instancji przyjął, że w stosunku do osób, które zdały egzamin prokuratorski i złożyły wniosek o wpis na listę radców prawnych, organy korporacyjne nie są uprawnione do badania, dotychczasowej praktyki zawodowej osoby wnioskującej o wpis.
Z woli ustawodawcy osoba, która zdała egzamin prokuratorski miała być traktowana tak samo jak osoba po odbyciu aplikacji radcowskiej i zdaniu egzaminu radcowskiego. W stosunku do pierwszej z wymienionych wyżej osób bezpodstawne byłoby zatem przyjmowanie możliwości prowadzenia dodatkowego postępowania badającego profesjonalne przygotowanie do zawodu radcy prawnego oraz brak podstaw do przyjęcia, iż w stosunku do wskazanej osoby, dopuszczalne byłoby badanie jej dotychczasowej praktyki zawodowej.
W orzecznictwie został utrwalony pogląd, że przez rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu zaufania publicznego – radcy prawnego, należy rozumieć taki zespół cech osobistych charakteru i zachowań składających się na wizerunek osoby wykonującej ten zawód, które gwarantują właściwe wykonywanie zawodu radcy prawnego.
Według NSA, pominięcie przez ustawodawcę wymogu wykazania się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym przez osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub notarialny, nie daje organom korporacyjnym uprawnień do sprawdzania poziomu umiejętności prawniczych w ramach ustalania rękojmi. (tak również NSA w wyroku z 7 lutego 2008 r., sygn. akt II GSK 354/07).
Z tego powodu NSA nie uwzględnił argumentów podniesionych w skargach kasacyjnych o konieczności badania również wiedzy i dotychczasowej praktyki kandydata na radcę prawnego, który zdał egzamin prokuratorski i wykonywał zawód prokuratora.
Sygnatura akt II GSK 1225/19 - Wyrok NSA z 8 grudnia 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
