Wakacje z tatą w Egipcie, majówka z mamą na Malediwach - brzmią dobrze, ale niekoniecznie mogą się ziścić. Paszport staje się często narzędziem do dokuczenia byłej lub byłemu, szczególnie gdy nadal trwa okołorozwodowy konflikt. Sędzia Anna Begier z Sądu Rejonowego we Wrześni, członkini Zespołu ds. Prawa Cywilnego "Iustitii" przyznaje, że późną wiosną zdarza się większa niż zwykle liczba wniosków o zezwolenie na wydanie dla dziecka paszportu – w razie braku zgody drugiego rodzica.
- Zgodnie bowiem z art. 43 ustawy o dokumentach paszportowych, na wydanie dokumentu paszportowego osobie nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych, która nie ukończyła 18. roku życia, jest wymagana zgoda matki i ojca. Zgoda nie jest wymagana tylko od matki lub ojca, którzy zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, albo których władza rodzicielska została zawieszona lub ograniczona w zakresie wyrażania zgody na wydanie dokumentu paszportowego. W przypadku braku zgodności stanowisk matki i ojca lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich zgodę na wydanie dokumentu paszportowego zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego, które przedkłada się do wniosku o wydanie dokumentu paszportowego - wyjaśnia sędzia Begier.
Czytaj: Trybunał otwiera bramy piekieł, czy chroni dobro dziecka - prawnicy podzieleni>>
Sąd od razu nie rozstrzygnie, warto zaplanować
Aleksandra Ejsmont, radczyni prawna, Kancelaria Radcy Prawnego Aleksandra Ejsmont wskazuje, że sąd taką zgodę wyda jeśli przekonają go argumenty rodzica, który o nią występuje i jeśli uzna, że to jest potrzebne ze względu na dobro dziecka. - Musimy jednak pamiętać o tym, że to nie jest procedura do załatwienia z dnia na dzień. Trzeba brać pod uwagę polskie realia sądowe. Jeśli ktoś teraz planuje egzotyczny wyjazd z dzieckiem na lato to może nie zdążyć - wskazuje.
Jak wyjaśnia, podstawą jest wniosek o wydanie zgody zastępczej na wyrobienie paszportu dziecku. - Musimy poinformować sąd do czego potrzebny jest nam paszport, czy chodzi o wypoczynek. Taki wniosek może złożyć każdy z rodziców. Zdarzają się przypadki kiedy sąd rozstrzyga też gdzie dokumenty dziecka mają się znajdować. Np., że na stałe dowód osobisty lub paszport znajduje się przy mamie albo przy tacie, albo że paszport ma być przy tacie a dowód przy mamie. Sąd może też przy ustalaniu kontaktów orzec, że rodzic z którym mieszka dziecko, jest zobowiązany do tego by udostępniać rodzicowi, który ma te kontakty uregulowane dokumenty - dowód, paszport na czas wyjazdu. Po powrocie te dokumenty mają zostać zwrócone - zaznacza.
Sędzia Begier przypomina, że według przepisu art. 582 Kodeksu postępowania cywilnego rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak porozumienia pomiędzy rodzicami, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie dotyczące rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka >
- Jeśli ktoś planuje wyjazd z dzieckiem w okresie wakacji szkolnych, to na złożenie wniosku do sądu w czerwcu może być już za późno, nawet gdyby sąd nie wyznaczał rozprawy i planował wydanie orzeczenia na posiedzeniu niejawnym, to samo doręczenie wniosku drugiemu rodzicowi i oczekiwanie na odpowiedź może zająć kilka tygodni - podkreśla.
Brak zgody? W wyjątkowych sytuacjach
Jak wskazuje sędzia Begier, zgodnie z ustawą o dokumentach paszportowych prawo do posiadania dokumentu paszportowego przysługuje każdemu obywatelowi polskiemu, a pozbawienie lub ograniczenie prawa do posiadania dokumentu paszportowego może nastąpić wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie.
- Dziecko jest również pełnoprawnym obywatelem, Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie przewiduje ograniczeń w zakresie posiadania paszportu przez dziecko - podkreśla sędzia Begier. Wskazuje, że nie zetknęła się w praktyce z oddaleniem wniosku o zezwolenie na wydanie paszportu dla dziecka. - Sąd opiekuńczy, orzekając kieruje się treścią przepisów oraz nadrzędną zasadą dobra dziecka. Wyrażenie zgody na wydanie paszportu nie zagraża dobru małoletniego, a wręcz mu sprzyja, umożliwiając kształcące podróże zagraniczne - mówi.
Dodaje, że być może oddalenie wniosku mogłoby się zdarzyć w sytuacji, gdy o paszport ubiegałby się rodzic nie sprawujący na co dzień pieczy nad dzieckiem, deklarujący zamiar uprowadzenia dziecka i pozbawienia go kontaktu z pierwszoplanowym opiekunem, niezrównoważony psychicznie, pochodzący z innego kręgu kulturowego i odległego kraju, nie będącego stroną Konwencji Haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, która określa zasady postępowania w celu zagwarantowania niezwłocznego powrotu dziecka do państwa jego stałego pobytu.
- Większość wnioskodawców wskazuje jako cel planowanej podróży zagranicznej Turcję czy Egipt uzasadniając wybór kryterium ceny. Na marginesie, Turcja jest, natomiast Egipt – nie jest stroną Konwencji Haskiej - zwraca uwagę sędzia Begier.
Podróże lepiej uwzględniać przy kontaktach
Mec. Ejsmont dodaje, że sam paszport czasami nie wystarcza, bo jeden z rodziców może i tak utrudniać wyjazd dziecka. Wtedy ponownie można pomocy szukać "w sądzie".
- W takiej sytuacji - jeśli mamy pomysł takiego wyjazdu z dużym wyprzedzeniem to możemy poprosić sąd o wyrażenie zgody zastępczej na wyjazd. Generalnie warto dbać o to by we wnioskach o uregulowanie kontaktów, czy przy zawieraniu ugody w tym przedmiocie, znalazł się zapis, że każdy z rodziców w czasie gdy opiekuje się dzieckiem, jest uprawniony do wyjazdów zagranicznych oczywiście po poinformowaniu drugiego rodzica o terminie i miejscu wyjazdu - zaznacza.
