Sąd rejonowy ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni Małgorzaty W. i uczestnika postępowania Krzysztofa W. wchodzą ruchomości oraz środki finansowe, w tym zgromadzone w OFE oraz składki zewidencjonowane na subkontach, kwota z tytułu polisy oraz kwota 21 tys. 520 zł stanowiąca nakład z majątku wspólnego stron na majątek osobisty wnioskodawczyni.

 

Podział majątku z dopłatą na rzecz żony

Przyjmując równe udziały w majątku wspólnym, sąd rejonowy dokonał jego podziału w ten sposób, że na wyłączną własność wnioskodawczyni przyznał majątek obejmujący składniki, takie jak zgromadzone w OFE jednostki rozrachunkowe, składki zewidencjonowane na subkoncie prowadzonym na nazwisko wnioskodawczyni oraz nakład z majątku wspólnego stron na jej majątek osobisty.

Sąd I instancji zasądził ponadto od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 52 tys. 159 zł tytułem dopłat oraz oddalił wnioski stron w pozostałym zakresie.  Sąd przyjął, że łączna wartość majątku wspólnego, wynosiła 219 tys.  zł. W związku z przyjęciem równych udziałów każdemu z małżonków należny był udział w wysokości 109 500 zł.

Wnioskodawczyni otrzymała na skutek podziału majątek o łącznej wartości 57 tys. 300 zł, a uczestnik, jej były mąż 161 tys. 600 zł.

Czytaj: SN: Sprostowanie nie może zmieniać sentencji wyroku>>

Apelacja obu stron

Od tego postanowienia wnioskodawczyni i uczestnik wnieśli apelacje. W wyniku ich rozpoznania sąd okręgowy 15 września 2016 r., zmienił zaskarżone postanowienie. Sąd ustalił kwotę stanowiącą nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczym na 16 tys. zł. Zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni dopłatę 55 068,04 zł.

Sąd Okręgowy sprostował oczywistą omyłkę:

  • "rachunkową” w miejsce słów „tytułem dopłaty kwoty 55 068,04 złotych” wpisał słowa „tytułem dopłaty kwotę 41105,42
  • oczywistą omyłkę pisarską i w miejsce słowa „wyroku” wpisał „postanowienie” oraz
  • sprostował oczywistą omyłkę rachunkową uzasadnienia i w miejsce słów „powinna zwrócić uczestnikowi połowę nakładu poczynionego na jej majątek osobisty z majątku wspólnego tj.5 817, 64 złotych wpisał „powinna zwrócić uczestnikowi połowę nakładu poczynionego na jej majątek osobisty z majątku wspólnego tj. 8144,98 złotych  –powinna otrzymać dopłatę od uczestnika postępowania w kwocie 41 105,42 złotych

 

Trzecie sprostowanie

Sąd okręgowy wydał jednak 21 lutego 2017 r. trzecie postanowienie o sprostowaniu, którym uznał wcześniejsze postanowienie o sprostowaniu oczywistej omyłki rachunkowej za nieistniejące, sprostował oczywistą omyłkę pisarską w postanowieniu z 13 grudnia 2016 r. w ten sposób, że w miejsce słowa „wyroku” wpisał „postanowienie” oraz sprostował oczywistą omyłkę rachunkową.

 

Odrzucenie skargi przez Izbę Cywilną

Od postanowienia sądu okręgowego uczestnik wniósł skargę kasacyjną, którą Sąd Najwyższy odrzucił 25 września 2017 r. jako niedopuszczalną ze względu na zbyt niską wartość przedmiotu zaskarżenia.

We wrześniu 2018 r. wnioskodawczyni wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia sądu okręgowego, ale tę też odrzucił Sąd Najwyższy ponieważ skarżąca nie wykazała niemożności skorzystania, poza innymi środkami prawnymi, ze skargi nadzwyczajnej.

Jednak rok później Prokurator Generalny wniósł skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego na postanowienia Sądu Okręgowego z 2016 r.

Zaskarżonym postanowieniom zarzucił:

  1. naruszenie zasad ochrony zaufania obywateli do państwa, pewności prawa oraz prawa do rzetelnej procedury sądowej, zawartych w art. 2 Konstytucji RP,
  2. naruszenie prawa do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej, czyli sprostowanie sentencji oraz uzasadnienia prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w zakresie kwoty pieniężnej przyznanej tytułem dopłaty, pomimo iż nie stanowiło to niedokładności, błędu pisarskiego albo rachunkowego lub innej oczywistej omyłki  
  3. błędne obliczenia pozostające w sprzeczności z zebranym materiałem

 

 

Izba Kontroli uwzględnia skargę PG

Skarga Prokuratora Generalnego okazała się słuszna. Pojęcie oczywistej omyłki w wyroku obejmuje cztery rodzaje omyłek sądu: „oczywiste niedokładności”, „oczywiste błędy pisarskie”, „oczywiste błędy rachunkowe” oraz „inne oczywiste omyłki”. Przepis dotyczy wypadków „obiektywnej” i „subiektywnej” deformacji woli sądu.

Oczywistość oznacza, że błędy muszą powstać w wyniku niewłaściwego odzwierciedlenia w orzeczeniu rzeczywistej i niemogącej budzić wątpliwości woli sądu, są obiektywnie i bez wątpliwości dostrzegalne w treści orzeczenia.

Według SN celem sprostowania jest nadanie orzeczeniu takiego brzmienia, jakie sąd chciał mu nadać, a więc odtworzenie prawidłowego brzmienia i właściwego sensu orzeczenia zgodnych z wolą sądu.

Jednocześnie sąd zauważył, że podlegający z mocy art. 350 k.p.c. sprostowaniu oczywisty błąd rachunkowy wyroku może wynikać z zestawienia jego uzasadnienia z sentencją wyroku, nie musi zaś wynikać z tej sentencji, gdyż z istoty swej zawiera ona wynik rozliczeń dokonanych w uzasadnieniu.

Jeśli rzeczywiście w sentencji został uwidoczniony błędny wynik, to sentencja wyroku podlega sprostowaniu. W takiej sytuacji sąd przez sprostowanie sentencji wyroku nie zasądza nowego roszczenia, lecz jedynie prostuje oczywiście omyłkowe oznaczenie zasądzonego już roszczenia.

W  tej sprawie treść zaskarżonych postanowień o sprostowanie wykracza ewidentnie poza przedmiot postępowania o sprostowanie, co pozwalało je uznać za odrębne prawomocne orzeczenia, od których przysługuje skarga nadzwyczajna.

Sąd okręgowy, dokonując sprostowania tego orzeczenia, w istocie zakwestionował prawidłowość zawartych w nim obliczeń, co byłoby dopuszczalne wyłącznie w ramach merytorycznej kontroli odwoławczej, a nie w trybie sprostowania.

Zarówno sąd I instancji, jaki sąd II instancji, popełniły błąd rachunkowy w uzasadnieniu –niedostrzeżony także przy kontroli w trybie sprostowania –dotyczący wartości majątku przyznanej wnioskodawczyni, która po zsumowaniu wartości z sentencji postanowienia Sądu I instancji wynosi 51 523,82zł, a nie 57 341,46 zł.

Jak wskazał sędzia sprawozdawca prof. Leszek Bosek, uchylenia wymagało postanowienie prostujące sądu okręgowego z 13 grudnia 2016 r., zastępujące kwotę 55 068,04 zł kwotą 41 105,42 zł. Stanowiło to par excellence merytoryczną ingerencję w prawomocne postanowienie z 15 września 2016 r.

Sygn. akt I NSNc 40/20, postanowienie z 24 marca 2021 r.