Rzecznik przypomina, że zgodnie z art. 77 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze  oraz art. 351 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, aplikant adwokacki i radcowski mogą - po spełnieniu pewnych przesłanek - zastępować adwokata lub radcę prawnego przed sądami, organami ścigania oraz organami administracji publicznej. Uprawnienie to związane jest jednak immanentnie ze statusem aplikanta, co powoduje, że są pozbawione prawa reprezentowania stron przed sądem osoby, które ukończyły szkolenie, ale nie zdały jeszcze egzaminu zawodowego oraz osoby, które zdały egzamin, ale nie uzyskały jeszcze wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych.
W przekonaniu RPO ta sytuacja może prowadzić do naruszenia określonej w art. 65 Konstytucji wolności wykonywania zawodu. Co więcej, brak unormowania w tym względzie, przy jednoczesnym nieokreśleniu przez ustawodawcę terminu, w którym aplikant po ukończonym szkoleniu ma przystąpić do egzaminu zawodowego, powoduje, że przez długi czas status tych osób w zakresie zastępstwa procesowego może być niejasny. - Wyrażane są ponadto wątpliwości, czy osoby takie ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną, co może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa prawnego jednostek korzystających z ich usług – pisze rzecznik praw obywatelskich i zwraca się do ministra z prośbą o przedstawienie stanowiska w tej sprawie, a także podjęcie działań, które umożliwiłyby rozwiązanie problemu.