Wielka Izba Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 25 lutego 2025 r. wydała wyrok w sprawie (C-146/23 i C-374/23) dotyczącej zasad ustalania i zmiany wynagrodzenia sędziów w Polsce i Litwie.
Wcześniej Trybunał Konstytucyjny w wyroku K 1/23 z dnia 8 listopada 2023 r. uznał za niezgodne z Konstytucją zapisy ustawy okołobudżetowej na 2023 r. obniżające wynagrodzenia sędziów. W obu powyższych orzeczeniach uznano, że co do zasady dopuszczalne jest obniżenie wynagrodzenia sędziów, ale wyłącznie czasowo, w określonych warunkach i do określonego poziomu.
Wprowadzone w ustawach okołobudżetowych zasady obniżenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów nie przechodzą weryfikacji spełnienia wymogów określonych zarówno przez prawo europejskie, jak i naszą Konstytucję. W szczególności trzy z pięciu podstawowych wymogów nie zostały spełnione.
Po pierwsze, nie było to rozwiązanie wyjątkowe i ograniczone czasowo, gdyż miało to miejsce w 2021, 2022 oraz 2023 roku.
Po wtóre, nie uzasadniała takiego działania sytuacja budżetowa kraju, przynajmniej ta komunikowana przez władzę, której przekaz był jednoznacznie pozytywny – gospodarka się rozwija, mamy wzrost gospodarczy i wszystkim żyje się lepiej.
Złamanie zasady proporcjonalności
Kluczowy dla oceny bezzasadności wprowadzenia obniżki wynagrodzenia sędziów i prokuratorów był jednak fakt, że nie zachowano zasady solidarności oraz proporcjonalności rozwiązania, gdyż obniżką wynagrodzenia zostali dotknięcie tylko sędziowie i prokuratorzy, a to zgodnie z przywołanymi wyżej orzeczeniami naruszało zasady niezawisłości sędziowskiej.
Szczególnie jaskrawym przykładem nieproporcjonalności był fakt, że w tym samym 2021 r. ustawodawca zdecydowanie zwiększył wydatki na wynagrodzenia dla władzy ustawodawczej i wykonawczej, co jest niezrozumiałe w kontekście zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich. Jako jaskrawy przykład należy wskazać, że na mocy Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, zwiększono wysokość wynagrodzenia m.in.: Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, Wiceprezesa Rady Ministrów, Wicemarszałka Sejmu, Wicemarszałka Senatu, Wiceprezesa Rady Ministrów, ministrów, wiceministrów, Prezesa NIK, Prezesa IPN.
Kwota bazowa mnożnika w latach 2020-2022 wynosiła 1789,42 zł
Źródło: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
Zwiększeniu uległo również wynagrodzenie samego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z dyspozycją art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw ,,wynagrodzenie Prezydenta składa się obecnie z wynagrodzenia zasadniczego odpowiadającego 9,8-krotności kwoty bazowej oraz dodatku funkcyjnego odpowiadającego 4,2-krotności kwoty bazowej, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa, z tym że kwota bazowa jest corocznie waloryzowana o wzrost wynagrodzeń na dany rok budżetowy w stosunku do roku poprzedniego (średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń)”, co oznaczało wzrost wynagrodzenia prezydenta o ok. 40 proc. (sic!).
Sędziowie i prokuratorzy poszli do sądów pracy
Taka dysproporcja i dyskryminacja dwóch grup zawodowych spowodowała, że cześć sędziów i w mniejszej liczbie prokuratorów postanowiła zawalczyć o swoje prawa, a przede wszystkim dała wyraz swojej niezawisłości i złożyła pozwy o „wyrównanie” niesłusznie „zamrożonego” wynagrodzenia.
Po zmianie władzy większość z nich liczyła na systemowe rozwiązanie tego problemu i wyrównanie zaległego wynagrodzenia. Nadzieję w szybkie zakończenie tej systemowej aberracji przyniósł również przywołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 2023 r. Niestety nic się nie zmieniło, wręcz przeciwnie prezesi sądów zostali zobligowani przez Ministerstwo Sprawiedliwości do kwestionowania roszczeń swoich kolegów sędziów i do apelowania od wszystkich korzystnych dla okradzionych sędziów i prokuratorów orzeczeń.
Przykłady na naruszenie godności
Oto dwa przykłady obrazujące, że stan ten jest uwłaczający dla godności sędziego, wprowadza chaos logiczny oraz jawnie przeczy zasadom zdrowego rozsądku.
Sędzia będący jednocześnie prezesem jednego z warszawskich sądów (a więc de facto swoim pracodawcą w rozumieniu kodeksu pracy) zmuszony był, po wygraniu sprawy w pierwszej instancji, wnieść i popierać jako prezes sądu apelację przeciwko korzystnemu dla niego jako sędziemu wyrokowi.
Z podobną, ale jednak bardziej uwłaczającą sytuacją spotkał się prokurator prokuratury rejonowej w jednym z miast na wschodzie kraju, który własnoręcznie, żeby zaoszczędzić na profesjonalnym pełnomocniku, gdyż nie miał przewidzianych w budżecie środków na takowego, musiał sporządzić i własnoręcznie podpisać apelację od korzystnego dla siebie jako prokuratora – pracownika wyroku.
Te dwa przykłady pokazują, że władza może się zmienić, ale to niczego nie zmienia. Jedyne, co można zrobić, to apelować do ministra sprawiedliwości, żeby realnie zaczął walczyć o naprawę wymiaru sprawiedliwości i przywrócić godność zawodu sędziego i prokuratora, bo pieniądze to nie wszystko.
Czytaj także w LEX: Zarządzenie natychmiastowej przerwy w czynnościach służbowych sędziego > >
Cena promocyjna: 209.4 zł
|Cena regularna: 349 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 209.4 zł
