Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt zmian w ordynacji podatkowej. Do 31 sierpnia br. potrwają konsultacje - wszyscy zainteresowani mogą zgłaszać do niego uwagi.
Według resortu finansów, celem zmian jest uproszczenie procedur, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych oraz poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi. MF chce też doprecyzować przepisy, których stosowanie budzi wątpliwości.
Brak zapowiadanej zmiany
Mimo iż zmian jest bardzo dużo, to zabrakło jednej kluczowej.
Jakub Warnieło, doradca podatkowy i szef zespołu postępowań podatkowych MDDP, zwraca uwagę, że w pierwotnych zapowiedziach MF wskazywano na potrzebę uchylenia art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe (i zawiadomienie o tym podatnika) prowadzi do zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. MF uzasadniało wcześniej, że uchylenie przepisu pozwoli rozwiązać problem instrumentalnego wszczynania przez organy postępowań karnych skarbowych w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
- Brak zapowiadanych zmian w przedstawionym oficjalnie projekcie jednoznacznie świadczy o tym, że ministerstwo wcale nie chce rozwiązać tego problemu – mówi Jakub Warnieło.
Przedawnienie zobowiązań podatkowych - ZESTAWIENIE >>
Według niego, wciąż powszechne są sytuacje, w których organy wszczynają postępowania karne skarbowe pod koniec standardowego upływu terminu przedawnienia tylko po to, by doprowadzić do zawieszenia biegu terminu przedawnienia i mieć więcej czasu na wydanie decyzji podatkowej. Później takie decyzje często uchylane są przez sądy administracyjne.
Na problem zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale 7 sędziów z 24 maja 2021 r. (sygn. I FPS 1/21). Zgodnie z uchwałą, sądy administracyjne w ramach własnych kompetencji jako sądy I instancji są obowiązane do oceny, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie ma na celu nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia.
Czytaj więcej: Znaczenie uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.05.2021 r., I FPS 1/21, dla praktyki prowadzenia spraw podatkowych >>
Również w innych wyrokach, np. z 28 października 2021 r. (sygn. II FSK 1014/21) NSA orzeka, że sądy administracyjne muszą badać czynność wszczęcia postępowania karno-skarbowego w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe pod względem jego wykorzystania do nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Czytaj też: Przedawnienie zobowiązań podatkowych a VAT >>
Fiskus szuka nowych sposobów podważania rozliczeń
Łukasz Kalisz, adwokat, doradca podatkowy, tax manager w ALTO, zwraca uwagę, że od czasu, gdy sądy administracyjne zaczęły piętnować instrumentalne wykorzystywanie postępowań karnych skarbowych do zawieszania biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych, organy zaczęły poszukiwać nowych sposobów na to, by zyskać więcej czasu na podważenie rozliczeń.
-Pojawiło się więcej zajęć na majątkach podatników, więcej zabezpieczeń, a postępowania karne skarbowe nabrały tempa - faktycznie coraz częściej prowadzone jest choćby szczątkowe postępowanie dowodowe i częściej przedstawiane są zarzuty. Teraz widzimy próbę instytucjonalnego rozwiązania „problemu” przedawniających się zobowiązań podatkowych. Decyzja o tym, że bieg terminu przedawnienia ma zawieszać kontrola celno-skarbowa nie jest przypadkowa. Z całokształtu ustawy nowelizującej Ordynację podatkową można wywnioskować, że ciężar trudniejszych, bardziej materialnych spraw zostanie przerzucony na barki urzędów celno-skarbowych, podczas gdy urzędy skarbowe będą zajmowały się zagadnieniami mniejszego kalibru. – mówi Łukasz Kalisz.
Wzrośnie niepewność
- Brak uchwalenia zmian w tym zakresie będzie prowadził do dalszego narażenia podatników na nadużywanie prawa przez urzędników i instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych. Postępować będzie chaos związany z niepewnością podatników co do przedawnienia zobowiązań i bardzo dużą liczbą spraw przed sądami administracyjnymi, gdzie przedawnienie będzie podstawowym zarzutem przeciw decyzji podatkowej - ostrzega Jakub Warnieło.
Według niego, brak zmian tych przepisów może doprowadzić do sytuacji, w których organy coraz częściej będą chciały doprowadzić do postawienia zarzutów karnych konkretnym osobom odpowiedzialnym za rozliczenia podatkowe tylko po to, by potwierdzić, że postępowanie karne skarbowe miało rzeczywisty charakter.
- Może to zatem doprowadzić do znacznego pogłębienia patologii związanych z instrumentalnym wszczynaniem postępowań karnych. Jak widać – Ministerstwu Finansów wbrew zapewnieniom o chęci polepszenia współpracy między organem podatkowym a podatnikiem – wyraźnie nie zależy by temu przeciwdziałać – uważa ekspert MDDP.
Czytaj też: Przedawnienie zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym >>
Czytaj też: Przedawnienie należności z tytułu nienależnego zwrotu podatku od towarów i usług >>
Ucierpi zasada zaufania obywateli do państwa
Według Łukasza Kalisza, w 2023 r. urzędy celno-skarbowe przeszły przez organizacyjne zmiany, które zakładają tworzenie zespołów operacyjnych, składających się ze specjalistów w zakresie podatków, zabezpieczeń i egzekucji oraz prawa karnego skarbowego. Wszystko to podyktowane jest potrzebą zwiększenia ściągalności podatków: czy to w drodze egzekucji administracyjnej, czy też poprzez grzywny lub środki karne.
-Teraz te jednostki mają otrzymać dodatkowy czas na wykonanie swoich zadań i przedawnienie ma nie wiązać im rąk. W praktyce może to oznaczać dwie rzeczy: faktyczne wyłączenie przedawnienia dla spraw o największej kwocie spornej, ale także przerzucanie mniejszych problemów do urzędów celno-skarbowych, gdy nieubłaganie będzie zbliżał się koniec 5-letniego okresu, po upływie którego podatnik mógłby już odetchnąć. Na takim rozwiązaniu zdecydowanie ucierpi zasada zaufania obywateli do organów państwa. Niestety stale i niezmiennie ton legislacji podatkowej nadają cele fiskalne i proponowane rozwiązania coraz częściej zaburzają proporcje między wolnością a odpowiedzialnością podatników. - ostrzega mec. Kalisz.
Podatnik nie zyska już na czasie
Ministerstwo Finansów zaproponowało natomiast inną zmianę dotyczącą przedawnienia, ale niekorzystną dla podatników. MF uzasadnia, że projektowanym art. 70 par. 2a ordynacji podatkowej proponuje rozwiązanie problemu „obstrukcyjnego wszczynania postępowań w przedmiocie uzupełnienia decyzji”. Z uzasadnienie do projektu wynika, że postępowania te są wszczynane przez podatników celem wyczerpywania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, a obliczeń MF wynika, że składanie wniosków o uzupełnienie decyzji, przy korzystaniu z maksymalnego terminu na doręczenie korespondencji organu podatkowego, daje podatnikowi nawet 77 dni wyczerpania okresu przedawnienia.
- Proponowany przepis ma na celu wykluczenie po stronie podatnika zasadności składania niemerytorycznych wniosków o uzupełnienie decyzji – uzasadnia MF.
Postępowania z art. 213 ordynacji podatkowej będą bowiem prowadzone w okresie zawieszenia biegu terminu przedawnienia.
W projekcie zaproponowano też zastąpienie instytucji nieprzedawniania się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym – instytucją przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wskutek ustanowienia hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
