Z chwilą złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu spółka uznała, iż wystąpiła przesłanka uprawdopodobniająca nieściągalność wierzytelności wobec dłużnika, co pozwoliło spółce zaliczyć utworzony wcześniej odpis do kosztów uzyskania przychodów.

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu, efektem którego jest częściowa redukcja długu a pozostała część rozłożona na raty (zawarto układ przewidujący umorzenie 60% długu i spłatę 40% długu), rozwiązano utworzony w związku z ogłoszeniem upadłości dłużnika odpis aktualizujący należność, zaliczając jego wartość do przychodów operacyjnych oraz do przychodów podatkowych w tej części, w jakiej był uprzednio kosztem podatkowym (czyli całość należności - 100% w kwocie netto). Równocześnie, w ciężar kosztów operacyjnych zaliczono tą część wierzytelności, która w wyniku zawartego układu została umorzona. Wartość umorzonej wierzytelności zaliczono również do kosztów uzyskania przychodów.

Następnie po zapłaceniu dwóch z dziesięciu rat, w związku z faktem, iż upadły nie wykonywał postanowień układu, sąd na wniosek spółki uchylił układ.

Stosownie do art. 305 Prawa upadłościowego i naprawczego w razie uchylenia układu w podjętym postępowaniu upadłościowym dotychczasowi wierzyciele dochodzą swych roszczeń w ich pierwotnej wysokości; odsetki nalicza się do dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu układu. Wypłacone na podstawie układu sumy zalicza się na poczet dochodzonych wierzytelności. Jakie skutki podatkowe, w powyższej sytuacji, niesie za sobą uchylenie przez sąd układu?


W przypadku gdy na skutek uchylenia układu, redukcja (umorzenie) należności nie została skutecznie dokonana, wierzyciel musi dokonać korekty rozliczonych wcześniej kosztów podatkowych. Z uwagi na okoliczności, moim zdaniem, korekta taka winna być dokonana na bieżąco, tzn. w dacie uchylenia układu a nie poprzez korektę dokonywanych wcześniej rozliczeń z fiskusem.


Zgodnie z wolą ustawodawcy zapisaną w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p., do podatkowych kosztów uzyskania przychodu zalicza się te wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, a które z puli kosztów nie zostały wyłączone przez samego ustawodawcę.

Odpowiadając na pytanie czytelnika wskazać należy, że zasadniczo wierzytelności umorzone nie mogą być zaliczone do kosztów podatkowych. Jednak w art. 16 ust. 1 pkt 44 u.p.d.o.p., wskazane zostało, że umorzone wierzytelności mogą być zaliczone przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów jeżeli wcześniej ich wartość powiększyła przychód podatkowy należny z tytułu wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej.

Skoro zatem w analizowanym przypadku, w wyniku postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu nastąpiła redukcja należności podatnika (zobowiązań upadłego, który wcześniej był jego kontrahentem), to zaistniały przesłanki do tego, aby podatnik uwzględnił w kosztach podatkowych tą część umorzonej należności, która wcześniej stanowiła przychód z działalności gospodarczej.

Niestety, z uwagi na to, iż dłużnik nie wywiązywał się z obowiązków wynikających z zawartego układu nastąpiło uchylenie tego układu.

Skutek tego jest taki, że dokonane wcześniej zwolnienie z długu jest nieskuteczne. Skoro tak, ustały okoliczności uprawniające wierzyciela do uwzględnienia w kosztach podatkowych zredukowanej uprzednio części należności. Zatem wierzyciel musi dokonać korekty rozliczonych wcześniej kosztów podatkowych. Z uwagi na okoliczności, w szczególności na to, iż zaliczając umorzone należności do kosztów wierzyciel działał zgodnie z prawem, moim zdaniem korekta taka - pomimo wstecznego uchylenia umorzenia - winna być dokonana na bieżąco, tzn. w dacie uchylenia układu a nie poprzez korektę dokonywanych wcześniej rozliczeń z fiskusem.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby po uprawdopodobnieniu nieściągalności takiej należności, wierzyciel zaliczył do kosztów podatkowych utworzonych na nią odpisów aktualizujących.