Już na początku przyszłego roku podatników zaczną obowiązywać przepisy o minimalnym podatku dochodowym z ustawy o CIT. Przepisy te formalnie weszły w życie w ramach tzw. Polskiego Ładu, jednak z uwagi na sytuację gospodarczą zostały zawieszone jeszcze w trakcie 2022 r.
Mechanizm opodatkowania
Podatek minimalny to nowa danina nałożona na spółki będące podatnikami CIT oraz podatkowe grupy kapitałowe, które poniosły stratę lub osiągnęły niski poziom dochodowości.
Podatek wyniesie 10 proc. podstawy opodatkowania, czyli sumy m.in. 1,5 proc. przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) oraz “nadmiernych” kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych.
Od tak obliczonej podstawy opodatkowania będą przysługiwały odliczenia, m.in. dotyczące działalności w specjalnej strefie ekonomicznej (SSE) lub Polskiej Strefie Inwestycji (PSI), a także z tytułu otrzymanych ulg (np. B+R). Część podatników zostanie także wyłączona spod działania regulacji.
Warto przypomnieć, że kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy minimalnego podatku odlicza się od CIT. Odliczenia dokonuje się za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy.
Czytaj więcej: Podatek minimalny wróci już w przyszłym roku >>
Nowości w podatku minimalnym
Warto zauważyć, że w okresie zawieszenia przepisy te uległy znaczącym zmianom. Z tego względu przedsiębiorcy, którzy przeprowadzili już wstępną ocenę swojej gotowości na podatek minimalny, powinni zweryfikować swoje pierwotne ustalenia.
Pierwotne brzmienie przepisów o podatku minimalnym zakładało docelowy udział dochodów w przychodach na poziomie 1 proc. Obecne próg ten został podniesiony do 2 proc.
Zobacz procedurę: Polski Ład – Minimalny podatek dochodowy >
Więcej podmiotów wyłączonych
Już pierwotne brzmienie przepisów o podatku minimalnym zawierało katalog podatników wyłączonych z obowiązywania nowej regulacji. Do dotychczasowego grona (m.in. przedsiębiorstwa finansowe, start-upy) dołączono szereg nowych wyjątków. Przykładowo, nie zapłacą podatku podmioty prowadzące działalność w wyróżnionych sektorach (np. działalność lecznicza i komunalna), mali podatnicy czy podmioty w stanie upadłości, likwidacji lub objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym. Dodatkowo, podatku minimalnego nie muszą się obawiać podatnicy, którzy zawrą z Szefem KAS umowę o współdziałanie.
Po spełnieniu dodatkowych warunków wyłączenie obejmie także m. in. podmioty, które zawierają transakcje w oparciu o ceny wynikające z przepisów prawnych (np. branża energetyczna), podatników, których poziom dochodowości w ciągu trzech ostatnich lat wyniósł co najmniej 2 proc., spółki z udziałem wyłącznie osób fizycznych, a także niektóre grupy spółek, jeżeli łączny poziom ich dochodowości jest większy niż 2 proc.
Czytaj też w LEX: PIT 2023 - przewodnik po zmianach >
Nowe kryteria wyliczania straty i poziomu dochodowości
To, że podatnik nie znajduje się w grupie podmiotów wyłączonych z podatku, nie oznacza jeszcze, że będzie zobowiązany do zapłaty podatku. Podatnicy w toku weryfikacji kryteriów podlegania opodatkowaniu podatkiem minimalnym nie będą już zobowiązani do uwzględnienia pewnych kategorii przychodów (np. z tytułu umowy faktoringu oraz podatku akcyzowego zawartego w cenie wyrobów), jak i kosztów uzyskania przychodu (np. opłat z tytułu umów leasingowych, wzrostu kosztów zakupu energii czy 20 proc. wartości kosztów wynagrodzeń, składek na ubezpieczenia społeczne oraz wpłat do PPK).
Przy wyliczaniu straty i poziomu dochodowości nie będą także uwzględniane zapłacone kwoty podatku akcyzowego, od sprzedaży detalicznej i gier, a także opłata paliwowa i emisyjna.
Uproszczona metoda kalkulacji
Znowelizowana wersja przepisów wprowadza także możliwość uproszczonej kalkulacji podatku minimalnego. Metoda ta pozwala na ograniczenie obciążeń administracyjnych, ponieważ w tym modelu podstawę opodatkowania stanowi kwota odpowiadająca 3 proc. wartości przychodów (innych niż z zysków kapitałowych) osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym.
O wyborze tego sposobu ustalania podstawy opodatkowania podatnik informuje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym dokonał takiego wyboru.
Nowelizacja poszerzyła dotychczasowe odliczenia dla podmiotów prowadzących zwolnioną z CIT na podstawie przepisów o SSE / PSI. Dodatkowe udogodnienia przewidziano też dla transakcji, gdzie elementem kalkulacyjnym jest podatek akcyzowy, jak również korzystających z usług faktoringu.
Dalsze wątpliwości
Mimo licznych zmian, przepisy o podatku minimalnym nadal powodują liczne wątpliwości. Warto zwrócić szczególną uwagę na trzy główne obszary problemowe.
Katalog podmiotów wyłączonych z opodatkowania wciąż nie obejmuje podmiotów prowadzących działalność w SSE lub PSI.
Rozszerzone odliczenie, o którym była mowa wyżej, może być niewystarczające dla zagwarantowania “neutralności strefowej” podatku minimalnego. Jedynie szczegółowa analiza danych finansowych poszczególnych podatników pozwoli na ocenę tego ryzyka.
Krajowy a globalny podatek minimalny
Odwieszenie przepisów dotyczących podatku minimalnego zbiegnie się w czasie z planowaną na 2024 r. implementacją globalnego podatku minimalnego (tzw. Pillar II).
Pillar II ma objąć międzynarodowe oraz krajowe grupy kapitałowe, których światowy roczny obrót wynosi łącznie minimum 750 mln euro. Regulacja ma w założeniu identyfikować jurysdykcje o opodatkowaniu dochodu poniżej docelowego progu 15 proc..
Efektywną stawkę dla danego kraju oblicza się w oparciu o dwie kluczowe pozycje, ustalane łącznie dla całej grupy: skorygowane podatki kwalifikowane (rozumiane jako podatki dochodowe lub podatki od zysku) oraz skorygowany dochód.
Czytaj też w LEX: Globalny podatek minimalny. O istocie filaru II międzynarodowej reformy podatkowej z perspektywy UE >
W świetle takich założeń istnieje ryzyko, że krajowy podatek minimalny może nie spełniać definicji podatku kwalifikowanego w rozumieniu Pillar II. W konsekwencji, niektórzy przedsiębiorcy mogą już od 2024 r. zostać obciążeni dwiema nowymi daninami (na poziomie krajowym oraz globalnym).
Pomiędzy krajowym minimalnym podatkiem dochodowym a globalnym podatkiem minimalnym istnieją znaczne różnice (m. in. podstawa obliczenia czy mechanizm kalkulacji podstawy opodatkowania). Aby w pełni ocenić relacje pomiędzy tymi regulacjami, należy poczekać do opublikowania projektu ustawy implementującej Pillar II do krajowego systemu prawnego.
Ceny transferowe a podatek minimalny
Ze wstępnych analiz wynika, że podatkiem minimalnym mogą również zostać dotknięci podatnicy, którzy zawierają transakcje zgodnie z zasadą ceny rynkowej, ale funkcjonują w branży o niskiej rentowności (np. branża spożywcza czy handel detaliczny). Podatkiem minimalnym mogą również zostać objęte podmioty o pełnym profilu funkcjonalnym, które w przypadku trudności gospodarczych podmiotów zależnych o prostym profilu będą zmuszone do pokrycia strat tych podmiotów, zmniejszając jednocześnie swoją rentowność.
W związku z tym przedsiębiorcy dokonujący rozliczeń wewnątrzgrupowych powinni mieć na uwadze wpływ dokonywanych transakcji na finalny poziom rentowności poszczególnych spółek z grupy. Może się bowiem okazać, że nawet zapewnienie rynkowości transakcji będzie skutkować powstaniem obowiązków na gruncie podatku minimalnego.
Dorota Wolna, partnerka w PwC Polska
Michał Walek, starszy menedżer w PwC Polska
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
