Z pytaniem w tej sprawie wystąpili małżonkowie, którzy mają troje własnych dzieci, a w 2022 r. przyjęli pod swój dach 17-letniego wówczas uchodźcę z Ukrainy, który przyjechał do Polski sam, bez opieki osoby dorosłej. Zgodnie z postanowieniem sądu rejonowego zostali tymczasowymi opiekunami chłopca. Ich podopieczny skończył w trakcie 2022 r. 18 lat. Jego rodzice żyją, ale mieszkają w Ukrainie.
Małżonkowie zapytali, czy jako opiekunowie tymczasowi mogli skorzystać w rozliczeniu za 2022 r. z ulgi dla rodzin 4 +. ich zdaniem tak, bo łącznie mieli wówczas pod opieką czwórkę dzieci: troje własnych i jednego podopiecznego. Wątpliwości dotyczyły jednak tego, czy ulga przysługuje osobom mających status opiekunów tymczasowych.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odpowiedział jednak, że nie.
Czytaj również: Rodzice mogą stracić ulgi przez wakacyjne zarobki dziecka >>
Komu przysługuje ulga
Ulga dla rodzin 4+ została uregulowana w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem, wolne od podatku dochodowego są przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:
a) ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy;
b) z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8;
c) z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27 (stawki 12 i 32 proc.), art. 30c (stawka liniowa 19 proc.) albo art. 30ca (IP Box 5 proc.) albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych;
– który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.
Zwolnienie przysługuje do limitu 85 528 zł rocznie. Mogą z niego skorzystać oboje rodziców. W sumie przysługuje im ulga do 171 056 zł (2 x 85 528 zł). Przy rozliczeniu według skali ulgę sumuje się z kwotą wolną od podatku, tak że podatek płaci się dopiero od pierwszej złotówki ponad 231 056 zł.
Zobacz procedurę w LEX: Polski Ład – Zwolnienie obejmujące przychody podatników wychowujących co najmniej czwórkę dzieci >
Opiekun tymczasowy to nie opiekun prawny
Dyrektor KIS wyjaśnił, że instytucja opiekuna tymczasowego, wynikająca z ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wykazuje wiele podobieństw do instytucji opiekuna prawnego, uregulowanej w ustawie Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Podobieństwa te dotyczą sprawowania pieczy nad osobą i majątkiem małoletniego oraz upoważnienia do reprezentowania osoby małoletniej. Zarówno funkcja opiekuna prawnego jak i opiekuna tymczasowego jest ustanawiana przez sąd opiekuńczy.
- Jednakże, pomimo wspólnych cech, charakteryzujących instytucję opiekuna prawnego i opiekuna tymczasowego należy zastrzec, że instytucje te zostały uregulowane odrębnie i nie należy ich traktować jako pojęć tożsamych - stwierdził dyrektor KIS.
Wyjaśnił, że ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa nie zawiera jakichkolwiek odniesień wprost do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Instytucja opiekuna tymczasowego gwarantuje ochronę małoletnim obywatelom Ukrainy bez opieki, w tym umożliwia szybkie uzyskanie dokumentu uprawniającego osobę dorosłą do reprezentowania dziecka oraz wykonywania pieczy nad jego osobą i majątkiem.
Na tek podstawie dyrektor KIS uznał, że małżonkom nie przysługuje prawo do ulgi dla rodzin 4+ w związku ze sprawowaniem funkcji opiekuna tymczasowego, bowiem nie pełnili funkcji opiekuna prawnego.
Sprawdź w LEX: Jak wygląda oskładkowanie ZUS otrzymanego wynagrodzenia w ramach tzw. ulgi 4+ na umowie o pracę i umowie zlecenia? >
Bez prawa do ulgi na dziecko
Małżonkowie zapytali też o możliwość odliczenia innej ulgi. Rodziny wychowujące czwórkę dzieci mogą bowiem korzystać co do zasady jednocześnie z dwóch ulg: ulgi da rodzin 4+ (polegającej na zwolnieniu z podatku dochodu do określonego limitu ) i prorodzinnej. Chodzi o ulgę polegającą na odliczeniu od podatku kwoty ulgi przysługującej na każde dziecko, w stosunku do którego podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.
Odliczenie wynosi: 1112,04 zł (na pierwsze dziecko), 1112,04 zł (na drugie dziecko), 2000,04 zł (na trzecie dziecko) oraz 2700 zł (na czwarte i kolejne dziecko).
Sprawdź w LEX: Jak rozliczać ulgę na dzieci przy dzieciach z różnych związków? >
Dyrektor KIS zaznaczył jednak, że w art. 27f ust. 1 ustawy o PIT nie rozszerzono katalogu osób, którym przysługuje ulga prorodzinna, o opiekunów tymczasowych.
Jednak - jak stwierdził dyrektor KIS - opiekun tymczasowy nie może skorzystać z ulgi na dziecko z Ukrainy.
Interpretacja Indywidualna dyrektora KIS z 17 sierpnia 2023 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.507.2023.2.AC
Sprawdź w LEX:
Jak stosować ulgę 4 plus u ryczałtowca? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
