Ministerstwo zaznacza, że to pierwszy z serii dokumentów, zawierający ostrzeżenie o możliwości zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania wobec określonych schematów agresywnej optymalizacji podatkowej.

Wskazano, że analizy przeprowadzone przez służby skarbowe ujawniły próby optymalizacji podatkowej w CIT (podatek dochodowy od osób prawnych) z wykorzystaniem obligacji nabywanych w ramach grupy podmiotów powiązanych, w których uczestniczą fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ).

"W analizowanych sytuacjach, w ramach grupy spółek nie będących podatnikami podatku dochodowego (tzw. spółki transparentne), dla których dominującym podmiotem jest FIZ, następowała zmiana struktury właścicielskiej finansowana przez emisję obligacji w taki sposób, by przychody z działalności gospodarczej zostały obniżone przez koszty odsetek od obligacji. Pojawienie się tego rodzaju optymalizacji podatkowej pozostaje w związku z objęciem opodatkowaniem – od 1 stycznia 2017 r. – przychodów FIZ z udziału w spółkach transparentnych (zniesienie zwolnienia podmiotowego)" - wyjaśnia MF.

Wskazano, że chodzi o sytuacje, w których występuje kilka podmiotów powiązanych kapitałowo z FIZ, jako podmiotem dominującym. Kluczową rolę w powiązanych spółkach odgrywają tzw. spółki transparentne podatkowo np. spółki komandytowe lub podobne utworzone zgodnie z ustawodawstwem innych państw np. luksemburskie spółki o statusie zbliżonym do spółek komandytowo-akcyjnych (Societe en Commandite Speciale - SCSp).

MF podało przykład struktury, w której spółka komandytowa jest właścicielem budynku i ma przychody z jego najmu. Wspólnikiem w tej spółce uprawnionym do udziału w dominującej części zysku jest spółka luksemburska SCSp. Ponieważ nie jest ona podatnikiem CIT, jej przychody i koszty są przypisywane do udziałowca - FIZ. Dochody z najmu budynku w spółce komandytowej powinny więc podlegać efektywnemu opodatkowaniu na poziomie udziałowca spółki luksemburskiej, czyli w FIZ.

Zauważono jednak, że aby obniżyć opodatkowanie, przedsiębiorcy dokonują przekształceń struktury własnościowej. FIZ sprzedaje swoje udziały w spółce SCSp do spółki celowej (mającej status podatnika), przy czym spółka ta finansuje ten zakup poprzez emisję obligacji obejmowanych przez FIZ. Tym samym FIZ udziela finansowania na zakup składników własnego majątku.

Co prawda przychody z najmu budynku będą przypisane spółce celowej, ale zostaną pomniejszone o koszty odsetek od obligacji. Natomiast w rozliczeniu podatkowym FIZ w miejsce przychodów ze spółek zależnych (podlegających opodatkowaniu od 1 stycznia 2017 r.) pojawi się przychód z odsetek od obligacji spółki celowej, który jest zwolniony z opodatkowania.

"Okoliczności przeprowadzenia tych operacji wskazują, że mogły być one dokonane przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej (obniżenie podstawy opodatkowania przez wykreowanie kosztu podatkowego w postaci odsetek od obligacji), a sposób działania uczestniczących w niej podmiotów był sztuczny" - napisano w ostrzeżeniu.

Według resortu finansów "w normalnych warunkach obrotu działające rozsądnie podmioty gospodarcze, kierujące się celami ekonomicznymi oraz oceną ryzyka biznesowego, nie udzielają finansowania (poprzez pożyczki czy obligacje) na nabycie własnych składników majątku" (w szczególności udziałów w spółkach zależnych), jeżeli ten majątek generuje dla nich przychody (przychody ze spółek zależnych).

Poza tym, jak zauważono, na sztuczność operacji mogą też wskazywać inne okoliczności. Wymieniono m.in.: wykorzystanie skomplikowanej struktury podmiotów bez uzasadnienia gospodarczego; niski poziom kapitałów własnych spółki celowej w okresie poprzedzającym nabycie udziałów, brak jej historii kredytowej; powiązania kapitałowe lub osobowe pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w transakcji; brak rzeczywistych transferów finansowych (potrącenie wzajemnych zobowiązań między FIZ a spółką celową); brak zabezpieczeń (np. poręczeń, gwarancji) spłaty przez spółkę celową zobowiązania z tytułu obligacji; wysokość odsetek lub warunki wykupu obligacji ustalone w sposób wykazujący korelację z przychodami generowanymi w spółce zależnej; czas przeprowadzenia operacji skorelowany z utratą przez FIZ zwolnienia podmiotowego.

"W ocenie Ministerstwa Finansów transakcje zawarte w takich okolicznościach mogą nosić znamiona agresywnej optymalizacji podatkowej, dokonanej w celu unikania opodatkowania" - konkluduje MF. Zastrzeżono, że w każdym indywidualnym przypadku ocena będzie należała do organów kontrolnych, które mogą dokonywać ustaleń z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków dowodowych.

Fiskus będzie przy tym zwracał szczególną uwagę na rolę usług doradztwa prawnego lub podatkowego przy planowaniu lub realizacji takich optymalizacji.

"W przypadku stwierdzenia, że transakcje były dokonywane w sposób sztuczny, uzasadniający użycie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, organy kontrolne określą przewidziane w prawie podatkowym konsekwencje polegające na pozbawieniu nienależnie uzyskanej korzyści podatkowej. W szczególności przychody FIZ z odsetek od obligacji mogą być uznane za formę udziału w dochodach spółek transparentnych podatkowo zależnych od FIZ – czyli przychód, który nie korzysta ze zwolnienia podatkowego" - poinformowano.

Ostrzeżono też przed innymi dotkliwymi konsekwencjami podatkowymi, np. wyłączeniu odsetek od obligacji z kosztów uzyskania przychodów spółki celowej. Poza tym - jak podkreślono - w grę wchodzi także odpowiedzialność z Kodeksu Karnego Skarbowego.

"Skorygowanie rozliczeń podatkowych wraz z uiszczeniem zaległości podatkowej przed wszczęciem postępowania kontrolnego pozwala na uchronienie się przed tymi konsekwencjami" - poinformowano. (PAP)