Pytanie
Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych oraz działalność gastronomiczną. Wybudowała budynek restauracji wraz z hotelem i zakupiła wszystkie niezbędne środki trwałe i wyposażenie służące działalności gospodarczej. Przez 5 lat prowadziła w nim działalność gastronomiczną. Ponieważ głównym przedmiotem jej działalności były usługi budowlane, postanowiła wydzierżawić małżonkowi lokal gastronomiczny. Małżonek rozpoczął działalność gospodarczą w zakresie restauracji i usług hotelowych. Co miesiąc wystawiane są faktury za dzierżawę. Pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa.
Czy prawidłowe jest zawarcie umowy dzierżawy pomiędzy małżonkami?
Czy jest kosztem uzyskania przychodów czynsz dzierżawny?
W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
Intercyza
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Odpowiedź
Nie jest możliwa dzierżawa drugiemu małżonkowi nieruchomości, która wchodzi w skład wspólności małżeńskiej, a co za tym idzie wypłacany czynsz nie będzie stanowił kosztów uzyskania przychodu.
Uzasadnienie
Rozstrzygnięcie przedstawionego problemu wymaga ustalenia, komu przysługuje własność przedmiotowego lokalu gastronomicznego. Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinego i opiekuńczego - dalej k.r.i.o., między małżonkami, z chwilą zawarcia małżeństwa, powstaje wspólność majątkowa. Można więc przyjąć, że budynek, w którym znajduje się lokal gastronomiczny, jak i sam lokal, stanowią współwłasność łączną małżonków. Nie jest zatem możliwe, by zawarli oni umowę najmu czy dzierżawy tej części nieruchomości, bowiem byłaby to umowa zawarta z "samym sobą" (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 marca 2011 r., II FSK 2068/09). Nie ma przeszkód, by lokal był używany w działalności gospodarczej tylko przez jednego z małżonków, jednak uprawnienie do tego wynika z prawa współwłasności. Nie można więc przyjąć, że wypłacane mężowi kwoty stanowią czynsz dzierżawny, a co za tym idzie jako nieposiadające związku przyczynowo-skutkowego z przychodami nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodów (art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Można mieć oczywiście zastrzeżenia co do treści przytoczonego wyroku NSA, pogląd jednak, że oświadczenia woli składane między małżonkami, a dotyczące przedmiotów majątkowych wchodzących w skład wspólnego majątku małżeńskiego, stanowią czynności między "samym sobą" wydaje się być również ugruntowany w prawie cywilnym. Podobny pogląd wyraził m.in. Sąd Najwyższy w dawnym wyroku z 26 lipca 1958 r., 3 Co 9/58, wskazując, że skutek prawny i gospodarczy jest taki sam wtedy, gdy przedmiot majątkowy formalnie nabywa mąż, jak i wtedy, gdy nabywa go żona, oczywiście jeżeli wchodzi on do wspólnego majątku małżonków. Dlatego umowę zawartą w wyniku takiego działania małżonków należy uznać w zasadzie za bezskuteczną.
Uważam, że odpowiednie zastosowanie pogląd ten może znaleźć również w przypadku zawieranej umowy najmu. Niezależnie od powyższego trudno byłoby stosować w praktyce, ze względu na ryzyko podatkowe, odmienną interpretację przedmiotowego stanu faktycznego, niż przedstawiona w przytoczonym wyroku NSA, tym bardziej, że podobnie wypowiadają się organy podatkowe.
Jedyną więc możliwością zawarcia umowy dzierżawy tego lokalu z małżonkiem jest zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej, która zmodyfikuje obowiązujący ustrój majątkowy (art. 47 i nast. k.r.i.o.).
Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego
