Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zasiłek pogrzebowy (w wysokości 4 tys. zł) przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. W razie zaś poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot (np. pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę czy powiat), zasiłek ulega podziałowi – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu, jak mówi ust. 3.
I tu zaczynają się problemy.
Czytaj również: Brat to nie rodzina? Luka w przepisach dotyczących policjantów>>
Rachunki to podstawa
- Niedawno pochowałam ojca. Nie miałam głowy do chodzenia po urzędach, więc wszystkie formalności związane z wypłatą zasiłku pogrzebowego chciałam scedować na zakład pogrzebowy. Miałam już w tym niejakie doświadczenie, bo w 2018 r. zrobiłam tak, organizując pochówek mamy. Wtedy nie było z tym żadnego problemu. Tym razem jednak usłyszałam w zakładzie, że w związku z RODO muszę osobiście udać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Suwałkach, żeby załatwić formalności i uzyskać zasiłek. W ZUS powiedziano mi z kolei, że mam przedstawić wszystkie rachunki, choć wniosek o wypłatę zasiłku składałam przed pogrzebem, który w dodatku miał odbyć się w innej miejscowości. Nie miałam jeszcze rachunków za otwarcie grobu i sam pochówek. Urzędnik dał mi dwa tygodnie na ich dostarczenie – powiedziała nam czytelniczka, która skontaktowała się z naszym portalem.
Najbardziej wzburzyło ją jednak wyjaśnienie urzędnika, że takie są zalecenia, bo „zdarza się, że po jakimś czasie przychodzą inni ludzie z fakturami i żądają wypłaty”. – Nie rozumiem, dlaczego ZUS odmówił mi możliwości złożenia wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego jeszcze przed pogrzebem. Poprzednio wystarczyło, że złożyłam w zakładzie pogrzebowym oświadczenie, że pokryje koszty wynikające z tego tytułu, w tym właśnie koszty pochówku i otwarcia grobowca. Tym razem urzędnik wspomniał o możliwości przedstawienia oświadczenia, ale jako alternatywy dla faktury od kamieniarza, zatem również jedynie po pogrzebie – powiedziała.
Zapytaliśmy więc o to ZUS. - Przepisy wymagają, aby osoba ubiegająca się o wypłatę zasiłku pogrzebowego przedstawiła wszystkie rachunki potwierdzające poniesienie wydatków od chwili śmierci osoby bliskiej do momentu złożenia ciała do grobu. Jeżeli nie ma wszystkich rachunków w momencie składania wniosku o wypłatę zasiłku, wówczas Zakład żąda uzupełnienia dokumentów. Jeżeli natomiast nie posiada takich rachunków, to prosimy o napisanie oświadczenia o tym, że poniosła wszystkie wydatki związane z pogrzebem – powiedziała nam Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podlaskim. Wyjaśniła, że takie podejście Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika z faktu, iż zasiłek pogrzebowy jest podzielny i można się o niego ubiegać w okresie 12 miesięcy.
– Chcemy uniknąć sytuacji, że po jakimś czasie od wypłaty pełnej kwoty zasiłku jednej osobie, zgłosi się do nas inny członek rodziny, który też będzie żądał jego wypłaty na podstawie rachunku z poniesionych kosztów pogrzebu – tłumaczy Krupicka. I dodaje: W tym konkretnym przypadku zawinił zakład pogrzebowy, który powinien zebrać i nam przedstawić wszystkie faktury.
Czytaj w LEX: Zasiłek pogrzebowy >
Według ZUS, oświadczenie o poniesieniu pozostałych kosztów pogrzebu, nie ujętych na przedstawionych rachunkach, można też dołączyć już w trakcie załatwiania formalności pogrzebowych.
Sprawdź również książkę: Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego w praktyce ebook >>
- Mam wrażenie, że ZUS po prostu za przysłowiowym jednym zamachem chce załatwić sprawę i zabezpieczyć się przed ewentualnymi późniejszymi wnioskami o wypłatę zasiłku pogrzebowego – mówi nasza czytelniczka. W razie bowiem poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
Sprawdź w LEX: Czy obowiązkiem DPS jest sprawienie pogrzebu? >
Komu przysługuje zasiłek pogrzebowy?
Zgodnie ze ww. ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje m.in. w razie śmierci osoby podlegającej ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, osoby pobierającej emeryturę lub rentę albo członka rodziny tych osób.
Za członków rodziny uważa się:
- małżonka (wdowę i wdowca);
- rodziców, ojczyma, macochę oraz osoby przysposabiające;
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej;
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci,
- rodzeństwo;
- dziadków;
- wnuki;
- osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Sprawdź w LEX: Czy synowi zmarłego pracownika, który pobierał rentę z Niemiec, przysługuje zasiłek pogrzebowy? >
Według stanowiska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w sprawach, w których uprawnionym do zasiłku pogrzebowego jest członek rodziny zmarłego, dopuszcza się możliwość złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy wraz z dokumentami za pośrednictwem zakładu pogrzebowego, na podstawie pisemnego upoważnienia udzielonego przez wnioskodawcę. W pozostałych przypadkach wniosek o zasiłek pogrzebowy wraz z dokumentami wnioskodawca składa bezpośrednio w ZUS.
Tryb składania wniosku o zasiłek pogrzebowy jest opisany w obowiązujących w Zakładzie procedurach i jest znany wszystkim oddziałom ZUS.
Sprawdź w LEX: Czy stroną decyzji o zasiłku pogrzebowym może być osoba zmarła? >
Według ZUS, jeżeli koszty pogrzebu zostały poniesione przez członka rodziny osoby zmarłej, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4.000 zł, bez względu na wysokość poniesionych kosztów. Natomiast jeśli koszty pogrzebu zostały poniesione przez inną osobę niż członek rodziny, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż 4000 zł.
Czytaj glosę w LEX: Woś Paulina, O separacji w kontekście prawa do zasiłku pogrzebowego. Glosa do uchwały SN z dnia 17 stycznia 2012 r., I UZP 8/11 >
Proporcjonalnie, czyli jak?
Dr Łucja Kobroń–Gąsiorowska, adwokat, partner w kancelarii NCKG Adwokaci, adiunkt w Instytucie Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, uważa, że brak precyzji w przepisie art. 78 ust. 3 ww. ustawy jest furtką dla ZUS do nadinterpretacji. – Zakład stosuje wykładnię rozszerzającą na niekorzyść uprawnionych, bo złożenie oświadczenia o poniesieniu części kosztów pogrzebu nie pozwala ZUS na określenie - ułamkowo czy procentowo – proporcji poniesionych wydatków – mówi mec. Kobroń – Gąsiorowska. Twierdzi też, że przewidziany w przepisach okres 12 miesięcy od śmierci osoby jest okresem, który pozwala Zakładowi na przedłużanie postępowań w sprawie zasiłku pogrzebowego do czasu zyskania pewności, czy nie zgłoszą się kolejne osoby w danej sprawie. Gdyby jednak doszło do takiej sytuacji, to ZUS może przecież wystąpić z roszczeniem o zwrot nienależnie pobranego świadczenia. - Moim zdaniem przepis wymaga przeredagowania – podkreśla dr Łucja Kobroń–Gąsiorowska.
Czytaj również: Setki milionów złotych na zasiłki pogrzebowe>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.