Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r., poz. 1965) ustanowiła Wigilię Bożego Narodzenia świętem, będącym dniem wolnym od pracy. Jej przepisy weszły w życie 1 lutego 2025 r.
Czytaj również: Wolna Wigilia? Na te kwestie kadrowe warto zwrócić uwagę w 2025 roku >>
Wolna Wigilia prawnie usankcjonowana
Przypadająca 24 grudnia Wigilia została wpisana na listę dni wolnych od pracy w ustawie o dniach wolnych od pracy, z kolei w kodeksie pracy nadano nowe brzmienie art. 151(9b), zgodnie z którym ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy określają przepisy ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2024 r., poz. 449 i 1965). Z kolei z kodeksu karnego zniknęło sankcjonowanie naruszenia zakazu handlu w oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14:00 w dniu 24 grudnia (w art. 218a pkt 2).
Jednocześnie w ustawie z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2024 r., poz. 449) zmieniony został art. 4 dotyczący zakresu zakazu handlu, z którego usunięty został 24 grudnia. Natomiast na mocy nowego brzmienia art. 7 ust. 1 pkt 1, zakaz handlu w niedzielę nie będzie obowiązywał w kolejne trzy niedziele poprzedzające Wigilię Bożego Narodzenia. Co ważne, jeżeli niedziela poprzedzająca pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada na dzień 24 grudnia, zakaz, o którym mowa w art. 5 (czyli zakaz handlu w niedziele i święta), nie obowiązuje w kolejne dwie niedziele poprzedzające tę niedzielę.
Oznacza to, że Wigilia jest dniem wolnym od pracy, a placówki, których nie obejmuje zakaz handlu w niedziele i święta określone zostały w art. 6 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Należą do nich m.in. stacje paliw i apteki.
Czytaj też w LEX: Nowy dzień wolny od pracy w Wigilię Bożego Narodzenia >
![[E-book] Kodeks pracy. Przepisy](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/83086/978-83-8390-365-1_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 8.8 zł
|Cena regularna: 11 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 7.71 zł
Czy czeka nas zmiana zwyczajów?
Do tej pory Wigilia była dniem, w którym firmy pracowały krócej. Wielu pracowników brało też urlop w tym dniu. Już w trakcie prac nad przepisami o wolnej Wigilii pojawiały się głosy, że zwyczaj krótszej pracy w Wigilię przeniesie się na dzień ją poprzedzający. Po prawie roku od uchwalenia przepisów obawy te wciąż są aktualne.
Jeszcze na etapie prac legislacyjnych w Sejmie przedstawiciele organizacji pracodawców wyrażali swoje obawy co do skutków tej ustawy, a mianowicie spodziewali się, że w związku z wolną Wigilią nastąpi przesunięcie zwyczajów pracowników na dzień przed Wigilią – że pracownicy będą oczekiwali skrócenia czasu pracy, żeby mogli wyjechać do rodzin, by już Wigilię spędzać z bliskimi.
- Być może jeszcze nie w tym roku to się stanie, ale można spodziewać, że już w kolejnym roku pojawi się takie oczekiwanie ze strony pracowników. Ludzie zawsze chcą sobie poprawić sytuację. A że krótko się pamięta dodatkową korzyść, to tak – można spodziewać się, że pojawią się oczekiwania skrócenia czasu pracy przed wolną Wigilią – potwierdza Katarzyna Lorenc, prezes BIZYOU, ekspert BCC ds. rynku pracy oraz zarządzania i efektywności pracy.
Czytaj też w LEX: Jawność wynagrodzeń w rekrutacji - zmiana kodeksu pracy od 24.12.2025 r. >
Sprawdź również książkę: [E-book] Kodeks pracy. Przepisy >>
Czas na zaplanowanie wolnej Wigilii w grafikach
- Z uwagi na wolną Wigilię w tym roku, w zakładach pracy, w których ustalona jest organizacja pracy, wcześniej musi być ustalony harmonogram pracy, rozkład pracy dla każdego pracownika. Jeżeli pracownikowi wypadnie praca w Wigilię, to nie będzie mógł powiedzieć, że tego dnia nie będzie pracował. To jest kwestia ustalenia między pracownikami i z pracownikami, kto będzie pracował w Wigilię, a kto w następne dni Świąt Bożego Narodzenia. Praca będzie traktowana jak praca w niedzielę i święta, więc pracownikowi będzie przysługiwał dzień wolny – mówi Katarzyna Kamecka, ekspert ds. prawa pracy Polskiego Towarzystwa Gospodarczego. I dodaje: - Najwyższa pora, żeby osoby, które w zakładach pracy ustalają grafiki zaplanowały wolną Wigilię.
Czytaj również: Wolne możliwe także w święto nie będące ustawowym dniem wolnym od pracy >>
Wolna Wigilia w TK
Przypomnijmy, że prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o wolnej Wigilii 24 grudnia 2024 r., ale - jak informowała Małgorzata Paprocka, ówczesna szefowa Kancelarii Prezydenta RP – skierował ją do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli następczej, m.in. ze względu na uwagi organizacji pracowników, że regulacja dyskryminuje pracowników handlu.
Chodzi o wątpliwości, które były podnoszone przede wszystkim podczas rozmów prowadzonych w Pałacu Prezydenckim z przedstawicielami pracodawców i pracowników, a mianowicie brak konsultacji ustawy i zaskoczenia obu stron tymi przepisami. - Organizacje pracowników, przede wszystkim NSZZ Solidarność, kładły nacisk na dyskryminacyjny charakter ustawy wobec pracowników zatrudnionych w handlu. W związku z tym prezydent zdecydował, że ustawa będzie poddana kontroli przez TK, ale w trybie następczym, czyli ustawa wchodzi w życie, ale punktowo, w tych aspektach, które budzą duże zaniepokojenie partnerów społecznych, zostanie skierowana do TK – powiedziała minister Paprocka. Pod koniec listopada Sejm uchwalił nowelizację ustawy o dniach wolnych od pracy, zgodnie z którą od przyszłego roku Wigilia będzie dniem wolnym od pracy dla wszystkich pracowników, w tym pracowników placówek handlowych. Ponadto nowela przewiduje, że od 2025 r. trzy niedziele poprzedzające Wigilię będą handlowe.
W pierwszej połowie grudnia Andrzej Duda zaprosił do Pałacu Prezydenckiego pracowników i pracodawców na konsultacje społeczne w sprawie tej noweli. Prezydent zwrócił wtedy uwagę, że podczas parlamentarnych prac do projektu ustawy - pozytywnie przyjętego przez pracowników handlu - naniesiono poprawki i ustawa w ostatecznym kształcie nie jest już tak korzystna dla pracowników handlu. Bo w Wigilię zwykle pracują oni krócej, a pracując (w zamian za wolną Wigilię) w dodatkową niedzielę grudnia, będą pracować w pełnym wymiarze, czyli o kilka godzin dłużej. - Nam się to po prostu nie opłaca i czujemy się trochę oszukane – mówił Duda, cytując swoje rozmówczynie pracujące w handlu.
Wniosek prezydenta został zarejestrowany w Trybunale Konstytucyjnym pod sygnaturą akt K 1/25 i dotyczy zwiększenia liczby niedziel handlowych kolejno poprzedzających Wigilię Bożego Narodzenia. Póki co w dokumentach sprawy jest tylko wniosek razem z jego sześciostronicowym uzupełnieniem oraz stanowisko prokuratura generalnego, w którym zauważa on, że w związku ze stanowiskiem Sejmu (t.j. uchwałą z 6 marca 2024 roku w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego w latach 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego - M.P. poz. 198), brak jest uzasadnienia do przedstawienia stanowiska PG w postępowaniu w tej sprawie.
Więcej o nadchodzących zmianach w prawie przeczytasz w LEX:
Ustalanie stażu pracy - zmiana Kodeksu pracy >
Płaca minimalna i wysokość innych świadczeń w 2026 r. >
Działalność nierejestrowa od 1 stycznia 2026 r. - limit przychodu >
Działalność nierejestrowana od 1 stycznia 2026 r. >
Mały ZUS plus od 1 stycznia 2026 r. >
Składka zdrowotna od 1 stycznia 2026 r. >
Limit uprawniający uczestnika PPK do obniżenia wpłaty podstawowej w 2026 r. >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
