Rada powiatu, po konsultacjach z samorządem aptekarskim, podjęła uchwałę w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na swoim terenie, ograniczając dyżur aptek do godziny 24.00. Zdaniem wojewody, apteki powinny być jednak czynne całodobowo, aby zagwarantować dostępność i ciągłość świadczeń w dni wolne od pracy oraz w całej porze nocnej, a nie tylko do północy.
Wojewoda zakwestionował zawężenie dyżurów
W skardze do sądu wojewoda podkreślał, że rozkład godzin pracy aptek powinien uwzględniać bieżące potrzeby ludności, ale też brać pod uwagę sytuację nadzwyczajne. W przypadku tych ostatnich, nie ma natomiast możliwości określenia częstotliwości ich występowania. Zawężenie godzin dyżurów w soboty, niedziele, święta i inne dni wolne od pracy do godzin - od godz. 8.00 do godz. 24.00, a dyżurów w dni powszednie w porze nocnej - od godz. 20.00 do 24.00 naraża zatem pacjentów na ryzyko niedostarczenia niezbędnego leku na czas. Ustawodawca, nakładając na powiat obowiązek organizacji pracy aptek, nie określił przy tym sztywnych granic czasowych, w których apteki mają świadczyć usługi farmaceutyczne, a tylko wyznaczył ramy systemu, który zabezpieczy potrzeby społeczności, w tym również w nagłych wypadkach.
W odpowiedzi na skargę, rada powiatu wyjaśniła, że projekt uchwały został pozytywnie zaopiniowany przez burmistrza, wójtów gmin z terenu powiatu oraz przez samorząd aptekarski. Dodała, że wyznaczenie dyżurów dla aptek w porze nocnej, tj. od godziny 20.00 do godziny 24.00, pozostaje w zgodzie z realizacją obowiązku wynikającego z art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego. Uchwała w równy sposób dzieli też obowiązek pracy na wszystkie apteki w powiecie.
Przeczytaj także: Dyżury aptek - powiat kijem nic nie wskóra, potrzebna marchewka
Apteka musi dyżurować przez całą noc
Sąd Administracyjny uwzględnił zarzuty wojewody i stwierdził częściową nieważność uchwały. Przyznał wojewodzie, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać jej dostępność świadczeń również przez całą noc, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.
Podkreślił jednocześnie, że w art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego ustawodawca, wskazując na konieczność zabezpieczenia potrzeb ludności w zakresie dostępu do lekarstw, posłużył się pojęciem "również w porze nocnej". To oznacza, że jego zamiarem było zapewnienie dostępności tych usług nie tyle całodobowo, co w całej porze nocnej. Wobec braku definicji tego pojęcia, zasadne było odwołanie się przez wojewodę do treści art. 151(7) par. 1 kodeksu pracy, zgodnie z którym pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00. Skoro zatem ustawa posługiwała się w art. 94 ust. 1 p.f. zwrotem "pora nocna", a nie "część pory nocnej", uchwalenie przez radę powiatu, czasu pracy aptek w soboty, niedziele i inne dni wolne od pracy - od godz. 8.00 do godz. 24.00 oraz w dni powszednie w porze nocnej - od godz. 20.00 do 24.00, pozostawało w sprzeczności z tym obowiązkiem. Dlatego w tym zakresie uchwała była nieważna.
Nowe zasady od tego roku
Sąd zwrócił też uwagę, że od 1 stycznia 2024 r. rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych znajdujących się na terenie powiatu, będzie musiał być dostosowany do potrzeb ludności tego powiatu i pozwalać na realizację przez te apteki jej zadań, w szczególności przez pełnienie dyżurów w dzień wolny od pracy oraz dyżurów w porze nocnej. Od tej daty zmienią się również zasady pełnienia dyżurów aptek w dzień wolny od pracy oraz dyżurów w porze nocnej.
Aktualnie dyżurem w porze nocnej będzie dyżur pełniony przez aptekę ogólnodostępną bez przerwy przez kolejne 2 godziny zegarowe w przedziale czasowym między godzinami 19.00 a 23.00 (art. 2 pkt 7(4) p.f.). Z tego punktu widzenia rada powiatu miała w tej sprawie rację, gdy przekonywała, że przyjęta uchwała i tak utraci aktualność, w związku ze zmienionymi przepisami. Jednak sąd administracyjny badając legalność zaskarżonej uchwały był obowiązany uwzględnić stan faktyczny i prawny z daty jej podjęcia.
Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 21 lutego 2024 r. II SA/Go 9/24
