1 stycznia 2024 r. wchodzi w życie ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (ŚW). Przy ustalaniu jego wysokości nie ma kryterium dochodowego. Osoba pobierająca świadczenie wspierające będzie mogła pracować bez żadnych ograniczeń.

Czytaj również: Dr Kurowski: Ustawa o świadczeniu wspierającym przełomowa, ale systemu nie porządkuje>>

Dla kogo świadczenie wspierające

O świadczenie wspierające może się ubiegać osoba, która:

  • skończyła 18 lat,
  • posiada decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia,
  • jest Polakiem,
  • jest cudzoziemcem: obywatelem UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej. Również, gdy wynika do z dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym. Przebywa i mieszka w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Posiada kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” i mieszka w Polsce, z wyjątkiem obywateli państw trzecich spełniających określone warunki. Przebywa i mieszka w Polsce: na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w ramach zajmowania stanowiska kierowniczego, specjalisty lub stażysty w przedsiębiorstwie, które ma siedzibę w Polsce, po spełnieniu określonych warunków i z pewnymi wyłączeniami. Spełnia inne wybrane warunki określone w ustawie o cudzoziemcach.

Zarówno Polak, jak i cudzoziemiec musi mieszkać w Polsce przez okres, w którym otrzymuje świadczenie wspierające.

 

Nowość
Nowość
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz

Kamil Antonów

Sprawdź  

Wysokość świadczenia wspierającego

Kwota świadczenia wspierającego jest powiązana z kwotą renty socjalnej. Nie oznacza to jednak, że zastąpi rentę. Oba świadczenia będą wypłacane równocześnie. ŚW wyniesie:

  • 220 proc. renty socjalnej, jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów,
  • 180 proc. renty socjalnej - od 90 do 94 punktów,
  • 120 proc. renty socjalnej - od 85 do 89 punktów,
  • 80 proc. renty socjalnej - od 80 do 84 punktów,
  • 60 proc. renty socjalnej - od 75 do 79 punktów,
  • 40 proc. renty socjalnej - od 70 do 74 punktów. 

W 2023 r. renta socjalna wyniosła 1588,44 zł brutto. Co roku jest waloryzowana 1 marca. Zatem do marca 2024 r. ŚW wyniesie minimalnie od ok. 635 zł do blisko 3495 zł. O wysokości świadczenia zadecyduje liczba przyznanych punktów. Po waloryzacji 1 marca kwoty renty socjalnej, z automatu podniesie się także wysokość ŚW.

 

Od kiedy świadczenie wspierające

Ustawa o ŚW zakłada stopniowalność przyznawania świadczenia wspierającego uzależnioną od poziomu potrzeby wsparcia. Najpierw otrzymają je osoby z największą potrzebą wsparcia. Osoby, które otrzymały:

  • od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,
  • od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,
  • od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.

Jest jednak pewien wyjątek. Dotyczy osób, których opiekunowie pobierali świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna. Zatem osoba z niepełnosprawnością, która uzyskała w skali potrzeby wsparcia od 70 do 89 punktów będzie mogła pobierać świadczenie wspierające od 1 stycznia 2024 roku w sytuacji, gdy dotychczas jej opiekun pobierał któreś ze świadczeń opiekuńczych. Jeśli taka osoba uzyska świadczenie wspierające, opiekun utraci prawo do tych świadczeń.

Czytaj również: Świadczenie pielęgnacyjne na nowych i starych zasadach>>

Od czego zacząć

  1. Aby otrzymać ŚW, należy posiadać orzeczenie o niepełnosprawności: - orzeczenie o niepełnosprawności i jej stopniu wydawane przez miejskie lub powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, - orzeczenie o niezdolności do pracy lub orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydane przez lekarzy orzekających w ZUS, - orzeczenie o inwalidztwie wydane przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, - orzeczenie o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym; - wydane przez inne organy.
  2. Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia

Aby móc wnioskować o ŚW, trzeba najpierw posiadać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Wniosek o wydanie decyzji należy złożyć w wojewódzkim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON) właściwym ze względu na miejsce stałego pobytu. Jest jeden ustalony wzór takiego wniosku.

Do wniosku trzeba dołączyć załączniki:

  • kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem – na jednolitym określonym wzorze;
  • kopię orzeczenia;
  • dokument potwierdzający status opiekuna prawnego, kuratora osoby z niepełnosprawnością albo osoby reprezentującej ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych – jeżeli dotyczy;
  • upoważnienie do reprezentowania pełnoletniej osoby z niepełnosprawnością – jeżeli dotyczy.

Skład ustalający, czyli specjaliści ds. ustalania poziomu potrzeby wsparcia we WZON, do 7 dni po przeprowadzeniu czynności oceniających osobę starającą się o wydanie decyzji, wypełniają wspólnie formularz, w którym wpisują punktację określonych czynności. Skład ustalający podpisuje decyzję o poziomie wsparcia w terminie 14 dni od wypełnienia formularza. Zatem decyzja powinna być gotowa w przeciągu 3 tygodni od posiedzenia składu ustalającego.

Decyzja jest wydawana na czas ważności orzeczenia o niepełnosprawności, ale nie dłużej niż na 7 lat.

Przepisy nie wykluczają równoczesnego starania się o orzeczenie o niepełnosprawności oraz decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Wtedy, składając wniosek do WZON o wydanie decyzji, będzie trzeba zaznaczyć w nim, że został złożony wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnoprawności oraz podać, gdzie go złożono.

 

Sprawdź również książkę: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>


Wniosek do ZUS o świadczenie wspierające

Gdy już mamy decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia i nie odwołujemy się od niej, możemy wnioskować do ZUS o wypłatę świadczenia wspierającego. Jeśli odwołujemy się od decyzji, wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego można złożyć nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja o poziomie wsparcia stała się ostateczna.

Wniosek będzie można złożyć tylko elektronicznie poprzez:

  • Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
  • portal Emp@tia,
  • bankowość elektroniczną.

Wniosek będzie też można złożyć przez pełnomocnika.

Jeśli wnioskujący nie ma profilu na PUE ZUS i złoży wniosek przez bank lub portal Emp@tia, ZUS automatycznie założy jej taki profil na podstawie danych z wniosku. ZUS może umożliwić złożenie wniosku i zapewnić pomoc w innym miejscu niż siedziba ZUS.

ZUS nie ma obowiązku wydania decyzji o tym, że przyznał ŚW. Udostępnia te informacje, jak również te o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego, na profilu informacyjnym osoby w swoim systemie. ZUS może przesłać też te informacje pocztą elektroniczną lub przekazać telefonicznie. Jeśli ktoś nie odbierze informacji o przyznanym ŚW, nie wstrzyma to jego wypłaty.

ZUS wyda decyzję tylko w przypadku odmowy przyznania ŚW, uchylenia lub zmiany prawa do niego oraz nienależnie pobranego świadczenia. Będzie ona, podobnie jak wszystkie inne informacje związane z ŚW, umieszczona na profilu wnioskującego w systemie ZUS.

Jeśli wnioskujący do ZUS nie posiada decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, wiosek nie będzie rozpatrzony przez Zakład.

Czytaj również: Decyzja o potrzebie wsparcia przy świadczeniu wspierającym - są wzory dokumentów>>

Zmiana lub uchylenie prawa do świadczenia wspierającego

ZUS może bez zgody wnioskującego o ŚW zmienić lub uchylić prawo do świadczenia, lub zmienić jego wysokość, w sytuacjach:

  • gdy już po ustaleniu prawa do ŚW przedstawiono nowe dowody lub okoliczności,
  • ustalono prawo na podstawie fałszywych oświadczeń i dokumentów lub świadomego wprowadzenia organ w błąd,
  • prawo ustalono w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które potem uchylono, zmieniono lub stwierdzono ich nieważność,
  • gdy ZUS się pomylił w ustaleniu prawa do świadczenia.

 

Uzupełnianie dokumentacji ZUS

Gdy wnioskujący wypełni wniosek nieprawidłowo, ZUS wezwie go do poprawienia danych w ciągu 14 dni od otrzymania wezwania. Gdy do wniosku nie będą dołączone wymagane załączniki i oświadczenia, ZUS wyznaczy termin od 14 do 30 dni na uzupełnienie braków. Jeśli w tym czasie wnioskujący nie uzupełni dokumentacji, wniosek nie będzie rozpatrzony przez ZUS. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy wnioskujący nie dostarczy dokumentów z powodu niewydania ich przez daną instytucję w ustawowym terminie. ŚW będzie wtedy przysługiwało od dnia, w którym wniosek został złożony.

 

Od kiedy będzie przyznane świadczenie wspierające

ŚW będzie przyznawane od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do ZUS. Jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu 3 miesięcy od dnia wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, prawo do ŚW będzie przyznane od miesiąca złożenia wniosku o wydanie decyzji o potrzebie wsparcia.

Jeśli osoba, która skończy 18 lat złoży wniosek do ZUS w ciągu 3 miesięcy od dnia 18. urodzin, prawo do ŚW będzie ustalone od miesiąca ukończenia przez nią 18 r. ż.

 

Do kiedy będzie przyznane świadczenie wspierające

Prawo do ŚW będzie ustalane na czas ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia - do ostatniego dnia miesiąca, w którym kończy się ważność decyzji.

 

Wypłata świadczenia wspierającego

ZUS będzie wypłacał świadczenie wspierające wyłącznie w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy.

Osoba, która nienależnie pobierze ŚW będzie zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami za opóźnienie. Nienależnie pobrane ŚW podlega egzekucji.

 

Odwołanie od decyzji ZUS

Od decyzji ZUS można się odwołać do sądu na zasadach określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Sąd nie będzie kontrolował w takiej sytuacji decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Jeśli odwołanie będzie dotyczyć tylko decyzji ustalającej poziom wsparcia, sąd je odrzuci.

Czytaj również: Najważniejsze będą czynności z najwyższą punktacją przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia>>

 

Komu nie przysługuje świadczenie wspierające

Świadczenie wspierające nie przysługuje, jeżeli:

  • osoba uprawniona do świadczenia wspierającego zostanie umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo–leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
  • osoba uprawniona do świadczenia wspierającego uzyska za granicą prawo do świadczenia o podobnym charakterze, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym będą stanowić inaczej;
  • inna osoba będzie uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków z opieką nad osobą uprawnioną do świadczenia wspierającego, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym będą stanowić inaczej.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.