Zgodnie z prawem unijnym państwa członkowskie wyznaczają organ lub organy ds. analizowania, monitorowania i wspierania równego traktowania. W Polsce zadania te powierzono Rzecznikowi Praw Obywatelskich jako organowi niezależnemu oraz Pełnomocnikowi Rządu ds. Równego Traktowania (obecnie w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej). 8 czerwca 2020 r. Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich, dzielił się swoim doświadczeniem na spotkaniu on-line przedstawicieli organizacji członkowskich EQUINET – Europejskiej Sieci Organów ds. Równości. Organizacje te jako krajowe organy ds. równości upoważnione są do przeciwdziałania dyskryminacji z wszelkich powodów, takich jak wiek, niepełnosprawność, płeć, rasa, pochodzenie etniczne, wyznanie, przekonania czy orientacja seksualna. Equinet promuje równość w Europie, wspierając i usprawniając pracę krajowych organów ds. równości. Wspiera organy, aby mogły działać w sposób niezależny i skuteczny, ułatwiając osiągnięcie większej równości w społeczeństwach.

 

Dyrektywy UE w sprawie równości (2000/43/WE, 2004/113/WE, 2006/54/WE) zobowiązały państwa członkowskie m.in. do utworzenia organów, do których kompetencji należeć będzie świadczenie niezależnej pomocy ofiarom dyskryminacji, prowadzenie niezależnych badań dotyczących dyskryminacji, publikowanie niezależnych sprawozdań i wydawanie zaleceń na temat wszystkich problemów związanych z dyskryminacją.

Na mocy ustawy z 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (art. 18) zadania te powierzone zostały Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz Pełnomocnikowi Rządu ds. Równego Traktowania.

W 2016 r. Europejska Sieć Organów ds. Równego Traktowania EQUINET opracowała standardy, jakie powinny być uwzględnione, aby zapewnić organom ds. równości możliwość realizacji wszystkich funkcji i uprawnień w skali zapewniającej realne efekty działania oraz chronić je przed poddawaniem w wątpliwość lub umniejszaniem znaczenia sprawowanych przez nie funkcji. Zalecenia w tym zakresie, adresowane do państw, opracowała następnie Europejska Komisja przeciw Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) oraz Komisja Europejska.

 

Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią

Sprawdź  

Rekomendacje…

Rekomendacje stanowią narzędzie pomocne w ocenie, czy przyjęte krajowe regulacje prawne i praktyka ich stosowania zapewniają możliwie najlepszy standard ochrony przed dyskryminacją, na co kluczowy wpływ ma także sposób ukształtowania i warunki pracy organu ds. równego traktowania. Do kluczowych elementów należy mandat (zakres uprawnień) organu, a także jego niezależność, która często powiązana jest z efektywnością instytucji.

Przykładowo w celu propagowania równości i różnorodności (zalecenie Komisji  (UE) 2018/951 z 22 czerwca 2018 r. w sprawie norm dotyczących organów ds. równości) państwa członkowskie powinny umożliwiać organom ds. równości przyczynianie się do zapobiegania dyskryminacji, w szczególności przez zapewnianie szkoleń, informacji, porad, wskazówek i wsparcia odpowiedzialnym podmiotom posiadającym zobowiązania na podstawie dyrektyw w sprawie równości, instytucjom i osobom fizycznym, oraz podnosić poziom świadomości ogółu społeczeństwa, jeżeli chodzi zarówno o istnienie tych organów, jak i treść obowiązujących przepisów antydyskry­minacyjnych oraz sposób dochodzenia roszczeń. W tym samym celu państwa powinny również umożliwiać organom ds. równości angażowanie się w debatę publiczną, prowadzenie regularnego dialogu z organami publicznymi, komunikowanie się z dyskrymino­wanymi grupami i zainteresowanymi stronami oraz propagowanie dobrych praktyk i pozytywnych działań.

 

… a praktyka

Jak informuje Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, zagadnienia te były przedmiotem prezentacji Adama Bodnara 8 czerwca 2020 r. na spotkaniu on-line z przedstawicieli organizacji członkowskich EQUINET. Rzecznik podkreślił, że fundamentalne znaczenie mają normy konstytucyjne odnoszące się do RPO, kreujące mocne gwarancje niezależności organu i osoby piastującej tę funkcję (art. 80, art. 209-212 Konstytucji RP). Siła RPO wynika także z dosyć długiej tradycji funkcjonowania w systemie instytucjonalnym organów państwowych oraz przestrzeganiu zasady profesjonalizmu i bezstronności w podejmowanych działaniach.

- W szczególności w dobie tak dużej polaryzacji opinii działania muszą być bowiem oparte na rzetelnej analizie prawnej oraz badaniach wskazujących na rzeczywisty stan w danym obszarze. Pomocna jest też współpraca na forum międzynarodowym, w tym z organami monitorującymi stan przestrzegania praw człowieka (jak Komitety ONZ, czy Rada Europy). RPO bardzo ceni sobie ich obiektywny ogląd i wydawane uwagi – czytamy w informacji biura.

Jak twierdzi RPO, ze względu na niski stan świadomości na temat zjawiska dyskryminacji, bardzo ważne jest bezpośrednie komunikowanie się z ludźmi, a przez to budowanie w nich zrozumienia i poparcia dla postulatów.

Ogromną barierą dla skutecznego działania RPO jako niezależnego organu ds. równego traktowania są nieadekwatne środki budżetowe, jakie są mu przyznawane, w relacji do stawianych zadań, ale też oczekiwań społecznych. Przekłada się to na efektywność instytucji, konieczność ograniczania zakresu działalności i dalszej selekcji priorytetów. Rzecznik zaznaczył, że RPO – pomimo tych ograniczeń i częstych personalnych ataków, oraz ze względu na sposób pracy – cieszy się dużym zaufaniem społecznym. Wyraził też nadzieję, że uda się to utrzymać w przyszłości.

  

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>


EQUINET ma przystąpić do opracowania wskaźników pomocnych w analizie oceny “niezależności” organu równościowego de iure i de facto, na bazie Standardów opracowanych przez ECRI i Komisję Europejską, a także doświadczenia z poszczególnych państw.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.