Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zgodnie z art. 207 par. 2 ustawy Kodeks pracy, musi on chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Natomiast prace szczególnie niebezpieczne wymagają od pracodawcy wdrożenia dodatkowych środków bezpieczeństwa. 

Czym są prace szczególnie niebezpieczne 

Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się prace, o których mowa w rozdziale 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej jako: rozporządzenie) oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.

Rozporządzenie wprost zalicza do tej kategorii:

  • roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części;
  • prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych;
  • prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych;
  • prace na wysokości.

Zgodnie z par. 80 ust. 2 rozporządzenia, pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy.

 

Dodatkowe obowiązki pracodawcy 

Przepisy nakładają na pracodawcę obowiązek określenia szczegółowych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych. W szczególności musi on zapewnić:

  1. bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób;
  2. odpowiednie środki zabezpieczające;
  3. instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
  • imienny podział pracy,
  • kolejność wykonywania zadań,
  • wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

Ponadto pracodawca musi zapewnić, by dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane.

Należy też wskazać, że w przypadku niektórych z prac szczególnie niebezpiecznych, pracodawca powinien wydawać każdorazowo pisemne pozwolenie na ich rozpoczęcie. Wymóg ten dotyczy prac spawalniczych wykonywanych w ramach robót budowlanych, rozbiórkowych, remontowych i montażowych, prowadzonych bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części w miejscach przebywania pracowników zatrudnionych przy innych pracach lub działania maszyn i innych urządzeń technicznych, o czym stanowi o tym par. 84 ust. 1 rozporządzenia. Obowiązek ten, zgodnie z par. 86 ust. 1 rozporządzenia, dotyczy też podjęcia i prowadzenia prac w zbiornikach.

Czytaj także: Prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy nie tylko dla pracowników >>>

Jak rozumieć bezpośredni nadzór

Bezpośrednim nadzorującym może być osoba przełożona, sprawująca kontrolę nad wykonaniem prac, wskazana do tego celu przez pracodawcę. Osoba ta nie musi permanentnie stać nad pracownikiem i obserwować, w jaki sposób wykonuje on zlecone zadania. Kluczowe jest jednak, by bezpośrednio nadzorujący był odpowiedzialny za planowanie, organizowanie i realizowanie prac zaliczanych do szczególnie niebezpiecznych. Wiąże się z tym między innymi: kierowanie pracami, instruowanie pracowników o zagrożeniach oraz sposobach ich minimalizowania, nadzór nad wyposażeniem i właściwym stosowaniem środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także natychmiastowe reagowanie na sytuacje awaryjne i niezwłoczne podejmowanie działań minimalizujących zagrożenia. Warto też zwrócić uwagę, że zgodnie z par. 86 ust. 2 rozporządzenia, przy pracy w zbiornikach należy zapewnić stały nadzór.

 

MERITUM Bezpieczeństwo i higiena pracy

Józef Gierasimiuk, Jaromir Grabowski

Sprawdź  

Trzeba się liczyć z odpowiedzialnością 

Należy podkreślić, że niewykonywanie, przez pracodawcę lub inną osobę kierując pracownikami, obowiązków w zakresie nadzoru wiąże się z nieprzestrzeganiem przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. To zaś może oznaczać ryzyko poniesienia prawnych konsekwencji. Zgodnie bowiem z art. 283 par. 1 Kodeksu pracy, kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Natomiast na podstawie Kodeksu karnego, każdy kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 220 par. 1 kk). Jeżeli jednak sprawca działał nieumyślnie, to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Natomiast sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo, nie podlega karze (art. 220 par. 2 i 3 kk) 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.