Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zgodnie z art. 207 par. 2 ustawy Kodeks pracy, musi on chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Stosownie zaś do art. 227 par. 1 pkt 2 ww. ustawy, pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.
Czytaj w LEX: Obowiązki pracodawcy w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników środowiska pracy >>>
Czytaj w LEX: Obciążenia psychofizyczne na stanowisku pracy >>>
Oświetlenie jest czynnikiem uciążliwym
Tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Z kolei rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy reguluje kwestię najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych oraz natężeń fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Akty te nie zaliczają oświetlenia do czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Jest ono bowiem uznawane za czynnik uciążliwy. Regulacje w tym zakresie zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej: rozporządzenie).
Czytaj w LEX: Kontrola pomieszczeń pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia >>>
Czytaj w LEX: Pomiary oświetlenia elektrycznego >>>
Pracodawca musi zapewnić oświetlenie
Na podstawie par. 10 rozporządzenia, we wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mogą przebywać pracownicy, pracodawca jest obowiązany zapewnić oświetlenie elektryczne w porze nocnej lub jeżeli oświetlenie dzienne jest niewystarczające. Wymagania dotyczące oświetlenia określają Polskie Normy. Przepisy zwracają uwagę, że instalacje i urządzenia elektryczne powinny być tak wykonane i eksploatowane, aby nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym, przepięcia atmosferyczne, szkodliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz nie stanowiły zagrożenia pożarowego, wybuchowego i nie powodowały innych szkodliwych skutków.
Czytaj także: Prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy nie tylko dla pracowników >>>
Czytaj w LEX: Oświetlenie i wentylacja w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego >>>
Czytaj w LEX: Praktyczne aspekty zapewnienia właściwego oświetlenia na stanowiskach pracy >>>
Co do zasady należy zapewnić oświetlenie dzienne
Dyrektywa Rady z 30 listopada 1989 r. dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) ustanawia standard, zgodnie z którym, miejsca pracy muszą mieć w miarę możliwości oświetlenie naturalne oraz być wyposażone w oświetlenie sztuczne - dostateczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika.
Zgodnie z par. 25 rozporządzenia, w pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. Na podstawie par. 2 pkt 4 rozporządzenia, za pomieszczenie stałej pracy uważa się pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny. W orzecznictwie podkreśla się, że zastosowanie w zakładzie pracy wyłącznie oświetlenia elektrycznego jest dopuszczalne, jeżeli zapewnienie światła dziennego jest niemożliwe lub niewskazane, a przeszkoda jest związana z technologią produkcji. Par. 25 rozporządzenia ma więc zastosowanie do zakładów produkcyjnych, a nie pomieszczeń, w których będzie prowadzona działalność polegająca na świadczeniu usług (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 listopada 2012 r., sygn. akt I OSK 640/12 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 marca 2011 r., sygn. akt II SA/Wa 1567/10).
Czytaj w LEX: Wymagania dla oświetlenia naturalnego oraz sztucznego >>>
Sprawdź w LEX: Uzyskiwanie zgody na odstępstwo od wymagań prawnych w zakresie oświetlenia - PROCEDURA krok po kroku >>>
Trzeba określić częstotliwość pomiarów
Par. 26 rozporządzenia zastrzega, że oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej Normie. Ponadto niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których znajdują się miejsca pracy oraz w korytarzach powinny być dobrane i wykonane tak, aby nie narażały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia. Przepisy obligują pracodawcę do przeprowadzenia pomiarów natężenia oświetlenie i porównania wyników z wartościami podanymi w Polskich Normach. Pomiary natężenia wykonuje się przy tworzeniu stanowisk pracy oraz po dokonaniu modernizacji oświetlenia. Przepisy nie wyznaczają częstotliwość wykonywania pomiarów natężenia oświetlenia. Ostateczną decyzję w tym zakresie zawsze musi podjąć pracodawca, mając na uwadze zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Szyby powinny przepuszczać światło
Okna, świetliki i naświetla w pomieszczeniach pracy o dużej wilgotności powietrza powinny być wykonane w sposób zapobiegający skraplaniu się w nich pary wodnej. W przypadku szczególnie dużego zaparowania pomieszczenia i możliwości spadania kropel wody na stanowisko pracy, należy zainstalować rynienki lub inne urządzenia odprowadzające wodę z okien, świetlików i naświetli. Par. 29 ust. 2 rozporządzenia wymaga, by szyby w oknach i świetlikach były czyste oraz przepuszczały dostateczną ilość światła. Do ich mycia powinien być zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp. Ponadto okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy.
Czytaj w LEX: Sprawozdanie o warunkach pracy - poradnik na przykładach >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
