Chodzi o sytuację odnoszącą się do pracowników nie pracujących w dniach świątecznych (1 i 3 maja), których zatrudnianie 2 maja w ocenie pracodawcy jest niecelowe – pracodawca chciałby ze względów organizacyjnych, technologicznych, ekonomicznych itp. ustalić ten dzień dniem wolnym. Nie w każdym zaś indywidualnym przypadku pracownik w tym zakresie współpracuje z pracodawcą występując np. o urlop wypoczynkowy.
Nie ma oczywiście problemu wówczas, gdy pracodawca tworzy harmonogramy i planuje w nich pracę w różnych dniach. Wówczas w harmonogramie na maj - 2 maja może zostać po prostu oznaczony jako wolny dzień z któregoś z tytułów (za pracę w niedzielę lub święto, wolne z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, tzw. wolne harmonogramowo).
Czytaj również: Czas pracy i dni wolne od pracy w 2025 roku>>
Dzień wolny za święto
Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym, które przypada w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Dotyczy to również sytuacji, gdy święto przypada w dniu wolnym od pracy, o ile jest to dzień inny niż niedziela. Jeżeli pracownicy pracują w liczbie dni pracy równej maksymalnej liczbie dni pracy dla okresu rozliczeniowego (np. praca w pełnym wymiarze czasu pracy w systemie podstawowym) święto przypadające w dniu wolnym pociąga za sobą konieczność wyznaczenia innego dnia wolnego na przestrzeni okresu rozliczeniowego. Może on być udzielony nawet znacznie później czy wcześniej niż dane święto ale również w bezpośrednim jego sąsiedztwie.
Pracownik nie może się nie zgodzić na wyznaczony termin wolnego za święto. Pracodawca może oczywiście uzgadniać terminy z pracownikami, ale może też od razu narzucić taki termin – ten sam dla wszystkich zatrudnionych osób, bądź różne dla poszczególnych pracowników.
Przykład: Pracownicy pracują poniedziałek - piątek z wyjątkiem świąt. Za święto 3 maja pracodawca wyznacza dla wszystkich pracowników wolne 2 maja. Wyznaczając ten dzień dniem wolnym pracodawca narzuca na pracowników rozkład czasu pracy, w którym piątek 2 maja jest dniem wolnym jest to polecenie służbowe, do którego pracownicy są obowiązani się dostosować.
W sytuacjach takich, jaką wskazano w przykładzie pojawia się często wątpliwość, jak to wpływa na sytuację osoby, która 2 maja stanie się niezdolna do pracy – czy osobie tej należy udzielić dnia wolnego w innym terminie. W żadnym razie nie ma takiego obowiązku. Pracownicy mieli dzień wolny i przypadająca na ten dzień niezdolność do pracy nie skutkuje tym, że nie został wykorzystany. Można to przyrównać z chorobą przypadającą na wolny weekend, w których to sytuacjach nie są udzielane wolne dni w innych terminach.
Przykład: Pracownik w planie urlopów przygotowanym na początku roku ma zaplanowany urlop na okres obejmujący m.in. 2 maja. W połowie kwietnia pracodawca wyznaczył 2 maja jako dzień wolny za święto 3 maja.
Dla wskazanej osoby nie jest wyznaczany inny termin. 2 maja staje się dniem wolnym więc formalnie nie jest wykorzystywany w tym dniu urlop (urlopu udzielane są na dni pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w wymiarze godzinowym równym ilości zaplanowanych na te dni godzin pracy). Będzie to dzień wolny wchodzący w dni kalendarzowe objęte okresem, w którym wykorzystywany będzie urlop.
Cena promocyjna: 72 zł
|Cena regularna: 144 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 144 zł
Urlop wypoczynkowy
Jeżeli plan urlopów nie jest tworzony terminy wykorzystywania urlopów ustalane są przez pracodawcę po porozumieniu z pracownikiem. Pracodawca zobligowany jest do podjęcia próby uzgodnienia terminu urlopu z pracownikiem, ale w przypadku, gdy to się nie powiedzie ostatecznie termin urlopu ustala pracodawca, który bierze przy tym pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.
Pracodawca może starać się w związku np. z potrzebą znaczącego ograniczenia obsady w okresie weekendu majowego ustalić terminy urlopów z pracownikami (inicjatywa ich udzielenia od strony pracodawcy), a przy braku zgody części pracowników decydować o terminach wypoczynku analizując potrzebę zapewnienia normalnego (czyli także z uwzględnieniem periodycznie powstającego zmniejszonego zapotrzebowania na pracę w tym okresie w danej działalności) toku pracy.
Nie oznacza to jednak, że pracodawca może po prostu udzielić (narzucić) pracownikom urlopy na 2 maja. Przepisy art. 163 Kodeksu pracy (dalej: k.p.) dają pracodawcy narzędzie nie tyle wprost jednostronnego narzucania terminów urlopów, co pozwalające na ich wyznaczenie po podjętej i nieudanej próbie ustalenia terminu. Nie może być to jednak rozumiane jako uprawnienie do masowego udzielania urlopów w czasie niższego zapotrzebowania na pracę bez dokonywania w tym zakresie ustaleń. Proponując terminy urlopów pracodawca działać musi w dobrej wierze, uwzględniając wypoczynkowy charakter urlopów. Istotny jest także art. 162 k.p., zgodnie z którym podział urlopu na części dokonywany może być jedynie na wniosek pracownika. Dlatego też, co do zasady, przy braku współpracy ze strony pracowników (wnioskowanie o urlopy) nie można dopuścić całościowego, jednostronnego udzielenia urlopów na 2 maja.
W orzecznictwie sądowym ukształtowało się konsekwentnie obecnie przyjmowane stanowisko o możliwości jednostronnego nakazania pracownikowi wykorzystania zaległego urlopu.
Przykładowo, w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 7 maja 2008 r., (sygn. akt II PK 313/07) wskazano, że z art. 168 k.p. wynika obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego w terminie w przepisie tym określonym, a udzielenie urlopu we wskazanym terminie nie wymaga od pracodawcy uzyskania zgody pracownika i jest dla niego wiążące. Pracodawca może więc w czasie udzielonego urlopu nie dopuścić pracownika do pracy, a przejawiana przez pracownika gotowość do pracy nie może prowadzić do nabycia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Tak również np. PIP w stanowisku z 12 marca 2020 r. (pismo GIP znak: GPP-110-4560-8/09/PE/RP).
Pracodawca powinien podjąć próbę ustalenia terminu urlopu zaległego z pracownikiem, ale jeżeli to nie da pożądanych efektów, może wyznaczyć jednostronnie termin, w tym opierając się w dużej mierze na swoich potrzebach organizacyjnych. Może to być zatem ten sam termin dla dużej grupy osób.
Przykład: Pracodawca w początkowym okresie roku wskazuje pracownikom na ilości pozostałego urlopu oraz wyznacza termin, do którego powinni zaproponować okresy ich wykorzystywania, zastrzegając, że w razie braku podania propozycji lub braku porozumienia odnośnie proponowanych przez pracowników terminów pracodawca sam narzuci terminy wykorzystania urlopów.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
