Dzięki ustawie z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, którą Karol Nawrocki podpisał 15 października, do okresów zatrudnienia wpływających na uprawnienia pracownicze zostaną wliczone m.in. okresy:
- wykonywania działalności gospodarczej, w tym także czas korzystania z ulgi na start;
- współpracy przy wykonywaniu działalności gospodarczej;
- wykonywania umów cywilnoprawnych takich jak umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu.
Dla części pracowników przepisy nie będą miały dużego znaczenia, jest jednak grupa zatrudnionych, dla której wejście w życie nowych przepisów będzie oznaczało podwyżki, a co za tym idzie - także wyższe świadczenia z ZUS. Chodzi o pracowników sfery budżetowej uprawnionych do dodatków stażowych. Zmiana przepisów to także więcej zadań dla ich pracodawców (płatników), którzy już od stycznia 2026 r. muszą przeliczyć wynagrodzenia i niektóre świadczenia.
Czytaj też w LEX: Ustalanie stażu pracy - zmiana Kodeksu pracy >
Czytaj również: Rozliczanie nowych okresów zaliczanych do stażu pracy może być trudne >>
Kto najbardziej skorzysta na zmianach
W uzasadnieniu do ustawy nowelizacyjnej autorzy projektu wskazali, że zmiany mogłyby dotyczyć nawet 44,7 proc. pracowników sektora publicznego, co daje 263,7 tys. etatów (dane za 2022 r.). Tyle bowiem osób miało wówczas staż pracy mniejszy niż maksymalny (20 lat), a więc w ich przypadku doliczenie okresów wykonywania zlecenia albo działalności gospodarczej oznaczałoby podwyższenie dodatku stażowego. Ci, którzy już teraz otrzymują dodatek w maksymalnej wysokości, czyli 20 proc., podwyżek nie otrzymają.
Dodatek stażowy, a dokładniej – dodatek za wieloletnią pracę, przysługuje m.in.
- członkom korpusu służby cywilnej (art. 90 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej);
- pracownikom urzędów państwowych (art. 22 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych);
- pracownikom samorządowym (art. 38 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych);
- pracownikom sądów i prokuratur (art. 15 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratur).
Dodatek ten przysługuje powyższym grupom na podobnych zasadach. Wynosi on 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego po pięciu latach pracy, po czym wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do tego dodatku wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Sprawdź w LEX: Czy prowadzenie spółki cywilnej będzie zaliczane do stażu pracy w oparciu o nowe przepisy Kodeksu pracy od 01.01.2026 r.? >
Z kolei rozporządzenia wykonawcze do powyższych ustaw przewidują, że dodatek jest wypłacany w pełnej wysokości nawet za miesiące, w których dana osoba pobierała wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy i zasiłek opiekuńczy. Nie przysługuje natomiast za okresy pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Takie zasady wypłaty są wspólne dla wszystkich wyżej wymienionych osób.
Dotychczas dodatek stażowy był dla nich obliczany w oparciu o udowodnione okresy pracy jedynie w oparciu o umowę o pracę. Od 1 stycznia 2026 r. to się zmieni i będą mogli wykazać dodatkowe okres wliczane do ustalenia wysokości dodatku stażowego.
Inicjatywę w tym zakresie będą musieli podjąć sami pracownicy. Jeśli będą chcieli, aby pracodawca doliczył im staż np. ze zlecenia albo działalności gospodarczej i przeliczył dodatek stażowy, będą musieli wystąpić do ZUS z wnioskiem do potwierdzenie okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym lub zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego. Wniosek będzie mógł być złożony tylko w formie elektronicznej poprzez PUE ZUS.
Pracownicy sfery budżetowej będą mogli występować o potwierdzenie dodatkowych okresów od wejścia w życie ustawy. Na zgłoszenie dodatkowych okresów do pracodawcy, u którego są zatrudnieni na dzień 1 stycznia 2026 r., pracownicy będą mieli 24 miesiące.
Cena promocyjna: 10.32 zł
|Cena regularna: 12.9 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 9.03 zł
Trzeba przeliczyć dodatek stażowy i zasiłki
Dla działów kadr oznacza to więcej pracy. Potwierdzenie dodatkowych okresów wliczanych do stażu pracy oznacza ustalenie na nowo wysokości dodatków stażowych ze skutkiem od 1 stycznia 2026 r. A to będzie wiązało się także z wypłatą wyrównania dodatku stażowego od początku 2026 r., jak również wypłaty wyrównania niektórych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego wypłaconych za ten okres.
Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zasiłku ustala się poprzez obliczenie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, za który wypłacany jest zasiłek. W obliczeniach należy uwzględnić te składniki wynagrodzenia, który nie są wypłacane za okres pobierania zasiłku (art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Skoro zatem dodatek stażowy jest wypłacany za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego oraz zasiłku opiekuńczego, to nie jest on uwzględniany w tych świadczeniach.
Dodatek nie jest jednak wypłacany za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego, a w związku z tym jest wliczany do tych świadczeń. A skoro tak, to jeśli dodatek stażowy zostanie podwyższony z powodu uznania dodatkowego stażu pracy, to wpłynie to również na wysokość zasiłku macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego. Jeśli pracownik pobierze jedno z tych świadczeń począwszy od stycznia 2026 r., a następnie udowodni dodatkowy staż pracy, który wpłynie na podwyższenie jego dodatku stażowego, pracodawca (płatnik) będzie musiał wypłacić mu wyrównanie pobranego świadczenia.
Załóżmy więc, że pracownik urzędu, który otrzymuje 15-procentowy dodatek stażowy, otrzyma zasiłek macierzyński za korzystanie z urlopu ojcowskiego w marcu 2026 r., a w kwietniu 2026 r. potwierdzi pracodawcy, że przed zatrudnieniem w urzędzie wykonywał działalność gospodarczą. Pracodawca (płatnik) musi więc przeliczyć wysokość dodatku stażowego od stycznia 2026 r., co wpłynie także na wysokość zasiłku macierzyńskiego za marzec. Pracownik otrzyma więc wyrównanie nie tylko dodatku stażowego, ale również zasiłku.
Trzeba jednak pamiętać, że nie każdy zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne będzie trzeba przeliczyć. Jeśli podstawa ich wymiaru była obliczana w oparciu wyłącznie o zarobki sprzed 2026 r., wyrównanie tego zasiłku lub świadczenia nie będzie należne. Załóżmy, że pracownica urodziła dziecko w marcu 2025 r. i wróci do pracy po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim w marcu 2026 r. Nawet gdy potwierdzi dodatkowe okresy wliczane do stażu i dodatek stażowy zostanie jej podwyższony, to wyrównanie zasiłku macierzyńskiego nie będzie jej przysługiwało. Wysokość jej zasiłku macierzyńskiego została bowiem obliczona w oparciu o zarobki sprzed 2026 r., dlatego podwyższenie dodatku stażowego od stycznia 2026 r. nie będzie miało znaczenia.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Przepisy >>
Dodatkowo wyższa trzynastka
Podwyższenie dodatku stażowego wpłynie także na wysokość dodatkowego wynagrodzenia rocznego, tzw. trzynastki, wypłacanej pracownikom jednostek sfery finansów publicznych na zasadzie określonej w ustawie z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Przysługuje ona 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Na jej wysokość ma więc wpływ także dodatek stażowy. Jeśli pracownik udowodni dodatkowe okresy uznawane na mocy ustawy nowelizacyjnej za staż pracy w 2026 r. i zostanie mu podwyższony staż pracy, to jednocześnie będzie to oznaczało, że otrzyma odpowiednią wyższą trzynastkę za 2026 r.
Trzynastka jest uwzględniana (zgodnie z ogólną zasadą w wysokości 1/12) również w podstawie wymiaru zasiłku, a więc wyższa trzynastka za 2026 r. będzie również oznaczała wyższe świadczenia chorobowe wypłacane w 2027 r. z uwzględnieniem tej trzynastki. Będzie to dotyczyło już nie tylko zasiłku macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego, ale także innych zasiłków i wynagrodzenia chorobowego. We wszystkich tych świadczeniach trzynastka jest bowiem uwzględniana.
Czytaj w LEX: Wyliczanie dodatkowego wynagrodzenia rocznego - poradnik na przykładach >
Czytaj również: Zmiany w stażu pracy - wnioski o zaświadczenia z ZUS od stycznia 2026 r. >>
Więcej na koncie w ZUS
Sam fakt doliczenia dodatkowych okresów stażu pracy nie wpłynie na prawo do nabycia emerytury, bo obecnie nabywa się je wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego. Nie jest wymagane posiadanie określonego „stażu pracy” ani „stażu zatrudnienia”. Emerytura po ukończeniu 60/65 lat przysługuje osobie, za którą odprowadzono przynajmniej jedną składkę o dowolnej wysokości. Nie ma znaczenia, czy składka ta została opłacona od wynagrodzenia z umowy o pracę, ze zlecenia, czy może została odprowadzona przez przedsiębiorcę za samego siebie.
Jednak nowe przepisy przełożą się na podwyższenie przyszłej emerytury dla wspomnianych wyżej pracowników sfery budżetowej. Podwyższenie dodatku stażowego dzięki doliczeniu okresów wykonywania zlecenia albo działalności gospodarczej spowoduje, że pracownik otrzyma podwyżkę, która będzie oczywiście oskładkowana. Na koncie ubezpieczonego w ZUS będą zatem ewidencjonowane wyższe kwoty, a to przełoży się na wyższą emeryturę.
Więcej o nadchodzących zmianach w prawie przeczytasz w LEX:
Płaca minimalna i wysokość innych świadczeń w 2026 r. >
Działalność nierejestrowa od 1 stycznia 2026 r. - limit przychodu >
Działalność nierejestrowana od 1 stycznia 2026 r. >
Mały ZUS plus od 1 stycznia 2026 r. >
Składka zdrowotna od 1 stycznia 2026 r. >
Limit uprawniający uczestnika PPK do obniżenia wpłaty podstawowej w 2026 r. >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
