Równoważny system czasu pracy daje możliwość przedłużania dobowego czasu pracy pracownika ponad 8 godzin, przy odpowiednich skróceniach czasu pracy w innych dniach lub dniami wolnymi na przestrzeni przyjętego okresu rozliczeniowego w taki sposób, by zachować wymiar czasu pracy. Pracodawca może planować różnej długości dni pracy z zachowaniem jednak maksymalnej liczby dni pracy w okresie rozliczeniowym (np. praca poniedziałek – piątek, w każdym z tych dni z wyjątkiem świąt w wymiarach bardzo zróżnicowanych - np. 10, 12, 7, 8 itp. godzin na dobę) albo głównie opierać się na dniach wydłużeń po 10 czy 12 godzin) z większą ilością dni wolnych od pracy.
Wydłużenie do 12 godzin dobowego wymiaru czasu pracy następuje poprzez zaplanowanie określonej liczby godzin w rozkładzie czasu pracy. Niedopuszczalne jest traktowanie systemu równoważnego, jako pozwalającego na bieżące „dozlecanie” czas pracy do 12 godzin, w zależności od powstających potrzeb pracodawcy.
Czytaj również: Ograniczenia tworzenia harmonogramów na podstawie wniosku o indywidualny rozkład czasu pracy >>
Zachowanie wymiaru czasu pracy
Wymiar czasu pracy w systemie równoważnym ustalany jest według ogólnych zasad wskazanych w art. 130 Kodeksu pracy (dalej: k.p.):
- mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie,
- dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, a następnie
- odliczając od otrzymanego wyniku po 8 godzin za każde święto będące dniem wolnym od pracy przypadające w innym dniu niż niedziela.
Przykład: W miesięcznym okresie rozliczeniowym obejmującym wrzesień 2025 r. mamy 4 pełne tygodnie (tydzień to siedem kolejnych dni kalendarzowych od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego) oraz dwa dni (29 i 30 września) wykraczające poza pełne tygodnie i jednocześnie przypadające od pon. do pt. Nie występuje święto będące dniem wolnym od pracy. Wymiar czasu pracy wynosi więc 176 godzin (4 x 40 godzin + 2 x 8 godzin).
Cena promocyjna: 8.9 zł
|Cena regularna: 89 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 62.3 zł
Praca po 12 godzin
Rozkład czasu pracy pracownika może być sporządzony (w formie pisemnej lub elektronicznej) na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca jest jednocześnie zobowiązany do przekazania pracownikowi grafiku czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład.
Ważne! Przy stosowaniu kilkumiesięcznego okresu rozliczeniowego pracownik w poszczególnych harmonogramach, obejmujących okresy miesięczne, może planować pracę w ilościach godzinowych nie odpowiadających wymiarom dla danego miesiąca. Wiąże go okres rozliczeniowy i istotne jest to, by łączna zaplanowana ilość godzin w poszczególnych harmonogramach odpowiadała wymiarowi czasu pracy dla okresu rozliczeniowego.
Jeżeli jednak okres rozliczeniowy wynosi miesiąc, harmonogram będzie jednocześnie opiewał na cały okres rozliczeniowy i powinna w nim zostać zaplanowana liczba godzin równa wymiarowi czasu pracy dla takiego okresu rozliczeniowego.
Przykład: Na przykładzie września 2025 r. - zaplanowanie wyłącznie 12-godzinnych dni pracy oznaczałoby zaplanowanie 14 dni (168 godzin) lub 15 dni 180 godzin.
W pierwszym przypadku dla pracodawcy powstaje – pomijając kwestie zapewnienia pełnej obsady itp. – obciążenie ekonomiczne związane z koniecznością opłacenia czasu nieprzepracowanego. Pracownik powinien otrzymać bowiem wynagrodzenie adekwatne do wynikającego z umowy o pracę wymiaru czasu pracy, pracodawca jest odpowiedzialny za zaplanowanie właśnie takiego wymiaru godzin.
W drugiej sytuacji następuje planowanie pracy w godzinach nadliczbowych związanych z przekroczeniem przeciętnie 40-godzinnej średniotygodniowej normy czasu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna zaś w razie:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- szczególnych potrzeb pracodawcy.
Organizacja pracy, wygoda czy kwestia rachunku ekonomicznego związanego z nieopłacalnością zatrudnienia kolejnej osoby nie mogą być kwalifikowane jako szczególne potrzeby pracodawcy. Powstawałoby zatem naruszenie przepisów o czasie pracy, konkretnie związane z planowaniem godzin nadliczbowych.
Konieczne jest zastosowanie redukcji w taki sposób, by liczna godzin pracy nie przekraczała w tym przykładzie 176 (praca jednego dnia krótsza o 4 godziny niż standardowo, praca przez 4 dni po 11 zamiast po 12 godzin itp.).
To oczywiście może być problematyczne dla organizacji pracy. Nieco złagodzić problem w sytuacji, gdy optymalnie najbardziej trafne dla pracodawcy jest stosowanie pracy 12-godzinnej może pozwolić ustalenie dłuższych niż miesięczne okresów rozliczeniowych (ocenie należy poddać istnienie ku temu przesłanek – art. 135 lub ewentualnie art. 129 k.p.). Nadal często wyłącznie 12 godzinne dni pracy nie będą odpowiadały wymiarowi czasu pracy ale nadal też będzie to taka sama różnica (o 8 godzin za mało lub o 4 godziny za dużo) co organizacyjnie może być znacznie prostsze do zmodyfikowania niż przy prawie comiesięcznej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
